Lều băng

Lều băng hay igloo (từ Inuit: iglu, âm tự Inuktitut: ᐃᒡᓗ, có nghĩa là 'nhà'), đôi khi còn được gọi là nhà băng, là một cấu trúc được xây dựng từ các khối băng, thường có hình dạng mái vòm. Mặc dù lều băng liên quan đến người Inuit, nhưng chủ yếu được xây dựng bởi người từ vùng Trung Bắc Cực của Canada và vùng Thule của Greenland. Các cộng đồng Inuit khác có xu hướng sử dụng tuyết để cách nhiệt cho nhà làm từ xương cá voi và da thú. Tuyết được sử dụng vì tính chất cách nhiệt của nó (do mật độ thấp). Nhiệt độ bên ngoài có thể xuống đến -45 °C (-49 °F), nhưng bên trong lều băng có thể dao động từ khoảng -7 °C (19 °F) đến 16 °C (61 °F) nhờ vào nhiệt độ cơ thể.

Các loại lều băng

Có ba loại lều băng, mỗi loại có kích thước và công dụng khác nhau.

Loại nhỏ nhất được dùng làm chỗ nghỉ tạm thời. Các thợ săn thường dựng lều băng nhỏ này khi đi trên đất hoặc biển đóng băng, để qua đêm hoặc vài đêm.

Loại khổ trung, thường được dùng làm nơi cư trú cho gia đình. Lều băng này thường có một phòng đơn cho một hoặc hai gia đình, và nhiều lều băng loại này có thể tạo thành một 'làng Inuit' nhỏ.

Loại lớn nhất thường được xây dựng từ hai lều băng. Một lều là để ở và lều còn lại được dùng cho các sự kiện đặc biệt. Lều băng lớn này có thể có đến năm phòng và chứa khoảng 20 người. Chúng có thể nối với nhau qua các đường hầm và có lối ra ngoài chung. Những lều băng này thường dùng cho các buổi lễ, tiệc cộng đồng, hoặc các hoạt động truyền thống.

Xây dựng lều băng

Để xây lều băng, tuyết cần đủ độ bền để cắt và xếp chồng lên nhau một cách chính xác. Tuyết tốt nhất cho việc này là loại đã bị gió thổi, giúp các tinh thể băng kết chặt hơn. Thỉnh thoảng, một đường hầm ngắn được xây dựng tại lối vào để giảm gió và mất nhiệt khi mở cửa. Nhờ tính cách nhiệt của tuyết, bên trong lều băng thường rất dễ chịu. Đôi khi, một tảng nước đá được lắp vào để cho ánh sáng bên ngoài chiếu vào trong lều.

Về mặt kiến trúc, lều băng là một mái vòm độc đáo. Nó được xây dựng bằng các khối băng tựa vào nhau và có thể được làm phẳng để khít vào nhau mà không cần cấu trúc hỗ trợ bên ngoài trong quá trình xây dựng. Nếu được xây dựng đúng cách, lều băng có thể chịu được trọng lượng của một người đứng trên nóc. Trong lều băng truyền thống của người Inuit, nhiệt từ kulliq (đèn đá) làm tan chảy một phần tuyết bên trong, tạo ra lớp băng làm lều thêm vững chắc.

Khu vực ngủ được nâng cao hơn so với lối vào lều băng. Vì không khí nóng luôn bốc lên trên và không khí lạnh chìm xuống, lối vào hoạt động như một cái bẫy giữ không khí lạnh, trong khi khu vực ngủ duy trì nhiệt độ tạo ra từ đèn, nấu ăn hoặc nhiệt cơ thể.

Cải tiến

Người Inuit vùng Trung, đặc biệt là xung quanh vùng Davis Strait, gắn da thú vào khu vực nghỉ ngơi để tăng nhiệt độ bên trong từ khoảng 2 °C (36 °F) lên 10-20 °C (50-68 °F).

Huy hiệu

Lều băng xuất hiện trên đỉnh huy hiệu của Nunavut, ngay dưới vương miện của Nữ hoàng.

Các kiểu nhà băng khác

Để giải trí hoặc cắm trại mùa đông, người ta có thể tạo ra một chòi tuyết đơn giản (gọi là quinzhee ở một số nơi) bằng cách dựng một đống tuyết lớn và đào rỗng bên trong. Tuyết không cần phải đạt chất lượng cao như lều băng, và việc xây dựng cũng dễ hơn. Những chòi tuyết này thường không bền như lều băng được xây dựng đúng cách. Sau khi tuyết được gom lại, cần nén chặt bằng tay hoặc xẻng vì đống tuyết mới có thể không ổn định.

Trước khi đào vào bên trong, có thể đặt các cành cây trên mái và tường khoảng 25 cm để làm dấu. Một mẹo để xây nhà băng nhanh và ít tốn công là dùng hộp giấy cứng, đổ tuyết lên hộp, rồi cắt cửa và lấy hộp ra. Điều này giúp sử dụng ít tuyết hơn hoặc xây được nhà băng lớn hơn.

Để làm cho nhà băng chắc chắn hơn, nên tưới nước lên sau khi cắt cửa. Nước giúp làm cứng nhà băng và làm bề mặt trơn, khiến việc trèo lên mái khó khăn hơn. Việc trèo lên mái là nguyên nhân chính khiến nhà băng sụp. Nếu nhà băng bị sập, việc giải cứu người bị kẹt rất khó khăn và nguy hiểm, giống như bị kẹt trong tuyết lở. Ngạt thở có thể xảy ra nếu không được giải cứu kịp thời.

• Hang băng
• Thành băng
• Quinzhee

Ghi chú

• Richard G. Condon, Julia Ogina và các bô lão Holman, Người Inuit Bắc Cực (ISBN 0-8020-0849-6)
• Igloo – Mái vòm tuyết truyền thống vùng cực

Liên kết ngoài

• Xây dựng Igloo của Hugh McManners Lưu trữ 2010-06-19 tại Wayback Machine
• Xem Cách Xây Igloo
• Sách hướng dẫn cho Chương trình Nam Cực của Hoa Kỳ Chương 11 Nơi trú ẩn bằng tuyết pp140-145 Lưu trữ 2006-09-23 tại Wayback Machine