Lễ kính ông Công ông Táo ở ba vùng Bắc, Trung, Nam có điểm gì đặc biệt?

Lễ kính ông Công ông Táo là một truyền thống của người Việt vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm. Mặc dù mọi người đều tổ chức lễ, nhưng có sự khác biệt theo tín ngưỡng từng vùng Bắc, Trung, Nam.

Gần đến ngày 23 tháng Chạp hàng năm, mọi gia đình đều bận rộn chuẩn bị để tiễn ông Công ông Táo về báo cáo với Ngọc Hoàng về mọi việc trong năm.

Ngoài các nghi lễ như chuẩn bị mâm cỗ từ ngày 20 đến ngày 23 tháng Chạp, việc dọn dẹp bàn thờ và mặc quần áo lịch sự cũng được chú trọng. Tuy nhiên, có những phong tục khác nhau tùy theo vùng miền.

Thời gian cúng ông Công ông Táo ở miền Bắc

Người dân miền Bắc tin rằng sau 12h trưa ngày 23 tháng Chạp, ông Công ông Táo sẽ trở về trời và không còn ở trần gian, vì vậy họ thường cúng sớm.

Các gia đình thường tổ chức lễ cúng từ ngày 20 tháng Chạp đến trước 12h trưa ngày 23.

Trong mâm lễ của người miền Bắc, bên cạnh các món truyền thống như xôi, gà, chả, nem rán, giò thủ, sẽ có thêm cá chép giấy hoặc sống.

Tùy từng truyền thống của mỗi gia đình mà sẽ cúng 1 hoặc 3 con cá chép vàng và một bộ áo mũ cho các Táo.

Mọi người mong rằng các Táo sẽ báo cáo với Ngọc Hoàng những điều tốt đẹp về gia chủ nên thường trên mâm lễ sẽ có thêm món xôi chè, thường được nấu bằng nếp cái, xôi vò và gọi là chè bà cốt.

Người miền ngoài còn tin rằng đây là thời gian bàn giao của Hành thiên và ông Táo nên sau khi cúng ông Công ông Táo xong sẽ thực hiện việc bao sái, rút và tỉa chân nhang, vệ sinh bát hương cũng như không gian thờ cúng.

Thời gian cúng ông Công ông Táo ở miền Nam

Miền trong sẽ đơn giản nhất và có sự khác biệt một chút so với phong tục cúng ở các miền khác. Hầu hết người miền Nam đều sẽ cúng ông Táo vào hai ngày, ngày đầu tiên là ngày 23 tháng Chạp để tiễn ông Táo về trời.

Theo tín ngưỡng, người miền Nam tin rằng ông Táo sẽ bẩm bảo từ ngày 23 đến ngày 30 tháng Chạp, do đó họ thường cúng lễ đón ông Táo về nhà vào ngày 7 tháng Giêng hàng năm.

Người miền Nam cũng cho rằng nên cúng vào cuối ngày, sau khi đã dùng xong bữa tối và không dùng đến bếp nữa, họ thường tổ chức lễ cúng trong khoảng thời gian từ 20h00 đến 23h00.

Vì có sự giao thoa giữa hai vùng miền, mâm lễ cúng của người miền Nam cũng có các món truyền thống, và nhiều gia đình sẽ làm mâm lễ chay, cùng với đĩa kẹo thèo lèo và một bộ “cò bay, ngựa chạy”.

“Cò bay, ngựa chạy” là hình con cò và con ngựa được làm từ giấy để hóa thật sau khi làm lễ, giúp ông Táo về trời nhanh hơn. Bên cạnh đó, gia chủ cũng cúng thêm 3 bộ quần áo bằng giấy cho 3 vị Táo.

Ngoài ra, ở miền Nam không thực hiện các tục rút chân nhang, không hóa vàng áo mũ thờ, và không mua cá chép thả trong chậu rồi thả sông.

Lễ cúng, thời gian cúng ông Công ông Táo ở miền Trung

Lễ cúng ông Công ông Táo ở miền Trung thường được coi là phức tạp và đặc biệt nhất trong ba miền.

Người Huế và một số tỉnh lân cận thường thờ ông Táo ở hai nơi, một trên Trang Ông và một bàn thờ nhỏ đặt ở bếp.

Trước khi thực hiện lễ, trang thờ sẽ được làm sạch sẽ, gia chủ sẽ thay cát mới cho lư hương. Sau lễ, tượng bằng đất nung của ba ông Táo sẽ được mang ra miếu hoặc đặt dưới gốc cây cổ thụ ở ngã ba đường và thay thế bằng tượng ba ông Táo mới.

Điều này biểu thị cho việc 'bắt đầu một nhiệm kỳ' trong việc chăm sóc bếp núc trong năm tới. Trong mâm cúng của người miền Trung cũng dâng lên nhiều lễ vật và một con ngựa bằng giấy có yên cương đầy đủ.

Vào sáng ngày 23 tháng Chạp sẽ có lễ dựng cây nêu ở trước sân nhà, sân đình để xua đuổi ma quỷ khi các vị thần trông coi nhà “đi vắng” và sẽ có lễ hạ nêu thường vào mùng 7 tháng Giêng.

Ngoài ra, người miền Trung cũng có lễ cúng vào chiều 30 Tết để cúng rước thần về và vào sáng mùng 1 sẽ an vị ông Táo mới.

Điểm đặc biệt trong lễ cúng ông Táo ở ba miền

Tuy là người Việt, nhưng ở mỗi vùng miền lại có những phong tục, tập quán riêng biệt, tạo nên một Việt Nam đa dạng về văn hóa. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn thông tin hữu ích về sự khác biệt trong lễ cúng ông Công ông Táo ở ba miền.