Lễ hội Cấp sắc Hà Giang: Tượng trưng của văn hóa Dao đỏ

Lễ hội Cấp sắc Hà Giang: Sự khởi đầu của một truyền thống

1.1 Lịch sử và nguồn gốc của lễ hội Cấp sắc Hà Giang

Lễ hội Cấp sắc Hà Giang, còn được biết đến với tên gọi khác là lễ phong sắc, tự cải, là một sự kiện quan trọng trong cuộc đời của người đàn ông dân tộc Dao Đỏ. Tọa lạc tại thôn Nậm Đăm, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang, lễ hội này mang đậm những giá trị văn hóa độc đáo của người dân vùng núi cao phía Bắc.

Mỗi lễ hội Cấp sắc Hà Giang là một cơ hội để người dân địa phương tìm hiểu về nguồn gốc và truyền thống của dân tộc mình từ xa xưa đến nay. Lễ hội góp phần tạo ra lòng tự hào dân tộc, ghi nhận công lao to lớn của tổ tiên, đồng thời thể hiện trình độ thẩm mỹ cao qua tranh vẽ, hình cắt giấy trang trí được sử dụng trong lễ hội.

Đây là biểu hiện rõ nét của văn hóa trong đời sống tinh thần của người Dao Đỏ, đồng thời làm phong phú thêm nền văn hóa đa dạng và mang lại giá trị giáo dục lớn cho cả đất nước. Nếu có cơ hội, hãy đến Hà Giang để trải nghiệm buổi lễ đặc biệt này!

Lễ hội Cấp sắc Hà Giang là một buổi lễ quan trọng đối với nam giới người Dao Đỏ

Lễ hội Cấp sắc Hà Giang là điển hình cho những giá trị văn hóa đặc sắc của cư dân miền núi cao phía Bắc

Tầm quan trọng của lễ hội là lan tỏa tinh thần thiện, tôn trọng và không làm điều ác. Ảnh: Tour ảnh PYS Travel

Thời gian và địa điểm tổ chức lễ hội

Lễ hội Cấp sắc Hà Giang thường diễn ra vào cuối năm hoặc đầu năm mới, cụ thể là trong tháng 11, 12 hoặc tháng Giêng hàng năm tại thôn Nậm Đăm, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang. Trước đây, lễ kéo dài ba ngày nhưng hiện nay đã rút ngắn xuống hai ngày một đêm hoặc ít hơn do sự phức tạp của các nghi lễ và thủ tục.

Lễ hội Cấp sắc Hà Giang thường tổ chức vào cuối năm hoặc đầu năm mới. Ảnh: Tour ảnh PYS Travel

Lễ hội Cấp sắc Hà Giang có những điều gì đáng chú ý?

3.1 Phần lễ

Trong suốt 3 ngày của lễ hội Cấp sắc Hà Giang, các thầy cúng phải thực hiện nghi lễ tẩy uế trước khi đánh trống mời tổ tiên đến tham dự lễ khai mạc. Việc này để thông báo cho tổ tiên biết về mục đích của lễ hội và xin phép tổ chức lễ cấp sắc, đồng thời cầu mong sự phù hộ cho gia đình những người trưởng thành. Ngày tổ chức lễ được quyết định sau khi gia đình cân nhắc và chọn lựa kỹ lưỡng.

Mỗi đợt tổ chức có tối đa 13 người từ 12 đến 30 tuổi, nếu số lượng ít hơn thì phải theo số lẻ. Trong mỗi buổi lễ cấp sắc, có 6, 7 thầy cúng đảm nhiệm các nghi lễ và trách nhiệm khác nhau như lễ đội đèn, lễ giữ cây đèn, lễ hạ đèn, lễ giao binh, lễ trình Ngọc Hoàng, lễ cấp bản sắc, lễ tạ ơn ma tổ tiên và thần thánh...

Trước khi tiến hành lễ, cần phải thực hiện nghi lễ cúng ma tại bàn thờ tổ tiên để xin sự phù hộ và giúp đỡ. Trong lễ trình diễn, gia chủ phải mổ lợn để tế lễ cho tổ tiên. Sau khi hoàn thành lễ trình diễn, tiếp theo là lễ hạ đèn. Người được cấp sắc phải mặc đồ chỉnh tề, ngồi trước bàn thờ, giữ hai tay cầm cây tre và nứa ngang vai với thanh ngang đục và xuyên thấu để thầy đốt đèn, đặt nến làm lễ.

Tại nơi tổ chức lễ, luôn treo tranh Ngọc Hoàng và các vị thần thánh của người Dao. Trong quá trình lễ, các thầy cúng thực hiện nhiều bài cúng, múa theo nghi thức ma thuật được ghi trong sách cấp sắc. Người được cấp sắc cũng như người vợ phải thực hiện nghi lễ. Người nhận lễ được cấp đạo sắc với 10 điều cấm và 10 điều nguyện, cũng như được ghi tên âm vào sách để sau này khi mất có thể về với tổ tiên.

Lễ cấp sắc phân thành nhiều bậc khác nhau. Bậc đầu tiên được cấp 3 đèn vàng và 36 binh mã, đây là nghi thức thông thường trong lễ cấp sắc của người Dao đỏ. Bậc thứ hai được cấp 7 đèn và 72 binh mã, cuối cùng là được cấp 12 đèn và 120 binh mã. Sau khi được cấp sắc, người đàn ông có quyền được làm thầy cúng.

Ngày xưa, việc tổ chức lễ cấp sắc trong gia đình tuân thủ nguyên tắc từ trên xuống dưới và tốn kém từ 7 đến 20 triệu. Tuy nhiên, hiện nay nhiều bản người Dao đã cho phép các thành viên trong gia đình hoặc họ hàng gần nhau tổ chức lễ cấp sắc cùng một lúc, không phân biệt tuổi tác. Mỗi người tham dự phải mang theo rượu, tiền và giúp đỡ chuẩn bị cho buổi lễ một cách tổ chức và chu đáo nhất.

Trong mỗi buổi lễ cấp sắc, có 6, 7 thầy cúng đảm nhận các nhiệm vụ và nghi lễ khác nhau. Ảnh: Tour ảnh PYS Travel

Sau khi hoàn thành nghi lễ, các thầy múa sẽ dâng rượu, lễ vật và thực hiện múa ba vòng ở ngoài sân để cảm ơn thần linh. Ảnh: Tour ảnh PYS Travel