1. Hoạt động của ruột và vai trò quan trọng trong hệ tiêu hóa
Hoạt động của ruột là quá trình co bóp theo sóng để đẩy thức ăn đi qua các phần khác nhau của hệ tiêu hóa. Quá trình này bắt đầu từ thực quản, qua dạ dày và kết thúc ở hậu môn. Đây được coi là một phần không thể thiếu trong quá trình hấp thụ và tiêu hóa thức ăn cho cơ thể.

Hoạt động của ruột đóng vai trò quan trọng trong hệ tiêu hóa
Đối với hệ tiêu hóa, nhu động ruột đóng vai trò quan trọng, đặc biệt là trong quá trình vận chuyển và co bóp thức ăn. Từ khi thức ăn đi từ thực quản xuống dạ dày, sau đó đến ruột và kết thúc ở hậu môn, hoạt động của nhu động là không thể thiếu. Cụ thể, hoạt động của ruột tham gia vào mọi công đoạn của quá trình tiêu hóa:
- Đối với thực quản, nó giúp thúc đẩy thức ăn xuống dạ dày.
- Đối với dạ dày, nó hỗ trợ quá trình co bóp để nghiền nát thức ăn, giúp thức ăn dễ dàng được tiêu hóa thành chất dinh dưỡng.
- Đối với ruột non, nó hỗ trợ biến đổi thức ăn thành dạng sệt và chất dễ hấp thụ.
Cuối cùng, các loại tinh bột, chất xơ,... không thể tiêu hóa, nhưng nhờ sự vận chuyển của nhu động ruột chủ sẽ được chuyển xuống ruột già.
2. Tăng hoạt động của nhu động chủ ruột - Nguyên nhân và cách xử trí
2.1. Nguyên nhân dẫn đến tăng hoạt động của nhu động chủ ruột
Tăng hoạt động của nhu động chủ ruột là thuật ngữ chỉ sự tăng lên về hoạt động của ruột kèm theo âm thanh to. Khi tần số co bóp của ruột vượt quá 32 lần/phút cùng với âm thanh to, thì có thể gọi đó là tăng hoạt động của nhu động ruột chủ.
Nguyên nhân dẫn đến tăng hoạt động của nhu động chủ ruột phổ biến bao gồm: bệnh Crohn, tiêu chảy, viêm dạ dày, viêm loét đại tràng, dị ứng thức ăn, tắc ruột, xuất huyết tiêu hóa, hội chứng ruột kích thích, tắc ruột, bệnh Celiac,... Đều là những yếu tố khiến cho nhu động chủ ruột hoạt động không đều và ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa:
- Bệnh Crohn (viêm ruột)
Đây là một căn bệnh có thể xuất hiện ở bất kỳ phần nào của đường tiêu hóa từ miệng đến hậu môn. Bệnh thường làm tăng sự co bóp của nhu động ruột chủ, gây ra các triệu chứng như máu trong phân, tiêu chảy, đau hoặc co quắp bụng, sốt, nôn mửa, sốt nhẹ, và có thể có một cục sưng lên khi chạm vào vùng bụng.

Viêm loét đại tràng là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự tăng nhu động của nhu động ruột chủ
- Viêm loét đại tràng
Các bệnh phát sinh tại ruột lớn hoặc ruột thẳng, gây ảnh hưởng đến niêm mạc bên trong, từ đó xuất hiện các triệu chứng như nôn và buồn nôn, tiêu chảy, đau rát, mót rặn, mất khẩu phần, sốt, đau bụng,...
- Hội chứng kích thích ruột
Đây là một loại rối loạn ảnh hưởng trực tiếp đến ruột lớn và gây ra các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy kéo dài, táo bón,... Nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra hậu quả khá nguy hiểm.
- Viêm niêm mạc dạ dày
Sự xâm nhập của vi khuẩn hoặc virus làm viêm nhiễm niêm mạc dạ dày đồng thời kích thích tăng trưởng của đường ruột. Người mắc bệnh thường thấy có các dấu hiệu như đau bụng gay gắt, sốt nhẹ, buồn nôn, mất nước do tiêu chảy không kiểm soát. Khi tiếp xúc với thức ăn không vệ sinh hoặc sử dụng thuốc steroid không đúng cách, vi khuẩn hoặc virus sẽ kích thích việc tăng sự di chuyển của đường ruột.
- Rò rỉ máu từ đường tiêu hóa
Rò rỉ máu từ đường tiêu hóa ở ruột lớn hoặc dạ dày có thể dẫn đến tăng nhu động ruột. Triệu chứng của bệnh này thường không dễ phát hiện cho đến khi người bệnh đi tiêu phân có màu đen hoặc hắc và có mùi máu. Trường hợp nặng có thể gây ra các triệu chứng như nôn máu, tiêu phân có máu tươi, đau bụng,... Bệnh nhân cần được cấp cứu ngay lập tức để tránh nguy cơ đe dọa đến tính mạng.
- Tính mẫn cảm với thực phẩm
Tính mẫn cảm có thể phân thành 2 loại: không tiêu hóa được thực phẩm và dị ứng thực phẩm. Cả hai yếu tố này đều có thể gây ra tăng nhu động ruột. Khi cơ thể không sản xuất đủ enzym hoặc một số loại chất hóa học cần thiết cho việc tiêu hóa các loại thực phẩm cụ thể sẽ dẫn đến không tiêu hóa được thực phẩm. Khi hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng không bình thường với một số thực phẩm sẽ gây ra dị ứng thực phẩm.
- Tắc nghẽn ruột cơ học
Tắc ruột cơ học có thể gây tăng nhu động ruột, kèm theo các triệu chứng như táo bón, đau quặn hoặc đau thắt bụng, khó hoặc không thể xì hơi, chướng bụng. Nguyên nhân có thể là do khối u, u phân hoặc mô sẹo sau phẫu thuật.
2.2. Hướng dẫn xử lý
Tùy vào nguyên nhân, mức độ nguy hiểm của tăng nhu động ruột sẽ khác nhau đối với từng bệnh nhân. Tuy nhiên, nếu bạn có các dấu hiệu sau, nên đến cơ sở y tế ngay:

Thăm khám bác sĩ tiêu hóa để xác định nguyên nhân và cách điều trị tăng nhu động ruột
- Cảm giác buồn nôn và nôn không rõ nguyên nhân.
- Chảy máu từ trực tràng.
- Tình trạng táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài.
Nhu động ruột tăng kéo dài và không điều trị kịp thời sẽ gây nhiều khó chịu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Ngoài việc thăm khám bác sĩ chuyên khoa để tìm hướng xử lý, bạn cũng nên thực hiện một số biện pháp tạm thời để ổn định nhu động ruột như sau:
- Uống nước ấm ngay khi có triệu chứng. Sau khoảng 5 phút, bạn sẽ cảm thấy dễ chịu hơn vì nước ấm giúp ổn định đường ruột. Hàng ngày, bạn cũng nên uống đủ 1,5 - 2 lít nước để hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
- Massage bụng bằng cách dùng 3 ngón tay giữa nhẹ nhàng xoa theo khung đại tràng và theo chiều kim đồng hồ.
- Ăn uống điều độ, nhai kỹ và ăn chậm để giảm tác động lên nhu động ruột.
Nguyên nhân tăng nhu động ruột có thể khác nhau ở từng người, nên cách điều trị cũng khác biệt. Nếu có dấu hiệu tăng nhu động ruột, hãy đến cơ sở y tế để khám và tìm nguyên nhân để có phương pháp điều trị hiệu quả nhất.