Lễ hội đèn lồng Thái Lan

Lễ hội đèn lồng Thái Lan (tiếng Thái: ลอยกระทง, RTGS: Loi Krathong, phát âm tiếng Thái: [lɔ̄ːj krā.tʰōŋ]) là một lễ hội truyền thống lâu đời của Thái Lan. Hằng năm, lễ hội diễn ra vào đêm trăng tròn tháng 12 theo lịch Thái (khoảng tháng 11 Dương lịch) và không chỉ ở Thái Lan mà còn ở một số khu vực của Lào, Myanmar (bang Shan) và Tây Song Bản Nạp ở Trung Quốc.

Sau lễ hội Songkran, Lễ hội Loy Krathong là sự kiện lớn thứ hai trong năm và được biết đến là một trong những lễ hội đẹp nhất, sặc sỡ nhất, và có bề dày lịch sử lâu đời nhất của Thái Lan, mang đậm ý nghĩa và các yếu tố thần thoại của người Thái.

Vào ngày này, ngoài Thái Lan, lễ hội được gọi bằng nhiều tên khác nhau, như 'lễ hội Tazaungdaing' (tiếng Miến Điện: တန်ဆောင်တိုင်ပွဲတော်) ở Myanmar, ngày trăng tròn Poya hay Uposatha (tiếng Phạn: Upavasatha, ngày lễ Phật giáo hàng tháng để 'tẩy rửa tâm trí') ở Sri Lanka, và 'Bon Om Touk' (tiếng Khmer: បុណ្យអុំទូក, lễ hội nước) ở Campuchia, cùng với các tên gọi khác ở miền bắc Malaysia.

Ngược dòng thời gian lễ hội

Trong tiếng Thái, Loy có nghĩa là 'trôi nổi', còn krathong chỉ các chiếc bè nhỏ nổi trên nước hình hoa sen. Theo truyền thống, krathong được làm từ lá chuối hoặc các lớp thân cây chuối, hoặc từ hoa huệ nhện (spider lilies). Một krathong thường chứa thức ăn, trầu cau, hoa, nhang, nến và tiền xu. Dù được làm từ chất liệu gì, các krathong đều được trang trí bằng lá chuối được gấp tỉ mỉ, hoa, nến và nhang. Thỉnh thoảng, một vài đồng bạc lẻ cũng được đặt vào để dâng lên các thần sông. Vào đêm trăng tròn, người Thái thả những chiếc krathong xuống sông, kênh rạch hoặc hồ. Nhiều người tin rằng lễ hội này bắt nguồn từ một phong tục cổ xưa để tôn vinh các thần sông. Hiện nay, lễ hội trở thành dịp để mọi người vui vẻ và thưởng thức.

Những giả thuyết về nguồn gốc

Có nhiều truyền thuyết khác nhau về nguồn gốc của Lễ hội đèn lồng Thái Lan.

Theo truyền thuyết dân gian, vào thời kỳ Sukhothai thế kỷ XIII, các công chúa của vua triều đại đầu tiên đã sáng tạo ra một cách trang trí đặc biệt với tàu lá chuối và đèn hình hoa sen, kết hợp hoa và nến để thả trôi trên mặt nước, nhằm bày tỏ lòng tôn kính với Đức Phật và dòng sông. Vua rất hài lòng và ra lệnh tổ chức lễ hội vào ngày 15 tháng 12 (theo lịch Thái Lan) hàng năm, với mục đích không chỉ tôn vinh thiên nhiên mà còn cầu chúc cho một năm đầy may mắn.

Ghi chép từ 'Mongkut' của vua Rama IV năm 1863 cho biết, lễ hội này có nguồn gốc từ nghi lễ của Ấn Giáo Phệ Đà (Vedic Brahmanism) được các tu sĩ Thái Lan cải biên để vinh danh Đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Bên cạnh việc tôn kính Phật qua ánh sáng từ nến trên hoa đăng, việc thả đèn cũng tượng trưng cho việc xóa bỏ sự thù hận, giận dữ và ô uế, giúp mọi người khởi đầu mới với tâm trạng tích cực. Người dân cũng thường cắt tóc và móng tay rồi đặt lên hoa đăng như một cách để loại bỏ những phần xấu xa trong cuộc sống.

Lễ hội đã có hơn 700 năm lịch sử, và theo một cách giải thích đơn giản hơn, người Thái tin rằng thả một chiếc hoa đăng sẽ mang lại may mắn và bày tỏ lòng tôn kính với Nữ thần Nước Phra Mae Khongkha (tiếng Thái: พระแม่คงคา). Đồng thời, họ cầu xin thần tha thứ cho những hành động làm ô nhiễm nguồn nước của con người trong cuộc sống hàng ngày.

Truyền thuyết khác

Cuộc thi sắc đẹp gắn liền với lễ hội gọi là 'Cuộc thi Nữ hoàng Nopphamat'. Theo truyền thuyết, Nang Nopphamat (tiếng Thái: นางนพมาศ; phát âm là 'Noppamas' hoặc 'Nopamas') là vợ của vua Loethai của vương quốc Sukhothai vào thế kỷ 14 và là người đầu tiên thả một chiếc hoa đăng. Tuy nhiên, câu chuyện này chỉ mới được ghi chép vào đầu thế kỷ 19, và không có bằng chứng về sự tồn tại của bà Nang Nopphamat. Thực tế, có một nhân vật trong tiểu thuyết từ thời vua Rama III (khoảng năm 1850) tên giống như vậy, và nhân vật này được xây dựng để hướng dẫn các phụ nữ muốn trở thành công chức.

Các hoạt động trong lễ hội

Lễ hội Loy Krathong được tổ chức trên toàn Thái Lan, với các sự kiện lớn nhất tại 4 tỉnh Sukhothai, Chiang Mai, Ayutthaya và Bangkok. Ở những địa phương này, ngoài việc thả đèn krathong, còn có bắn pháo hoa, diễu hành với trống chiêng, đua thuyền và thi kết hoa đăng, cuộc thi sắc đẹp Miss Nopphamat, thưởng thức ẩm thực Thái và các tiết mục biểu diễn âm nhạc truyền thống của Thái.

Tại Sukhothai, quê hương của lễ hội Loy Krathong, sự kiện kéo dài trong 3 ngày. Những chiếc đèn lồng được thả dọc các con sông, chiếu sáng những di tích khảo cổ tuyệt đẹp tại Sukhothai, cố đô của vương quốc Xiêm.

Tại Bangkok, bên cạnh các hoạt động truyền thống như bắn pháo hoa và diễu hành, nhiều khách sạn ven sông Chao Phraya giữ đèn sáng suốt đêm và cho phép khách thả đèn trong bể bơi khách sạn. Ở cố đô Ayutthaya, có chợ nổi, lễ rước đèn, thi hoa hậu, liên hoan ẩm thực Thái Lan, đua thuyền và nhiều hoạt động khác.

Các cơ quan Chính phủ, doanh nghiệp và tổ chức khác thường trang trí hoa đăng lớn với nhiều hình thức đẹp mắt. Ngoài ra, còn có nhiều cuộc thi làm hoa đăng ở cấp địa phương và trung ương, nơi các nghệ nhân cạnh tranh về sự tinh xảo và sáng tạo. Trong suốt lễ hội, có thêm các hoạt động như bắn pháo hoa và thi hoa khôi.

Đặc điểm lễ hội tại các khu vực

Lễ hội Loy Krathong có những đặc trưng riêng ở một số địa phương. Chẳng hạn, tại tỉnh Tak (phía Tây Thái Lan gần Myanmar), lễ hội có truyền thống độc đáo: hoa đăng được làm từ lá dừa thay vì lá chuối như ở nhiều nơi khác. Các lễ vật được kết thành bè và thả cùng nhau tạo nên một chuỗi ánh sáng lấp lánh dọc theo sông Ping, từ Tak đến trung tâm Thái Lan.

Tại Kelantan, Malaysia, lễ hội tương tự như Loy Krathong cũng được tổ chức, đặc biệt là ở khu vực Tumpat. Bộ trưởng Du lịch Malaysia đã công nhận đây là một điểm hấp dẫn đối với khách du lịch, và hàng năm có rất đông người tham gia lễ hội này.

Tại Chiang Mai, cố đô của vương quốc Lan Na ở miền Bắc Thái Lan, Loy Krathong có phong tục đặc biệt với đèn trời kiểu Lanna (hình hoa sen) bay lên nhờ sức nóng. Người dân tin rằng khi các đèn lồng bồng bềnh trên không sẽ giúp xua tan phiền muộn. Loy krathong ở Lanna, hay còn gọi là lễ hội 'Yi Peng' (tiếng Thái: ยี่เป็ง), được tổ chức vào rằm tháng 2 theo lịch cổ Lanna. Các khom loi (lồng đèn thả trôi) tạo thành những dải ánh sáng đẹp mắt trên bầu trời. Ngoài ra, người dân còn trang trí nhà cửa, vườn tược và đình chùa với các loại đèn giấy tinh xảo như khom fai (đèn giấy), khom thue (lồng đèn cầm tay), khom khwaen (đèn treo), và khom pariwat (đèn quay). Lễ hội cũng được tổ chức tại Tây Song Bản Nạp (Trung Quốc) với các hoạt động văn hóa và triển lãm hoa đăng lớn. Trong ngày khai mạc, có các diễu hành và múa hát đặc sắc, thu hút đông đảo du khách đến thưởng thức văn hóa Thái.

Hình ảnh lễ hội

• Lễ hội Thái Lan
• Diwali - lễ hội ánh sáng của Ấn Độ

Liên kết bên ngoài

• Trang web quảng bá lễ hội Loy Krathong của Thái Lan (bao gồm hình ảnh, đồ họa và tài liệu khác) (tiếng Anh) & (tiếng Thái)

(tiếng Anh)

• Suttinee Yavaprapas; Chaleo Manilerd; (Thái Lan) Krasūang Watthanatham - phòng Quan hệ đối ngoại (2004). Lễ hội Krathong của Thái Lan. Thái Lan. Krasūang Watthanatham. Văn phòng Thư ký thường trực. phòng Quan hệ đối ngoại, Bộ Văn hóa Thái Lan. ISBN 978-974-9681-22-0. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2011.
• Donald K. Swearer (1 tháng 2 năm 2010). Văn hóa Phật giáo Đông Nam Á. SUNY Press. tr. 49–. ISBN 978-1-4384-3251-9. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2011. (tiếng Anh)
• Anuman Rajadhon (Phrayā) (1956). Lễ hội Loy Krathong & Songkran. Viện Văn hóa quốc gia. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2011.
• Vương quốc Áo Vàng. Forgotten Books. tr. 358–367. ISBN 978-1-4400-9096-7. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2011. (tiếng Anh)

Ghi chú