Lễ hội đua bò Bảy Núi

Lễ hội đua bò Bảy Núi là một sự kiện đặc sắc của cộng đồng người Khmer ở miền Nam, phản ánh sâu sắc bản sắc văn hóa địa phương. Lễ hội này nổi bật với các cuộc đua bò kéo bừa truyền thống, mang đến trải nghiệm văn hóa và thể thao độc đáo tại vùng Bảy Núi, An Giang. Những con bò tham gia lễ hội là giống Bò Bảy Núi.

Thời điểm tổ chức

Lễ hội đua bò diễn ra đồng thời với lễ hội Đôn ta (lễ cúng ông bà), từ ngày 29 tháng 8 đến mùng 1 tháng 9 âm lịch (hoặc từ ngày 29 tháng 8 đến mùng 2 tháng 9 âm lịch nếu tháng thiếu).

Trước năm 1975, Hội đua bò được tổ chức hàng năm bởi người dân, tuy nhiên chỉ diễn ra ở quy mô nhỏ và hạn chế.

Năm 1989, Hội đua bò lần đầu tiên được tổ chức tại xã Ô Lâm.

Năm 1992, ngành Văn hoá thể thao địa phương bắt đầu chính thức tham gia vào sự kiện này.

Từ năm 1992 đến 2001, Bộ Văn hoá - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã đầu tư vào việc thực hiện phim tài liệu khoa học về Lễ hội đua bò Bảy Núi.

Năm 2003, Tổng cục Du lịch đã công nhận Hội đua bò là một sản phẩm du lịch chính thức.

Vào năm 2009, Lễ hội đua bò Bảy Núi được nâng cấp thành sự kiện tranh Cúp Truyền hình An Giang.

Đến năm 2019, Hội đua bò đã trải qua 26 lần tổ chức (không tính các vòng đua cấp xã, huyện), trở thành một phần văn hóa đặc sắc của cộng đồng vùng Bảy Núi tại huyện Tri Tôn và thị xã Tịnh Biên thuộc tỉnh An Giang.

Tổ chức

Tổ chức hội đua bò truyền thống bao gồm việc chuẩn bị một khoảng ruộng bằng phẳng dài khoảng 200 m, rộng 100 m, có nước xăm xắp, được xới nhiều lần để tạo độ trơn của bùn. Bốn bên có bờ bao và điểm đích có đoạn đường trống để làm điểm dừng an toàn cho bò. Đoạn đường đua chính dài khoảng 120 m, chạy sát bờ bao. Tại điểm xuất phát, cắm 2 cây cờ màu xanh và đỏ cách nhau 5 m, và tại điểm đích cũng đặt cờ tương tự. Đôi bò đứng ở vị trí cây cờ màu nào thì điểm đích sẽ theo màu của cây cờ đó.

Thể lệ

Trước khi bắt đầu cuộc đua, các cặp bò được chọn theo cặp hoặc bốc thăm và thống nhất một số quy định như vị trí xuất phát. Thông thường, cặp bò đi sau thường có lợi thế hơn. Nếu trong quá trình đua, bò nào chạy ra ngoài đường đua sẽ bị loại và cặp bò sau giẫm lên giàn bừa của cặp bò trước sẽ chiến thắng. Người điều khiển cũng phải đứng vững, nếu ngã hoặc rơi khỏi giàn bừa sẽ bị coi là thua cuộc.

Mỗi cặp bò được gắn vào một chiếc bừa đặc biệt với gọng bừa là một tấm gỗ rộng 30 cm và dài 90 cm, dưới có răng bừa. Người điều khiển sử dụng một cây roi mây hoặc khúc gỗ tròn đường kính khoảng 3 cm, đầu có gắn cây xà-lul với đinh nhọn. Khi trọng tài ra lệnh xuất phát, người điều khiển sẽ chích cây xà-lul vào mông bò, khiến bò phóng nhanh về phía trước. Việc chích đều cho cả hai bò là rất quan trọng để đạt được tốc độ và sự hấp dẫn. Điều này khác với đua ngựa, nơi mỗi người cưỡi một con và ai về đích trước sẽ thắng.

Ngày hội vui tươi

Vào buổi sáng, bà con đã tụ tập đông đảo tại địa điểm đua bò. Những người từ xa cũng mang theo xoong, nồi, mắm, muối để nấu ăn tại chỗ nhằm không bỏ lỡ cuộc đua. Khán giả không cần chỗ xem cầu kỳ như xem bóng đá hay đua ngựa, chỉ cần đứng ở vị trí cao hơn hoặc leo lên bờ bao là đủ. Suốt từ khi bắt đầu đến khi kết thúc, không khí luôn sôi động với tiếng vỗ tay, reo hò cổ vũ các cặp bò và những pha đua gay cấn, tạo nên không khí lễ hội hào hứng hơn bao giờ hết.

Ý nghĩa của lễ hội

Hội đua bò Bảy Núi không chỉ là một sự kiện thể thao mà còn mang giá trị nhân văn sâu sắc, thể hiện tinh thần cộng đồng, trở thành một phần của văn hóa đại chúng và là nhu cầu văn hóa quan trọng đối với đồng bào Khmer tại vùng Bảy Núi.

Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia

Vào ngày 19 tháng 1 năm 2016, Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã ký Quyết định số 246/QĐ-BVHTTDL, công nhận “Hội đua bò Bảy Núi - An Giang” là di sản văn hoá phi vật thể Quốc gia.

Liên kết ngoài

• Hội đua bò Bảy Núi: Thời gian tổ chức, quy tắc và các đặc trưng văn hóa của môn đua bò