Buzz
Sang chấn tâm lý có thể là một cụm từ quen thuộc với nhiều người, và hầu hết chúng ta đều đã trải qua hoặc chứng kiến những tình huống sang chấn. Đó có thể là tai nạn, thảm họa tự nhiên, tình huống khẩn cấp y tế, hỏa hoạn, hoặc bị tấn công bạo lực, lạm dụng bởi người khác.
Sang chấn cũng có thể xảy ra khi chúng ta chứng kiến người khác bị tổn thương nghiêm trọng hoặc bị giết, hoặc khi nghe về những sự việc kinh hoàng đã xảy ra với người thân yêu. Dù nguồn gốc từ đâu, dấu vết của nó để lại trên cả cơ thể và tinh thần là không thể phủ nhận.
Không ai muốn nhớ lại sang chấn, từ nạn nhân đến xã hội. Chúng ta mong muốn sống trong một thế giới an toàn, nhân văn và dự đoán được mọi việc. Các nạn nhân sang chấn nhắc nhở rằng thế giới hoàn hảo chúng ta mơ ước không phải lúc nào cũng tồn tại. Để hiểu được sang chấn của bệnh nhân, chúng ta phải đối mặt với những thực tế tàn bạo của cuộc sống và cần dũng cảm để lắng nghe những lời kể từ các bệnh nhân.
Trong cuốn Holocaust Testimonies: The Ruins of Memory (Nhân chứng nạn diệt chủng: Những ký ức đổ nát) (1991), Lawrence Langer viết: “Lắng nghe những câu chuyện về nạn diệt chủng, chúng ta khám phá ra một bức tranh khảm của những bằng chứng thường bị chôn vùi dưới nhiều lớp không hoàn thiện. Chúng ta đối diện với một câu chuyện mãi mãi không hoàn chỉnh, đầy những khoảng trống, với những nhân chứng đau khổ và thường câm lặng bởi những ký ức sâu xa đàn áp.”
Một người sống sót khác, Charlotte Delbo, miêu tả cuộc sống kép của mình sau khi được giải phóng khỏi trại tập trung Auschwitz: “Cái ‘tôi’ trong trại tập trung đó không phải là tôi, không phải là người đang ngồi đây trước mặt anh. Điều đó thật khó tin. Và những gì đã xảy ra với ‘bản ngã’ này khi ở Auschwitz không còn liên quan gì đến tôi nữa, những ký ức sâu xa và ký ức hàng ngày quá khác biệt... Nếu không có sự phân tách này, tôi đã không thể sống sót trở về.”
Cô ấy chia sẻ rằng ngay cả lời nói cũng mang ý nghĩa kép: “Nếu không, ai đó trong trại bị tra tấn đến khô cả cổ hẳn đã chẳng bao giờ có thể nói: ‘Khát quá. Làm tách trà đi.’ Cơn khát sau chiến tranh lại trở thành một cụm từ bình thường. Nhưng nếu tôi mơ về cơn khát của mình khi còn ở Birkenau, tôi thấy mình đói khát, không còn lý do để sống, vất vưởng.”
Langer đưa ra một kết luận đầy ám ảnh: “Ai có thể tìm thấy một nơi an nghỉ đúng nghĩa cho những bức tranh khảm bị tàn phá của tâm trí, nơi họ có thể yên nghỉ? Cuộc sống vẫn tiếp diễn, nhưng theo hai hướng thời gian cùng lúc, tương lai không thể thoát khỏi sự kìm kẹp của ký ức đau đớn.”
Bản chất của sang chấn là rất dữ dội, khó tin và quá sức chịu đựng. Vì vậy, để lắng nghe trọn vẹn tiếng nói của từng bệnh nhân, ta cần ngừng nghĩ về những điều bình thường, chấp nhận rằng ta đang đối diện với một thực tế kép: thực tế tương đối an toàn và có thể dự đoán được song song với quá khứ hoang tàn, chưa bao giờ bị lãng quên.
