Buzz
Nguồn cội của Lễ Cholchonam Thomay
1.1 Ý nghĩa của Lễ hội Cholchonam Thomay
Tết Chol Chnam Thmay, hay còn gọi là Tết đón năm mới của người Khmer, cùng với Lễ hội Ok Om Bok, là hai sự kiện lễ hội lớn và được mong chờ nhất trong năm. 3 ngày Tết là thời gian quý báu mà mọi người dành để đến chùa cầu nguyện, hy vọng cho sức khỏe, hạnh phúc cho gia đình, cầu mong mùa màng bội thu. Đồng thời, đây cũng là dịp để gia đình sum họp, thể hiện lòng hiếu thảo đối với ông bà và cha mẹ.
Lễ Cholchonam Thomay là một phần quan trọng không thể thiếu trong văn hóa tôn giáo của người Khmer
1.2 Truyền thuyết về ngày lễ truyền thống của người Khmer
Lễ Cholchonam Thomay có nguồn gốc từ một truyền thuyết xa xưa được người dân tộc Khmer truyền lại. Kể về một nhân vật tên là Dhammabal Palakumar, người có trí tuệ siêu việt, luôn có thể giải đáp được mọi thách thức. Khi Đại Phạm Thiên MahaBrahma phát hiện ra sự thông minh của Dhammabal, ông tức giận và đưa ra ba câu hỏi vô cùng khó khăn. Một trong số đó là “Vào buổi sáng, buổi chiều và buổi tối, chúng ta tìm kiếm hạnh phúc ở đâu?”. MahaBrahma ra lệnh rằng nếu Dhammabal không thể trả lời được, ông sẽ chém đầu của ông ta; nhưng nếu ông trả lời được, MahaBrahma sẽ tự chém đầu của mình.
Lễ Cholchonam Thomay bắt nguồn từ một truyền thuyết xa xưa
Nghe câu hỏi, Dhammabal rời khỏi và đi vào rừng. Nghe thấy hai con chim đại bàng nói với nhau rằng “buổi sáng hạnh phúc nằm trên khuôn mặt, buổi chiều hiển hiện trên thân thể, còn buổi tối thì ở chân”. Ông đưa câu trả lời này cho MahaBrahma, khiến ông phải tự chém đầu mình. Ngày này cũng là lễ rước đầu của Đại Phạm Thiên, được coi là bước ngoặt sang năm mới. Từ đó, người Khmer thực hiện lễ Cholchonam Thomay, rửa mặt với nước thơm vào buổi sáng, tắm vào buổi chiều và rửa chân vào buổi tối.
Người Khmer sử dụng nước thơm để tắm cho các tượng thần
Người Khmer chuẩn bị những gì để đón Tết Cholchonam Thomay?
2.1 Thời điểm diễn ra Lễ Cholchonam Thomay
Tết Chol-chnam-thmay thường được tổ chức vào đầu tháng 3, tương đương với tháng Chét trong lịch Phật Tiểu thừa. Thường diễn ra vào ngày 14, 15 và 16 tháng 4 âm lịch, và vào năm nhuận thì có thể là ngày 13-4. Lúc này, mùa xuân đã kết thúc, dân chúng có thời gian rảnh rỗi, thời tiết khô ráo, cho phép họ thưởng thức Tết một cách thoải mái. Sau Tết là mùa mưa, cũng là mùa gieo lúa. Đồng thời, người Hoa ở Cần Thơ cũng tổ chức Lễ vía Bà Thiên Hậu, một sự kiện quan trọng trong văn hóa tôn giáo của họ.
Các pháp sư đang cùng cộng đồng thực hiện các nghi lễ, làm sạch chùa miếu
2.2 Người Khmer chuẩn bị như thế nào cho Lễ Cholchonam Thomay
So với Tết truyền thống của người Kinh, Lễ Cholchonam Thomay của cộng đồng người Khmer tại Cần Thơ cũng mang nhiều ý nghĩa tương đồng. Tuy nhiên, các tập tục lại khác biệt, phản ánh đậm nét văn hóa riêng của họ. Đặc biệt, do là dân tộc theo Phật giáo Tiểu thừa nên các sinh hoạt hàng ngày và lễ Tết thường được tổ chức tại chùa.
Những ngôi chùa đóng vai trò quan trọng trong văn hóa và tín ngưỡng của cộng đồng người Khmer
Các ngôi chùa của người Khmer Nam Bộ thường được xây dựng to lớn, có khuôn viên rộng rãi, được bóng mát từ những hàng cây sao và cây dầu cổ thụ. Đây không chỉ là nơi sinh hoạt văn hóa mà còn là biểu tượng của đức tin, là điểm tựa tinh thần, và là nơi thể hiện sự tôn trọng tín ngưỡng của họ. Do đó, dù là lễ hội lớn hay nhỏ, người Khmer thường tổ chức tại chùa.
Lễ Cholchonam Thomay còn được gọi là tết “chịu tuổi”, kéo dài trong ba ngày với nhiều nghi lễ khác nhau. Ngày đầu tiên là Sang-kran, có nghĩa là “bước đi”. Ngày thứ hai là Won-bot, nghĩa là “thiếu hoặc thừa”. Ngày cuối cùng là Lon-sătk, mang ý nghĩa là “tăng lên”. Để chuẩn bị cho tết, mọi người thường cùng nhau trang trí khuôn viên chùa, dọn dẹp và sắp xếp lại bàn thờ tổ tiên.
Mỗi gia đình người Khmer tại Cần Thơ đều coi Lễ Cholchonam Thomay là dịp lễ quan trọng nhất
Tất cả các gia đình đều nỗ lực chuẩn bị hết sức cho Lễ Cholchonam Thomay, dù hoàn cảnh kinh tế có khó khăn đến đâu cũng phải sắm nồi bánh nùm-chrụt (loại bánh gần giống bánh tét của người Kinh) và bánh nùm-tiên (tương tự bánh ít Nam Bộ). Theo quan niệm của người Khmer, hai loại bánh này tượng trưng cho sự thịnh vượng, đầy đủ, mong mùa màng mới mạnh mẽ. Họ cũng chuẩn bị các loại bánh khác như bánh dừa nhân chuối, bánh bột nhân dừa và nhiều loại khác nữa. Vì vậy, trong số các lễ hội của người Khmer tại Cần Thơ, Cholchonam Thomay được xem là có nhiều thủ tục chuẩn bị nhất.
Dù phải làm việc xa nhà, người Khmer vẫn cố gắng về quê để cùng gia đình đón Lễ Cholchonam Thomay
Các hoạt động quan trọng trong Lễ Cholchonam Thomay
Vào đêm giao thừa, mọi nhà đều thắp đèn sáng, sắp bàn với bánh, trái cây, hoa, nhang đèn trên bàn thờ tổ tiên. Lễ cúng này tiễn thần Tê-vô-đa của năm cũ về trời rồi đón thần Tê-vô-đa năm mới xuống ăn tết, đảm nhiệm cai quản đất đai, thổ trạch của gia chủ, tương tự ông Táo trong tâm linh của người Kinh.
Các nghi lễ diễn ra tại sân chùa
Vào sáng ngày Tết thứ nhất gọi là Sang-kran, tương tự như mùng một Tết Nguyên đán của người Kinh, mọi người tắm rửa sạch sẽ, mặc quần áo mới, mang theo nhang, đèn và lễ lên chùa. Mọi người tham gia tụng kinh, niệm Phật, sau đó làm lễ rước đại lịch (hay Ma-ha-sang-kran). Tại chùa, có một Acha chủ trì, hướng dẫn mọi người xếp hàng và đi quanh chánh điện ba lần như một lễ nghi chào mừng năm mới. Sau đó, chùa tổ chức rước “thần bốn mặt”, theo truyền thuyết của người Khmer là thần Tho-ma-bat, Ka-bun, Ma-ha và Prun. Buổi tối, người lớn tuổi tụ tập để nghe thuyết pháp, còn trẻ trai gái thì ra sân chùa vui chơi.
Cộng đồng dân Khmer cùng tiến hành lễ, vẩy nước thần để thuận lợi
Ngày thứ hai của Lễ Cholchonam Thomay được gọi là ngày Won-bót. Lúc này mọi người tập trung dâng cơm cho các vị sư sãi ở chùa, tục Wên-chô-han. Buổi chiều, họ đắp chín ngọn núi cát lớn, tượng trưng cho sự rộng lớn và vững chắc của vũ trụ. Ngọn núi thứ chín là Mê-ru, biểu tượng của trung tâm trái đất.
Ngày thứ ba là Lon-sătk, mọi người tiếp tục dâng hương, tặng quần áo cho các vị sư sãi, sau đó tắm cho các tượng Phật trong chùa để cầu may mắn. Chiều, người Khmer tổ chức lễ cầu siêu, gọi là lễ Băng-skot, cầu nguyện cho những vị linh hồn siêu thoát. Cuối cùng, mỗi người về nhà lạy ông bà, cha mẹ trước bàn thờ, rồi tắm cho họ thể hiện lòng hiếu thảo.
Những tiết mục ca múa truyền thống trong ngày Lễ Cholchonam Thomay
Ba ngày Tết là dịp để thanh niên Khmer cùng nhau vui chơi ca hát, múa như dù-kê, rô-băm, lăm-thôn v.v. Đây cũng là cơ hội để họ tìm hiểu, hòa mình vào tình bạn, tình yêu. Trong văn hóa Khmer, các cặp đôi gặp nhau trong Lễ Cholchonam Thomay thường gắn bó đến hết đời.
Đó là tổng hợp thông tin về Lễ Cholchonam Thomay mà cẩm nang du lịch của Mytour.vn muốn chia sẻ. Hãy cùng người Khmer đón năm mới để khám phá văn hóa độc đáo của họ nhé.
Thông tin được biên tập bởi Tuyết Trịnh
Nguồn: Tổng hợp
