Buzz
Giới thiệu về Lễ hội Cầu Ngư của ngư dân ở làng chài ven biển Phú Yên
Lễ hội Cầu Ngư bắt nguồn từ bao giờ không ai biết chắc chắn, nhưng mọi người đều hiểu rằng đây là một lễ hội mang tính chất văn hóa dân gian sâu sắc, là một phần không thể thiếu trong cuộc sống tinh thần, tín ngưỡng của ngư dân, những người sống và làm việc gắn bó với biển cả và nguồn sống từ tôm cá.
Lễ hội Cầu Ngư là lễ hội quan trọng nhất của ngư dân sống tại các tỉnh ven biển của nước ta, từ Quảng Bình đến Nam và bao gồm cả huyện đảo Phú Quốc đẹp nhất. Tuy nhiên, vùng đất Phú Yên với cảnh sắc thiên nhiên hữu tình vẫn là điểm đến nổi tiếng nhất cho Lễ hội Cầu Ngư với những hoạt động đặc sắc.
Nguồn gốc của Lễ hội Cầu Ngư có thể bạn chưa biết
Thực ra, Lễ hội Cầu Ngư đã tồn tại từ xa xưa kèm theo truyền thống thờ cúng và tín ngưỡng trong văn hóa tâm linh của người Việt xưa, đặc biệt là những ngư dân sống nhờ vào nguồn cá tôm phong phú từ biển khơi mênh mông.
Lễ hội Cầu Ngư đã tồn tại từ lâu và luôn là một phần quan trọng trong cuộc sống tinh thần của ngư dân ven biển Phú Yên suốt những năm qua
Đối với ngư dân, Cá Ông có vị trí đặc biệt quan trọng trong tâm hồn của họ. Đây là cái tên được ngư dân kính trọng và gọi cá voi - loài cá thường xuất hiện để giúp đỡ con người khi họ gặp khó khăn trên biển, đặc biệt là những người liên tục đối mặt với nguy hiểm từ biển cả.
Do đó, từ tháng Giêng đến tháng Sáu âm lịch hàng năm, ngư dân sống ở các làng ven biển, ven đầm ở Phú Yên tổ chức Lễ hội Cầu Ngư. Đây không chỉ là một nét đẹp, một phong tục văn hóa mà còn là dịp để thể hiện lòng biết ơn của ngư dân đối với Cá Ông và hy vọng vào một năm mới thuận lợi, an lành trên biển cả.
Lễ hội Cầu Ngư tại Phú Yên được tổ chức vào ngày nào và ở đâu?
3.1 Lễ hội Cầu Ngư diễn ra vào ngày nào?
Thực tế, không có một ngày cụ thể nào được chọn làm ngày tổ chức Lễ hội Cầu Ngư tại Phú Yên. Thông thường, người dân thường lựa chọn các ngày từ tháng Giêng đến tháng Sáu âm lịch hàng năm để tổ chức, và tùy thuộc vào mỗi địa phương mà lễ hội sẽ được tổ chức vào các ngày khác nhau.
Thường thì, ngư dân có thể chọn ngày cá Ông đầu tiên lụy hoặc ngày Ông được nhận sắc phong vua để tổ chức lễ hội. Hoặc nếu không, họ có thể dựa vào phong tục và công việc của người dân tại làng để cùng nhau định ngày mở hội.
Người dân thường chọn khoảng thời gian từ tháng Giêng đến tháng Sáu vì vào thời điểm này, Phú Yên bước vào mùa khô với khí hậu thuận lợi cho các hoạt động vui chơi, lễ hội ngoài trời. Đây cũng là thời điểm mà mọi người bắt đầu khám phá Phú Yên, nên tổ chức lễ hội vào thời gian này sẽ thu hút được nhiều người đến tham dự, tạo nên bầu không khí sôi động và gần gũi hơn với văn hóa tín ngưỡng của người dân.
3.2 Mọi người thường tổ chức lễ hội ở đâu?
Thường thì, người ta sẽ chọn lăng Ông để tổ chức Lễ hội Cầu Ngư. Hiện tại, Phú Yên có tới 41 lăng Ông. Vì vậy, ngư dân thường chọn lăng làm địa điểm tổ chức các nghi thức cúng tế trong lễ hội, tạo ra không khí trang trọng và thành kính.
Lễ hội Cầu Ngư thường diễn ra tại lăng ông Nam Hải
Các lăng Ông xây dựng tại địa phương thường mang dáng vẻ của ngôi đình và thường nằm ở gần sông, biển và hướng về phía Đông. Hầu hết các lăng Ông có kiến trúc nghệ thuật tinh tế và được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Tổng thể của lăng Ông thường được chia thành ba phần: Phần tước, hay Võ ca, làm sân khấu; Phần giữa là chánh điện, nơi thờ ngọc cốt cá Ông; Phần sau là nơi họp mặt và tiếp khách.
Ở khu vực trước sân lăng, mọi người thường đặt bình phong với hoa văn long, ly, quy, phụng để tăng thêm sự trang trọng. Còn ở khu vực cổng, có hai trụ biểu và một số lăng có tường bao quanh để đảm bảo sự an toàn.
Lễ hội Cầu Ngư được tổ chức như thế nào?
Lễ hội Cầu Ngư thường kéo dài ít nhất hai ngày với hai phần chính là lễ và hội.
4.1 Phần lễ của Lễ hội Cầu Ngư
Trong ngày diễn ra phần lễ của Lễ hội Cầu Ngư, ngư dân tổ chức một cách trang trọng và tôn kính, tuân theo các nghi thức truyền thống như múa siêu, nghinh thần, rước sắc, đọc văn tế, v.v.
Lễ rước sắc là bước khai mạc của Lễ hội Cầu Ngư. Sau đó, ngư dân tiếp tục thực hiện lễ nghinh thủy, lễ rước hồn ông Nam Hải. Trong suốt buổi lễ, khi chủ tế thực hiện nghi thức trong đình, đoàn hát bả trạo bên ngoài sẽ bắt đầu biểu diễn.
Phần lễ được tổ chức trang trọng và trang nghiêm
Ngư dân đóng vai ngư phủ sẽ được sắp xếp thành đội hình chèo thuyền từ 18 đến 20 người. Ngoài vị tổng chèo chịu trách nhiệm, mọi người sẽ được phân thành tổng lái, tổng mũi, tổng khoan. Họ sẽ mặc áo thụng xanh, thắt dây lưng điều và đảm nhận từng nhiệm vụ được giao trước đó.
Vị tổng chèo sẽ cầm chèo sơn đỏ, mái màu trắng, có vẽ vòng thái cực giữa cây chèo. Phần chèo lái có độ dài khoảng 2.5m, tay cầm màu đỏ, mái màu xanh với hình rồng vàng. Còn chèo quân (con trạo) dài khoảng 1.2m sẽ được sơn hai màu đen trắng.
Khi bắt đầu hát, vị tổng bả trạo sẽ là người dẫn đầu, trong khi con trạo sẽ hát phụ họa. Mọi người sẽ kết hợp nhịp nhàng với tốc độ di chuyển của đội hình múa để tạo hình ảnh con thuyền nhẹ nhàng lướt trên biển. Các khúc hát thường là các điệu hát nam, hát khách đi đưa linh. Trong lúc làm việc, ngư dân sẽ hát các điệu hò chèo thuyền, hò giựt chì, hò hụi, hò lơ, v.v.
Tiếp theo, trong phần lễ tế sẽ diễn ra các nghi thức lễ Sanh, lễ Đình, lễ Bà Thiên YANA và cuối cùng là lễ ông Nam Hải. Thường thì, các vật phẩm cúng gồm các loại đặc sản của Phú Yên cùng hương thơm và hoa. Sau khi cúng vật phẩm, chủ tế sẽ đọc văn tế khen ngợi công đức các vị tiền hiền, thủy thần đã che chở cho ngư dân có lưới đầy cá, giúp họ có cuộc sống ấm no, sung túc trong một năm qua.
4.2 Phần hội
Sau khi kết thúc nghi thức cầu cúng, phần hội trong Lễ hội Cầu Ngư sẽ bắt đầu với hàng loạt trò chơi dân gian và các buổi hát tuồng, diễn xướng dân gian, hát bả trạo. Ngoài ra, mọi người còn tổ chức các hoạt động thể thao như đua thuyền, đua sõng, lắc thúng chai, đi cà kheo, kéo co, đấu võ cổ truyền, v.v. Tất cả những hoạt động này tạo nên bầu không khí lễ hội vừa trang nghiêm vừa sôi động, hấp dẫn.
Phần hội với nhiều hoạt động thú vị, đặc biệt
