Lễ tế trời ở Đàn Nam Giao - Di sản văn hóa lâu đời từ thời nhà Nguyễn

Vào ngày diễn ra lễ tế, từ canh 5, quân binh sẽ trang bị đầy đủ cờ, giáo, và dàn xung quanh Đàn Nam Giao, cả ở trong và ngoài. Quân binh của các bộ binh sẽ xếp hàng gọn gàng tại các vị trí phân bố dọc hai bên con đường mà vua đi qua, từ Đại Nội đến bến Phu Vân Lâu, tiếp tục qua bến đò ở bờ nam sông Hương đến Đàn Nam Giao. Các lão từ 6 huyện thuộc phủ Thừa Thiên sẽ sắp xếp hương thơm và lạy đón xa giá từ bến đò đến Đàn Nam Giao, phải chờ đến khi vua yên vị tại Trai cung mới tiễn.

Đám rước bắt đầu từ buổi sáng trước ngày tổ chức lễ tế, bắt đầu bằng việc thái giám mang Đồng nhân vào phòng Trai cung để bàn giao cho quan Thái Thường tự. Đồng nhân sẽ được mang vào Đàn Nam Giao để sắp đặt trong Trai cung. Cờ, gươm được trưng bày rực rỡ và hàng vạn quân lính, kỳ lão và dân chúng từ khắp nơi đổ về xem. Vua sẽ di chuyển đến Đàn Nam Giao theo 3 đạo, gồm Tiền đạo, Trung đạo và Hậu đạo. Trong đó, Tiền đạo sẽ được dẫn đầu bởi hai con voi được trang trí lộng lẫy.

Các vật phẩm hiến tế trong lễ tế bao gồm hàng trăm loại trái cây, hương hoa, trầm, trà, bánh kẹo, đèn và không thể thiếu là tam sinh, bao gồm bò, lợn, dê. Các loại vật phẩm hiến tế được lựa chọn cẩn thận, giết mổ theo trình tự cụ thể và đảm bảo vệ sinh trước khi đưa vào hiến tế.

Trên các tầng đàn, hàng trăm loại đồ thờ làm từ đồng, gỗ, vàng, v.v. được bày biện theo quy định của điển lệ triều đình. Những vật phẩm thờ này chỉ được sử dụng trong Lễ tế trời tại Đàn Nam Giao và không được sử dụng trong bất kỳ dịp nào khác.

Trước buổi lễ, sẽ có buổi diễn tập chiều với tất cả các trình tự như trong lễ chính. Ngoại trừ vua, tất cả quan chức liên quan đến lễ tế đều phải tham dự.

3.2 Ngày diễn ra Lễ tế trời tại Đàn Nam Giao

Vào thời điểm lễ, Phương đàn, Hạ đàn và các loại hương, đèn, trầm trà, đồ thờ như trâu, bò, dê, đèn, lụa, vàng, ngọc, chén, bát, xuôi, rượu, v.v. sẽ được sắp xếp trang trọng, đầy đủ theo quy định trước. Các quan chức Phân hiến, Bồi tế, Chấp sự sẽ đứng ở vị trí của họ. Các nhóm binh lính và binh lính Thân binh, Cấm binh sẽ dàn hàng hai bên Viên đàn. Hai bên bậc cấp Hạ đàn và Phương đàn sẽ có 8 viên quản vệ, cai đội lính Thân binh, Cấm binh cầm đèn, đuốc, kiếm sẵn sàng chờ vua đến thực hiện lễ.

Trong ngày lễ diễn ra, vua và các quan thần sẽ mặc trang phục truyền thống, mũ cổn miện được lấy cảm hứng từ quy chế của Trung Quốc nhưng có sự biến đổi để phản ánh đặc điểm riêng. Vua triều Nguyễn thường mặc áo cổn thêu 12 chương, đội mũ cổn miện với 12 sợi lưu chỉ - biểu tượng chỉ dành riêng cho hoàng đế để thể hiện sự cao quý, độc lập và sự sánh ngang với các vị hoàng đế khác.

Lễ tế trời tại Đàn Nam Giao thường kéo dài trong nhiều giờ với trình tự nghiêm ngặt và lễ nghi tinh tế. Sau khi lễ kết thúc, vua cùng đoàn ngự sẽ trở về hoàng cung trên các kiệu. Trong khi ra đi, đoàn ngự giữ im lặng để bảo đảm sự trang nghiêm và thành kính.

Khi đoàn rước vua về cung, âm nhạc và tiếng chiêng trống vang lên để thông báo với dân rằng Lễ tế trời tại Đàn Nam Giao đã thành công, những lời cầu nguyện cho hòa bình đã được thiên hạ ghi nhận.

Mặc dù đã bị bỏ hoang từ năm 1945, nhưng hiện nay Đàn Nam Giao đã được phục hồi và tái tạo. Trong chuyến đi khám phá Huế yên bình, bạn có thể ghé thăm đàn này. Ngoài ra, vào mùa lễ hội Huế năm 2004, sau 60 năm vắng bóng, Lễ tế trời tại Đàn Nam Giao đã được khôi phục và trở thành điểm nổi bật trong các lễ hội sau này. Nếu có cơ hội đến Huế vào những ngày diễn ra lễ hội, đừng bỏ lỡ cơ hội tham dự lễ tế ý nghĩa này.

Bảo Ngọc

Tham khảo: Tổng hợp