Lễ Vu Lan báo hiếu 2023: Ngày nào? Nguồn gốc, ý nghĩa Lễ Vu Lan

Lễ Vu Lan báo hiếu (rằm tháng 7 âm lịch hàng năm) là ngày lễ quan trọng của người theo đạo Phật. Bắt nguồn từ câu chuyện cứu mẹ khỏi kiếp ngạ quỷ của Đại đức Mục Kiền Liên, Vu Lan không chỉ là ngày lễ chính của Phật giáo mà còn là dịp bày tỏ lòng biết ơn và báo đáp công ơn của đấng sinh thành. Ngày nay, Vu Lan trở thành ngày lễ truyền thống báo hiếu, báo ân của người dân Việt Nam. Hãy cùng Mytour Blog khám phá nguồn gốc, ý nghĩa và những điều nên làm trong ngày lễ này!

Lễ Vu Lan báo hiếu là gì?

Lễ Vu Lan là một trong những ngày lễ quan trọng của Phật giáo, diễn ra vào ngày mùng 15 tháng 7 âm lịch hàng năm. Đây là cơ hội để con cái tưởng nhớ, tri ân và báo hiếu đến các bậc tiền nhân, cha mẹ và tổ tiên. Ngoài ra, con cái còn thực hiện các nghi lễ phóng sinh, thăm chùa, làm phước để cha mẹ được hưởng công đức.

Chữ “Vu Lan” là viết tắt của từ “Vu Lan Bồn” (盂蘭盆), đồng nghĩa với “sự giải thoát”. Theo tín ngưỡng Phật giáo, đây là ngày linh hồn người đã khuất được giải thoát và trở về cõi vĩnh hằng.

Ngày nay, với ý nghĩa nhân văn sâu sắc, Vu Lan không chỉ là lễ hội của Phật tử mà còn là dịp báo hiếu truyền thống của tất cả người Việt.

Lễ Vu Lan báo hiếu 2023 sẽ diễn ra vào ngày nào?

Ngày lễ Vu Lan luôn mốc cố định vào rằm tháng 7 âm lịch, tương đương với ngày 15/7. Trên lịch Dương, Lễ Vu Lan 2023 sẽ được chào đón vào ngày thứ 4, 30/08.

Nguồn gốc của Lễ Vu Lan & câu chuyện về sự tích Vu Lan báo hiếu

Lễ Vu Lan báo hiếu có nguồn gốc từ kinh sách quan trọng nhất trong Phật giáo, “Kinh Đại Bảo Tịnh”. Đức Phật Thích Ca đã truyền dạy phương thức báo hiếu cho cha mẹ, đặc biệt là Tôn giả Mục Kiền Liên, đệ tử nổi tiếng của Ngài.

Trong Kinh Đại Bảo Tịnh, Bồ Tát Mục Kiền Liên tu thành chính quả và nhớ đến mẹ Thanh Đề đã mất. Ngài sử dụng tuệ nhãn để tìm kiếm và thấy mẹ bị đày thành Ngạ Quỷ, đói khát và khổ sở. Quả đau đớn thương mẹ khiến Ngài dùng phép biến cơm dâng tận địa ngục, nhưng tội nghiệt của mẹ làm thức ăn hóa thành lửa.

Không còn cách khác, Ngài tìm sự giúp đỡ từ Đức Phật. Đức Phật chỉ rằng Mục Kiền Liên không đủ sức cứu mẹ mình, cần sự hợp lực của chư tăng khắp nơi. Sau 3 tháng an cư kiết hạ và chú nguyện, mẹ Mục Kiền Liên được giải thoát khỏi cảnh đày đọa.

Tôn giả Mục Kiền Liên tuân theo hướng dẫn của Đức Phật, tổ chức lễ cúng rằm tháng 7 âm lịch. Linh hồn mẹ Ngài được giải thoát, đồng thời, Đức Phật dạy cách thể hiện lòng báo hiếu với cha mẹ. Từ đó, lễ Vu Lan báo hiếu ra đời.

Nghĩa của ngày lễ Vu Lan

Lễ Vu Lan diễn ra hằng năm với mục đích báo đáp công ơn cha mẹ, ông bà (kiếp này và cả kiếp trước), nhắc nhở thế hệ sau luôn ghi nhớ và trân trọng công ơn từ thế hệ trước. Không chỉ dành cho Phật tử, ngày lễ Vu Lan còn là dịp báo hiếu cho tất cả người dân Việt Nam. Các hoạt động trong dịp lễ nhấn mạnh giá trị gia đình, nhắc nhở mọi người quý trọng những khoảnh khắc bên cha mẹ và biết ơn công ơn sinh thành dưỡng dục, thực hiện trọn vẹn trách nhiệm con cái.

Ngày nay, Đại lễ Vu Lan mang ý nghĩa sâu sắc hơn: Khuyến khích tinh thần đền ơn – đáp nghĩa, khích lệ mọi người thể hiện lòng biết ơn đối với bốn nguồn ân đức quý báu: biết ơn và đáp lại công ơn của cha mẹ; tri ân và đền đáp công ơn thầy cô giáo, những người truyền đạt kiến thức cho chúng ta; biết ơn và tôn vinh các anh hùng liệt sĩ, những người đã hy sinh để bảo vệ độc lập và chủ quyền quốc gia; cuối cùng, biết ơn và trân trọng đồng bào.

Hành động của con cái trong ngày lễ Vu Lan báo hiếu?

Lễ Vu Lan báo hiếu là dịp quan trọng mà những người con có thể thể hiện lòng biết ơn, kính trọng công ơn của cha mẹ và tổ tiên. Để làm cho ngày lễ trở nên thiêng liêng và ý nghĩa, các bậc làm con có thể thực hiện những điều sau đây:

Chuẩn bị bữa cơm cúng Tổ tiên

Trong dịp lễ Vu Lan, chuẩn bị bữa cơm cúng Tổ tiên là hoạt động truyền thống được ưa chuộng và duy trì trong nhiều gia đình. Nấu nướng không chỉ để có những món ăn ngon mà còn là cách để con cháu thể hiện lòng tôn trọng và biết ơn đối với thế hệ trước. Bữa cơm cúng Tổ tiên không chỉ bao gồm các món ăn, mà còn có hoa, nến, tài sản và vật phẩm phong thủy khác để trang trí và cúng dường.

Thăm chùa để cầu bình an cho cha mẹ trong lễ Vu Lan 

Thăm chùa cầu bình an cho cha mẹ là một trong những đặc điểm thường thấy trong ngày lễ Vu Lan. Hoạt động này không chỉ giúp con cái cầu nguyện cho sức khỏe và bình an cho cha mẹ mà còn là cách thể hiện lòng biết ơn và tôn trọng đối với đấng sinh thành.

Quay về nhà để cùng cha mẹ ăn bữa cơm đoàn viên

Việc quay về nhà ăn cơm cùng cha mẹ trong ngày lễ Vu Lan là biểu hiện của lòng biết ơn và tôn trọng đối với phụ huynh. Trong dịp này, nhiều gia đình thường tổ chức bữa cơm đặc biệt để tôn vinh công ơn của cha mẹ và tổ tiên. Ăn cơm cùng nhau không chỉ là hoạt động tôn vinh mà còn giữ gắn những khoảnh khắc ý nghĩa trong gia đình.

Thực hiện chay tích đức 

Thực hiện chay là một hoạt động quan trọng trong ngày lễ Vu Lan báo hiếu. Việc không sát sinh trong dịp này được coi là hình thức tích đức cho bản thân và gia đình, giúp tinh thần và trí tuệ trở nên tịnh lạc, giảm bớt gian khổ và tăng cường sự tỉnh táo. Bạn có thể tự nấu các món chay ngon để cùng cha mẹ và gia đình thưởng thức. 

Tặng quà cho cha mẹ trong dịp lễ Vu Lan báo hiếu 

Việc tặng quà cho cha mẹ trong ngày lễ Vu Lan báo hiếu là cách thể hiện lòng biết ơn và tôn trọng đối với đấng sinh thành. Không chỉ là biểu hiện tình cảm, mà qua những món quà, bạn còn chăm sóc đến sức khỏe và tâm hồn của cha mẹ. Chọn quà phù hợp với sở thích và nhu cầu của họ, như hoa, trái cây, đồ ăn, quần áo, sách báo hay đồ dùng gia đình, là cách tốt nhất để thể hiện sự quan tâm và tình cảm chân thành.

Thực hiện lễ Vu Lan như thế nào? 

Lễ Vu Lan là một trong những nghi lễ truyền thống của người Việt Nam diễn ra vào ngày mùng 15 tháng 7 âm lịch hàng năm. Dưới đây là cách thức thực hiện lễ cúng trong dịp này:

Thời điểm cúng lễ Vu Lan trong ngày

Theo các chuyên gia phong thuỷ, lễ cúng gia tiên và lễ cầu siêu Vu Lan nên diễn ra vào khoảng thời gian từ 11 đến 12 giờ trưa. Là thời điểm lý tưởng cho vong linh trở về trần gian mà không bị quấy rối từ các hồn ma dã quỷ. Điều này giúp lễ cúng trở nên trang trọng và ý nghĩa hơn.

Cách trang trí mâm cúng truyền thống trong ngày Vu Lan

Khi tổ chức lễ cúng Vu Lan, quan trọng nhất là lòng thành và tâm tư chân thành, không cần phải quá lo lắng về việc bày trí mâm cúng. Mặc dù mỗi gia đình có cách cúng riêng, nhưng thường mâm cúng truyền thống bao gồm những điều sau đây:

• Cháo nghệnh
• Gia vị tinh tế
• Muối biển
• Cơm tinh khiết
• Canh đậm đà
• Nước lã dịu dàng
• Xôi, chè hòa quyện
• Khoai (khoai lang, khoai sọ) hảo hạng
• Hoa quả, bánh kẹo hấp dẫn
• Trầu cau trang trí tinh tế
• Thơm phức của hương thuốc lá
• Bộ quần áo trang nhã

Trình tự lễ cúng Vu Lan báo hiếu

Việc tổ chức lễ Vu Lan báo hiếu tại gia sẽ được diễn ra theo trình tự: cúng Phật, cúng thần linh, cúng tổ tiên, cuối cùng là cúng các linh hồn bất hạnh.

• Dâng Phật: Chuẩn bị mâm cơm chay hoặc mâm ngũ quả để dâng Phật. Trong lúc cúng, đọc Kinh Vu Lan để hiểu rõ ý nghĩa của ngày lễ và cầu nguyện cho người thân được siêu sinh.
• Cúng thần linh: Bao gồm con gà luộc hoặc xôi, mâm cúng với bánh chưng, rượu, trái cây, hoa tươi và trà.
• Cúng gia tiên: Mâm cơm cúng với món mặn hoặc chay, có tiền vàng, đồ Âm bằng giấy để họ có cuộc sống tiện nghi.
• Cúng chúng sinh: Thực hiện ngoài trời, không cúng chung với bàn thờ gia tiên. Sử dụng lễ vật như muối gạo, cháo rắng, hoa quả, bánh kẹo, tiền vàng.

Văn khấn cúng Vu Lan báo hiếu

Trình tự cúng khác nhau, vì vậy văn khấn cũng khác nhau. Dưới đây là những bài văn khấn phổ biến cho ngày Vu Lan báo hiếu:

Văn khấn cúng thần linh:

“Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con tôn kính Đức Địa Tạng Vương Bồ Tát, Đức Mục Kiền Liên Tôn Giả.

Hôm nay là ngày rằm tháng 7 năm Quý Mão

Tín nhân chúng con là…..

Đến từ…….

Bằng tấm lòng chân thành, chúng con sửa soạn hương hoa, lễ vật và những vật phẩm cúng dâng, đặt trước án thờ.

Chúng con thành tâm kính mời Đức Địa Tạng Vương Bồ Tát, Đức Mục Kiền Liên Tôn Giả.

Chúng con kính mời đến các vị thần linh như Kim Niên Đương cai Thái Tuế chí đức Tôn thần, Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương, Bản xứ thần linh Thổ địa, Bản gia Táo quân và tất cả các vị thần linh trông nom trong vùng này.

Hạ lạy các vị thần linh án tọa, xin các vị chiếu cố trong cuộc sống.

Nay đến tiết Vu Lan, ngày vong nhân được xá tội. Chúng con dựa vào lòng từ bi Tam Bảo, được sự bảo hộ của Phật và thần linh, công đức vô lượng, chúng con không biết phải báo đáp thế nào.

Vì vậy, chúng con hiến lễ vàng, thể hiện lòng thành kính, hy vọng nhận được ơn phù hộ. Mong rằng chúng con và gia đình luôn được mạnh khỏe, hưởng ứng tâm chánh đạo, phát tài thịnh vượng, hòa thuận vui vẻ, gia đình phồn thịnh.

Bày tỏ lòng thành chân thành, kính xin chứng giám!

Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).”

Văn khấn cúng gia tiên:

“Con thảo lòng tôn trọng chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương.

Kính bái tổ tiên thân thương và chư vị Linh hương.

Tín đồ chúng con là….

Cư trú tại….

Ngày hôm nay, dịp Rằm tháng Bảy trong năm…. Nhân dịp tới lễ Vu Lan trong kỳ Trung Nguyên, chúng con nhớ đến ông bà, cha mẹ - những người đã sinh ra chúng con, xây dựng nên cơ nghiệp, lập nên tấm gương đạo đức, tạo điều kiện cho chúng con hưởng ơn ân.

Chúng con tri ân lòng nhân ái của tổ tiên, biết ơn công ơn vô báo của trời đất, tín đồ con chuẩn bị lễ vật, hương hoa, trà quả, vàng bạc, thắp hương trầm, thành kính tặng các ông bà Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Bá Thúc Đệ Huynh, Cô Di, Tỷ Muội và tất cả linh hồn trong gia tộc, ngoại tộc của họ….

Chúng con kính xin các vị thương xót con cháu, linh thiêng hiện hữu, chứng giám lòng thành, thưởng thức lễ vật, phù hộ cho con cháu khỏe mạnh, bình an, phồn thịnh, vạn sự tốt lành, hạnh phúc gia đình, hướng về con đường chính đạo.

Chúng con trân trọng lòng biết ơn, trước lễ tận hưởng, xin được sự phù hộ và giữ gìn.

Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)”

Những nghi lễ quan trọng trong lễ Vu Lan báo hiếu

Trong truyền thống Phật giáo và nền văn hóa Việt Nam, lễ Vu Lan báo hiếu mỗi năm đều được long trọng tổ chức, dưới đây là những hoạt động đặc sắc trong ngày lễ này:

Nghi lễ “Đóa hồng kẽ áo” ngày tri ân cha mẹ

Vào dịp Vu Lan thiêng liêng, các chùa ở Việt Nam thường tổ chức nghi lễ “Đóa hồng kẽ áo” cho cộng đồng Phật tử. Nghi lễ này mang ý nghĩa tri ân người cha mẹ đã khuất và tôn vinh những cha mẹ đang sống trên thế gian. Trong buổi lễ, Phật tử cầm hai giỏ hoa hồng, một đỏ và một trắng, để cài lên áo của mọi người tham gia. Người có cha mẹ còn sống sẽ cài hoa hồng đỏ, ngược lại, người có cha mẹ đã mất sẽ cài hoa trắng.

Nghi lễ này được khởi xướng bởi Thiền sư Thích Nhất Hạnh thông qua cuốn sách của ông vào năm 1962. Hình ảnh bông hoa hồng kẽ áo từ đó trở thành biểu tượng của mùa Vu Lan báo hiếu trong cộng đồng Phật tử, gửi đi thông điệp về lòng biết ơn và tình cảm hiếu kính.

Thả đèn hoa đăng trong ngày Vu Lan

Truyền thống thả đèn hoa đăng trong ngày Vu Lan báo hiếu đã tồn tại từ lâu. Nghi thức này không chỉ là một phần quan trọng của tín ngưỡng Phật giáo mà còn mang ý nghĩa cầu siêu cho linh hồn những người đã qua đời. Mỗi chiếc đèn hoa đăng được chăm chút thiết kế, với ngọn nến sáng rực trước khi được thả xuống sông, kèm theo những ước mong tốt lành và lời cầu nguyện an lành.

Những hành động không nên thực hiện trong ngày Vu Lan báo hiếu

Ngoài những hành động tích cực, trong dịp lễ quan trọng này, hãy tránh những việc không phù hợp hoặc thiếu tôn trọng như sau:  

• Ngày lễ Vu Lan báo hiếu là dịp cúng dường và tôn vinh tổ tiên, vì vậy, hạn chế ăn uống quá mức và tránh uống rượu bia, đặc biệt là khi cúng Tổ tiên.
• Hạn chế nói xấu, tránh tranh cãi và giữ gìn hòa giải trong gia đình.
• Nếu gia đình theo đạo, đừng bỏ qua các hoạt động tôn giáo trong ngày lễ Vu Lan.
• Tránh hành động sát sinh và tôn trọng mọi sinh linh trong ngày này.

Bài viết đã chia sẻ thông tin về lễ Vu Lan báo hiếu và những hạn chế cần tuân thủ trong ngày này. Hy vọng bạn sẽ hiểu rõ về các điều kiêng kỵ để làm cho dịp lễ trở nên trang trọng và ý nghĩa hơn. Theo dõi blog của Mytour để khám phá thêm về các ngày lễ khác nhé!