Lễ hội Thác Côn, nét đẹp văn hóa của cộng đồng người Khmer Sóc Trăng

Sóc Trăng là một nơi giao thoa văn hóa, vì vậy lễ hội và phong tục ở đây rất đa dạng. Quanh năm, Sóc Trăng tổ chức nhiều lễ hội đặc trưng của từng cộng đồng dân cư. Trong số đó, có Lễ Đấu đèn của người Hoa và Lễ thả đèn nước Lôi Prôtip, cùng với Lễ hội Thác Côn của cộng đồng người Khmer, thu hút sự quan tâm của du khách.

Đôi điều về Lễ hội Thác Côn

1.1 Xuất xứ của Lễ hội Thác Côn

Thác Côn là một trong những lễ hội truyền thống của cộng đồng người Khmer tại vùng An Trạch, thị trấn Châu Thành, tỉnh Sóc Trăng. Trong ngôn ngữ Khmer, 'Thác Côn' có nghĩa là 'Đạp Cồng' vì liên quan đến truyền thuyết về chiếc Cồng Vàng của vùng An Trạch.

Truyền thuyết kể rằng, ở vùng An Trạch, trước đây một cái gò hình dạng giống chiếc cồng tự nhiên nổi lên, khi chân người dẫm lên còn vang ra âm thanh. Nhưng sau đó, tiếng cồng trong gò đất nhỏ dần đi và biến mất hoàn toàn. Dân gian tin rằng đây là điềm báo linh thiêng, nên họ đã xây dựng một ngôi miếu (hiện nay là chùa Mahasal Thatmon) để thờ tự. Hằng năm vào ngày rằm tháng hai âm lịch, dân làng An Trạch tổ chức lễ cầu an tại đây và gọi là Lễ hội Thác Côn. Trong lễ hội này, có phong tục cúng bình bông làm từ dừa tươi, nên dân gian còn gọi là Lễ Cúng Dừa.

Thác Côn là một lễ hội truyền thống của cộng đồng người Khmer tại vùng An Trạch

Lễ hội Thác Côn là dịp người dân Khmer mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu

Thời gian tổ chức Lễ hội Thác Côn

Phần lớn các lễ hội của người dân Khmer được tổ chức vào ngày rằm trong năm, ví dụ như Lễ hội Ok om bok Sóc Trăng diễn ra vào khoảng ngày rằm tháng 10 âm lịch hoặc Lễ dâng y Kathina diễn ra từ ngày rằm tháng 9 đến tháng 10 âm lịch hàng năm và lễ hội Thác Côn tại vùng An Trạch cũng không phải là ngoại lệ.

Lễ hội Thác Côn diễn ra trong 3 ngày giữa tháng 3 âm lịch, tương ứng từ ngày 15 đến 17 tháng 4 dương lịch tại chùa Mahasal Thatmon. Tương tự như các lễ cầu an khác của cộng đồng người Khmer, lễ hội này được tổ chức vào đầu mùa mưa sau khi người dân đã thu hoạch xong vụ mùa.

Lễ hội Thác Côn diễn ra vào tháng 3 âm lịch hàng năm tại chùa Mahasal Thatmon

Khám phá sự độc đáo trong Lễ hội Thác Côn

3.1 Lễ vật dâng cúng mang tính chất nông nghiệp đậm đà

Giống như các nghi lễ khác của người Khmer, Lễ hội Thác Côn thể hiện nét đặc trưng văn hóa nông nghiệp chủ yếu qua việc dâng cúng những loại hoa trái đặc biệt của Nam Bộ như trầu cau, sen và dừa. 

Điều đặc biệt nhất trong Lễ hội Thác Côn phải kể đến Slathođôn, một loại bình hoa được làm từ trái dừa tươi mà cộng đồng Khmer sử dụng để cúng dường thần linh. Bình hoa Slathođôn có đế được làm từ trái dừa tươi hai đầu, trên đó cắm Slatho (cây hoa) được tạo từ lá trầu và hoa tươi biểu tượng cho sự tinh khiết. Điều này cũng là một trong những đặc điểm đặc trưng của lễ hội này.

Trong đó, hoa sen biểu tượng cho sự thanh khiết đã trở thành biểu tượng phổ biến trong văn hóa dân gian, chiếm vị trí quan trọng để tạo nên hình ảnh Slatho, ngoài ra, người dân còn trang trí thêm hoa huệ, cúc vạn thọ để làm cho Slathođôn thêm phần đẹp mắt. Phần đế làm bằng trái dừa tươi là vật liệu thường thấy trong các nghi lễ, không chỉ của người Khmer mà còn của người Việt, biểu thị sự trong sáng, ngọt ngào và hạnh phúc trong cuộc sống.

Mỗi người tham gia lễ hội không chỉ chuẩn bị bình hoa Slathođôn mà còn mang theo hạt giống lúa bắp để cầu cho mùa màng phong phú, đôi khi họ còn mua cả chỉ đỏ để mong may mắn, phúc lộc. Do tính chất trang trọng, mỗi khi Lễ hội Thác Côn diễn ra, cộng đồng luôn chọn một người trung thực, đáng tin cậy và có uy tín để thực hiện các nghi lễ.

Bình hoa Slathođôn được làm từ trái dừa tươi là điểm nhấn đặc biệt tại Lễ hội Thác Côn