Lễ hội Cầu Ngư - Tính cách văn hóa đặc biệt của vùng đất Nha Trang

Nguồn gốc của lễ hội Cầu Ngư

Lễ hội Cầu Ngư bắt nguồn từ nghi lễ thờ Ông Nam Hải, một trong những vị thần biển được người dân vùng Nam Trung Bộ tôn thờ. Ông Nam Hải là biệt danh của loài cá voi, được coi là vua biển cả bởi sự to lớn nhưng bản tính hiền lành, luôn sẵn lòng giúp đỡ người chài khi gặp khó khăn trên biển. Do đó, khi có cá voi chết trôi vào bờ, các làng chài tổ chức tang lễ trang trọng để bày tỏ lòng biết ơn và cầu nguyện Ông Nam Hải sẽ bảo vệ làng tránh khỏi mọi hiểm nguy và mang lại sự an lành và phồn thịnh. Từ đó, hàng năm, nghi lễ này đã trở thành lễ hội Cầu Ngư như chúng ta thấy ngày nay.

Lễ hội Cầu Như trở thành nghi lễ truyền thống của người dân Nha Trang Khánh Hòa từ thời xa xưa

Về nguồn gốc của thủ tục thờ cá voi, không có tài liệu cụ thể ghi chép. Nhiều truyền thuyết đã được truyền miệng về sự kỳ diệu của Ông Nam Hải. Tuy nhiên, tất cả đều nhấn mạnh sự tin ngưỡng và lòng kính trọng của con người Khánh Hòa và cả người Việt Nam, tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống.

Lễ hội Cầu Ngư diễn ra khi nào?

Lễ hội Cầu Ngư tại Khánh Hòa được tổ chức tại chùa Ông - Thành phố Nha Trang, kéo dài trong 3 ngày 3 đêm, thường là vào tháng 2 hoặc tháng 3 âm lịch hàng năm. Đừng bỏ lỡ cơ hội tham gia để trải nghiệm những điều đặc biệt tại thành phố biển đẹp này.

Ý nghĩa của lễ hội Cầu Ngư Nha Trang

Lễ hội Cầu Ngư mỗi năm diễn ra thể hiện lòng tin của người dân ven biển vào các vị thần biển luôn bảo vệ họ, mang lại hạnh phúc và sự an lành. Toàn bộ quá trình của lễ hội là sự biết ơn và tôn trọng mà con người dành cho tự nhiên và quê hương.

Thứ hai, lễ hội Cầu Ngư còn là dịp để thể hiện bản sắc văn hóa truyền thống của người dân Nam Trung Bộ. Những giá trị này được duy trì qua các lễ hội và kết hợp với sự phát triển nhanh chóng của thành phố biển hiện đại.

Quá trình của lễ hội Cầu Ngư Nha Trang Khánh Hòa

Khác với những lễ hội trang trọng và tôn nghiêm, lễ hội Cầu Ngư ở Nha Trang lại mang tính chất vui nhộn và sôi động. Lễ hội không chỉ diễn ra tại Lăng Ông mà còn mở rộng ra bờ biển rộng lớn. Các nghi lễ trong lễ hội bao gồm: lễ Rước Sắc, lễ Nghinh Ông (lễ hội Nghinh thủy triều), trình diễn Hò Bá Trạo - biểu tượng của lễ hội Cầu Ngư vùng Nam Trung Bộ và Khánh Hòa, lễ Tỉnh Sanh, lễ Tế Chánh, lễ Thứ và Tôn vương,... Có nhiều phiên bản lễ hội Cầu Ngư ở các vùng có những điểm khác biệt nhỏ. Do trải qua hàng thế kỷ lịch sử, lễ hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa của các cộng đồng ngư dân, mang những ảnh hưởng riêng của từng miền.

Lễ Rước Sắc - khởi đầu của lễ hội Cầu Ngư

Lễ Rước Sắc bắt đầu vào buổi sáng đầu tiên của lễ hội, do các ông lão già trong làng thực hiện. Lễ bao gồm Thỉnh sắc, Rước sắc và Khai sắc.

Thỉnh Sắc được tiến hành tại Nhà Tiền hiền, cúng hương để thỉnh Ông Nam Hải về Lăng. Rước Sắc là một lễ rước trọng đại, với sự tham gia của đông đảo dân làng, đưa ông Nam Hải từ Nhà Tiền hiền về Lăng Ông. Cuối cùng, lễ Khai sắc được tổ chức tại Lăng, đánh dấu bước khởi đầu chính thức cho lễ hội Cầu Ngư.

Lễ Nghinh Ông

Lễ Nghinh Ông của người dân Nha Trang thường diễn ra khi thủy triều lên, thường vào buổi sáng sớm. Nghi lễ này nhằm mục đích đưa hồn Ông Nam Hải từ biển về Lăng thờ trước khi tiến hành lễ Tế Chánh.

Lễ Nghinh Ông thường kéo dài khoảng hai giờ, với đoàn thuyền gồm 3 chiếc ra khơi để rước Ông Nam Hải. Không khí lễ rước rất sôi động với tiếng trống, tiếng chiêng vang xa. Khi đoàn thuyền quay về bến, hồn Ông sẽ được đưa vào đền thờ, đội Siêu sẽ trước đình mua để mừng Ông về với dân làng.

Các thuyền đang ra khơi để rước hồn Ông Nam Hải

Hò Bá Trạo - Nét độc đáo nhất của lễ hội Cầu Ngư

Hò Bá Trạo là một dạng biểu diễn dân gian, kết hợp múa, hát, kể chuyện,... Đây cũng là đặc điểm chỉ có ở lễ hội Cầu Ngư của các tỉnh Nam Trung Bộ và Khánh Hòa. Mỗi làng sẽ lập đội hò gồm 15 đến 19 nam thanh niên, họ thực hiện ăn chay và tu tâm thanh tịnh để chuẩn bị cho biểu diễn. Phần biểu diễn Hò Bá Trạo được chia thành các phần nhỏ, tùy thuộc vào từng vùng đất sẽ có những biến thể khác nhau.

Trong các bài Hò Bá Trạo thường tái hiện những hình ảnh phổ biến như những người trên thuyền ra khơi. Hò Bá Trạo ở Nha Trang Khánh Hòa thường có 4 phần: cảnh tế lễ, mùa màng bội thụ, thuyền ra khơi, về bến... Các bài hò có thể dài đến cả trăm câu, là một câu chuyện kể về tín ngưỡng và tôn vinh công lao, sự đoàn kết của con người.

Hò Bá Trạo - Phần biểu diễn đặc sắc trong lễ hội Cầu Ngư Nha Trang - Khánh Hòa.

Lễ Tỉnh Sanh có tiết mục múa Lục cúng hoa đăng trong lễ hội.

Tế Chánh

Lễ Tế Chánh diễn ra sau Hò Bá Trạo, là thời khắc quan trọng và thiêng liêng nhất. Lễ thường diễn ra khoảng 10h sáng và kéo dài một tiếng đến 11h. Sự tôn nghiêm và long trọng trong lễ càng thể hiện sự tôn trọng đối với Ông Nam Hải, và ông sẽ bảo trợ, che chở hơn.

Lễ Tế Chánh cần được tổ chức trong sự long trọng và tôn nghiêm.

Thứ lễ và Tôn vương

Thứ lễ là phần hát cúng thần không bắt buộc, có thể thực hiện một lần sau 2-3 năm. Làng mời các đoàn hát bội để phục vụ bà con, cũng là cách thể hiện sự biết ơn, hân hoan khi kết thúc một năm với nhiều thu hoạch.

Tôn vương là nghi thức kết thúc, cũng được đoàn hát bội thực hiện. Đây là những khúc ca về cuộc sống, bày tỏ mong muốn của người dân về những điều tốt đẹp phía trước. Phần hát này có thể kéo dài cả ngày cả đêm, như một bản vĩ cầm ngân nga trên bờ biển, gửi gắm vào gió đại dương.

Nghi thức Tôn Vương là phần kết thúc với tiết mục hát bội có thể diễn ra cả ngày cả đêm.

Lễ Tống Na

Lễ Tống Na là lễ cúng cô hồn biển. Lễ diễn ra tại một góc sân của Lăng Ông. Một chiếc bàn nhỏ được đặt quay về hướng đông để làm bàn thờ. Trước bàn thờ là một chiếc ghe nhỏ giống như một chiếc thuyền đánh cá lớn. Khi lễ cúng kết thúc, chiếc ghe nhỏ được đưa ra khơi để hạ thủy, tiễn đưa các vong hồn không thể đến lễ hội Cầu Ngư. Cuối cùng, mọi người quay về Lăng Ông để hoàn thành lễ truyền thống.

Lễ Tống Na được tổ chức để tiễn đưa các vong hồn trở về với biển cả.

Lễ hội Cầu Ngư - Trải nghiệm đặc sắc không thể bỏ qua khi đến Nha Trang - Khánh Hòa

Hiện nay ở Khánh Hòa vẫn còn khoảng 50 nơi thờ Ông Nam Hải. Lễ hội vẫn được tổ chức định kỳ, là một phần của di sản văn hóa đáng trân trọng, thu hút du khách tham gia. Lễ hội vẫn duy trì thứ tự tế lễ, giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống.

Khám phá lễ hội Cầu Ngư Nha Trang - Một trải nghiệm không thể bỏ lỡ khi đến đây.