Lễ hội Chol Chnam Thmay

Chol Chnam Thmay (còn gọi là Chaul Chnam Thmay, Choul Chnam Thmey, Chôl Chnăm Thmây) là dịp lễ hội đánh dấu năm mới theo lịch truyền thống của người Khmer. Từ ‘Chôl’ có nghĩa là 'vào' và ‘Chnăm Thmay’ là 'năm mới'. Đây cũng là ngày Tết của các nước như Campuchia, Lào, Thái Lan, Myanmar và Sri Lanka. Người Khmer tin rằng hàng năm, một vị thần từ trời (Têvôđa) sẽ xuống chăm sóc cuộc sống và con người, rồi sẽ trở về trời khi năm kết thúc để vị thần khác thay thế. Lễ hội này trở thành dịp hội tụ của cộng đồng với nhiều hoạt động vui tươi như đốt đèn trời, đốt ông lói, và chơi quay lửa... Các bậc cao niên sẽ kể chuyện cổ tích, thần thoại cho thế hệ trẻ.

Campuchia sử dụng lịch Phật giáo để tính năm. Ví dụ, năm 2012 theo lịch dương là năm 2556 theo lịch Phật giáo.

Thời gian

Lễ hội thường diễn ra vào khoảng đầu tháng Chét theo lịch Phật giáo Khmer (tức giữa tháng 4 dương lịch, tương đương tháng 3 âm lịch). Lễ hội kéo dài 3 ngày, nếu năm nhuận thì kéo dài 4 ngày, với mỗi ngày lễ có một tên gọi đặc trưng.

• Ngày đầu tiên gọi là: Maha Songkran (Chôl Sangkran Thmây)
• Ngày thứ hai gọi là: Wanabat (Wonbơf)
• Ngày thứ ba gọi là: Tngai Laeung Saka (Lơng Săk)
• Với năm nhuận, ngày thứ hai cũng gọi là: Wonbơf

Trong suốt những ngày lễ, mọi người thường thăm hỏi lẫn nhau, chúc nhau sức khỏe, tài lộc và thành công, cùng nhau tham gia các hoạt động vui tươi. Có khi lễ hội kéo dài hơn một tuần mới trở về cuộc sống bình thường.

Chuẩn bị

Mọi gia đình đều chuẩn bị trang phục đẹp, trẻ em được may sắm đồ mới. Các hộ gia đình dọn dẹp, trang trí nhà cửa và chuẩn bị đầy đủ thực phẩm cho dịp Tết. Ngày xưa, người ta giã gạo, chà gạo và làm bánh. Hiện tại, họ chỉ cần chuẩn bị gạo và các món ăn như bánh kẹo, trái cây, cá, thịt, rau... Tất cả mọi công việc thường nhật đều ngừng lại, trâu bò được thả tự do. Mọi người háo hức chuẩn bị cho Tết, nhà cửa và chuồng trại đều được dọn dẹp sạch sẽ và đầy đủ.

Đêm giao thừa

Các gia đình làm mâm cỗ, thắp hương, đốt đèn và cúng tiễn vị Têvôđa cũ, đón tiếp vị Têvôđa mới. Trên bàn thờ có năm nhánh hoa, năm cây đèn cầy, năm cây nhang, năm hạt cốm và nhiều loại trái cây. Cả gia đình quỳ trước bàn thờ tổ tiên, cầu khấn và tin rằng sẽ được thần linh ban phước.

Ngày Chôl Sangkran Thmây

Ngày đầu tiên tổ chức lễ rước Đại lịch. Mọi người tắm rửa sạch sẽ, ăn mặc trang trọng và đưa lễ vật lên chùa. Lễ rước được thực hiện vào giờ tốt đã được chọn, thường là 7 giờ sáng hoặc 5 giờ chiều.

Người dân mang theo các lễ vật như nhang, đèn, hoa quả đến chùa để thực hiện lễ rước Đại lịch và Môha Sang-Kran. Môha Sang-Kran được đặt trong khay trang trí đẹp và được khiêng quanh chính điện ba vòng, vừa là nghi lễ chào đón năm mới vừa để dự đoán điềm lành hay dữ của năm mới. Sau khi lễ rước hoàn tất, mọi người vào chính điện để lễ Phật và tụng kinh chúc mừng năm mới.

Ngày Wonbơf

Ngày thứ hai dành cho lễ dâng cơm và xây núi cát. Các gia đình chuẩn bị cơm để dâng cho các nhà sư vào buổi sáng và trưa. Trước khi ăn, các nhà sư tụng kinh để tạ ơn những người đã chuẩn bị và mang vật thực đến chùa. Vào buổi chiều, tổ chức lễ xây núi cát để cầu phúc. Mọi người tạo thành các ngọn núi cát nhỏ theo tám hướng và một núi chính giữa, tượng trưng cho vũ trụ. Tục lệ này có nguồn gốc từ truyền thống xưa, thể hiện mong ước cầu mưa và cầu phúc.

Ngày Lơng Săk

Ngày thứ ba là thời điểm làm lễ tắm tượng Phật và tắm các sư. Sáng sớm, dâng cơm cho các sư và nghe thuyết pháp. Vào buổi chiều, thực hiện lễ dâng đèn, nhang, và nước có hương thơm để tắm tượng Phật. Đây là cách thể hiện lòng biết ơn và gột rửa những điều không may của năm cũ, mở đầu năm mới với những điều tốt đẹp.

Sau lễ tắm tượng Phật, tiếp tục tắm cho các sư cao niên. Sau đó, mọi người rước các nhà sư đến nghĩa trang để làm lễ cầu siêu cho các linh hồn đã khuất. Cuối cùng, mỗi gia đình thực hiện lễ tắm tượng Phật tại nhà, dâng cỗ chúc phúc cho ông bà, cha mẹ, và xin lỗi về những lỗi lầm trong năm cũ.

• Lễ hội Đôn Ta
• Lễ hội đua bò Bảy Núi
• Lễ hội đua thuyền Campuchia
• Lễ hội Ok om bok
• Tết Thái Lan
• Tết Lào
• Tết Myanmar

Liên kết ngoài

• Lễ hội Chôl Chnăm Thmây của người Khmer Nam Bộ Lưu trữ 2008-05-06 tại Wayback Machine
• Lễ hội Chôl Chnăm Thmây