Lì Xì Tết - Tình Đẹp Hay Gánh Nặng Văn Hóa?

Tết đến xuân về, không khí rộn ràng, náo nhiệt bao trùm mọi nhà. Trong những ngày Tết cổ truyền, lì xì là một phong tục không thể thiếu, mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp. Tuy nhiên, bên cạnh niềm vui trao gửi lời chúc may mắn, lì xì Tết cũng đang dần trở thành áp lực vô hình cho nhiều người. Bài viết này sẽ phân tích những nguyên nhân dẫn đến áp lực này, cũng như đề xuất một số giải pháp để giữ gìn nét đẹp văn hóa này một cách ý nghĩa.

Lì xì, hay còn gọi là mừng tuổi, là phong tục trao nhau những bao lì xì màu đỏ chứa tiền vào dịp đầu năm mới. Phong tục này xuất phát từ quan niệm dân gian về việc mang lại may mắn, tài lộc và sức khỏe cho người nhận, đặc biệt là trẻ em. Màu đỏ của bao lì xì tượng trưng cho sự may mắn và sung túc. Lì xì thể hiện lời chúc tốt đẹp của người trao cho người nhận, mong muốn một năm mới an khang, thịnh vượng. Lì xì Tết không chỉ đơn thuần là việc trao đổi tiền bạc mà còn là biểu tượng của sự tri ân, lòng biết ơn, sự chia sẻ và sự gắn kết gia đình, bạn bè. Hành động này không chỉ thể hiện sự quan tâm mà còn mang ý nghĩa may mắn, phú quý cho người nhận lì xì và gia đình.

Trong xã hội hiện đại, việc trao lì xì thường đồng nghĩa với việc gặp phải áp lực xã hội. Người ta thường đánh giá về số tiền lì xì mà một người trao và nhận, từ đó tạo ra áp lực về mặt tài chính và xã hội. Điều này có thể làm mất đi sự nhẹ nhàng và tự nhiên của hoạt động này. Phong tục lì xì đang dần biến thành gánh nặng cho nhiều người đặc biệt là người có thu nhập thấp gặp nhiều khó khăn về tài chính.

Nhưng nguyên nhân dẫn đến sự biến tướng của truyền thống lì xì ấy là ở đâu?

1.  Gánh nặng kinh tế

• Chi tiêu cho lì xì ngày càng tăng cao, đặc biệt là ở các thành phố lớn. Từ khi cuộc sống ổn định, ấm no sầm uất hơn thì xuất hiện quan điểm đi làm ở thành phố lương cao hơn, giàu hơn lì xì phải nhiều hơn. Nhưng họ quên mất rằng điều kiện mức sống cao đi đôi với chi tiêu nhiều hơn.

• Áp lực so sánh phải cho nhiều hơn năm ngoái. Trong xã hội hiện đại, áp lực so sánh về lì xì Tết ngày càng gia tăng, khiến mọi người phải đối mặt với nhu cầu trao đổi lì xì cao hơn so với năm trước. Điều này tạo ra một khía cạnh cạnh tranh không lành mạnh và đặt nhiều người vào tình trạng căng thẳng tài chính.

• Nhu cầu lì xì cho nhiều đối tượng: con cháu, bạn bè, đồng nghiệp,... Lì xì vô hình để níu kéo, đánh giá mối quan hệ. Nhu cầu lì xì không chỉ giới hạn trong gia đình mà còn mở rộng đến nhiều đối tượng khác nhau như con cháu, bạn bè, đồng nghiệp. Tuy nhiên, việc này đôi khi tạo ra lì xì vô hình, nơi mối quan hệ được đánh giá dựa trên số tiền lì xì thay vì tình cảm và sự chia sẻ.

2.  Quan niệm sai lệch:

• Lì xì nhiều mang ý nghĩa may mắn, lì xì ít mang ý nghĩa không tốt đẹp. Quan niệm sai lệch về lì xì, khi kết hợp với ý nghĩa may mắn và tốt lành, có thể tạo ra áp lực không cần thiết. Sự đánh giá dựa trên số tiền lì xì thay vì tình cảm và ý nghĩa thực sự có thể làm mất đi vẻ đẹp của truyền thống này.

• Lì xì 'lấy hên' cho người nhận, tạo áp lực cho người cho.

3.  Tâm lý ngại ngùng:

• Khó khăn trong việc từ chối lì xì, dẫn đến việc cố gắng đáp ứng dù không đủ khả năng. Lo lắng về việc bị đánh giá và coi thường khi lì xì ít cũng là một vấn đề phổ biến.

• Lo lắng về việc bị đánh giá, 'kém sang' nếu lì xì ít.

• Nhu cầu lì xì cho nhiều đối tượng: con cháu, bạn bè, đồng nghiệp,... Lì xì vô hình để níu kéo, đánh giá mối quan hệ.

Và hậu quả thì không nhỏ khi áp lực về cả tinh thần cũng như vật chất. Năm 2023 vừa rồi không phải là một năm sung túc, thất nghiệp cùng suy thoái kinh tế. Cắt thưởng Tết, giảm lương..v.v... nhưng ai cũng mong về quê lo được cho ba mẹ, lì xì cháu chắt đủ đầy thì phải vay mượn. Tạo gánh nặng cho những người có thu nhập thấp. Mất đi ý nghĩa tốt đẹp của phong tục rằng lì xì trở thành gánh nặng, không còn mang ý nghĩa may mắn. Vô tình tạo nên sự so sánh, phân biệt giàu nghèo. Gây ảnh hưởng đến các mối quan hệ , mâu thuẫn trong gia đình vì chuyện lì xì ít. Mất đi sự thoải mái, vui vẻ trong ngày Tết tính toán thiệt hơn.

Vậy làm sao để thay đổi sự tiêu cực của lì xì?

• Tuyên truyền về ý nghĩa tốt đẹp của lì xì. Chúng ta cần tuyên truyền rộng rãi về ý nghĩa tốt đẹp của lì xì, nhấn mạnh vào tình cảm, lòng tri ân và sự chia sẻ. Việc này giúp làm thay đổi quan niệm và tạo ra một cộng đồng Tết ngày càng hiểu biết và trân trọng giá trị văn hóa.

• Khuyến khích lì xì phù hợp với khả năng tài chính. Khuyến khích mọi người thực hiện lì xì dựa trên khả năng tài chính của mình, từ đó giảm bớt áp lực cạnh tranh và tạo ra một không gian lì xì ý nghĩa, không gây căng thẳng về mặt tài chính.

• Lì xì với tinh thần vui vẻ. Giao điều tuyên truyền với tinh thần vui vẻ và lạc quan, tạo ra không khí thoải mái và hạnh phúc trong việc trao đổi lì xì. Điều này giúp mọi người cảm nhận được niềm vui từ việc chia sẻ và nhận lì xì.

• Tôn trọng quyết định của người khác. Giao điều tuyên truyền với tinh thần vui vẻ và lạc quan, tạo ra không khí thoải mái và hạnh phúc trong việc trao đổi lì xì. Điều này giúp mọi người cảm nhận được niềm vui từ việc chia sẻ và nhận lì xì.

• Duy trì phong tục lì xì với ý nghĩa tốt đẹp. Duy trì phong tục lì xì với ý nghĩa tốt đẹp là bảo toàn giá trị truyền thống, đồng thời cập nhật nó để phản ánh đúng bối cảnh và giá trị xã hội hiện đại.

• Góp phần tạo nên một cái Tết đầm ấm, vui vẻ. Mọi người cùng nhau góp phần tạo nên một Tết đầm ấm, vui vẻ bằng cách chia sẻ lì xì không chỉ là sự chuyển đổi vật chất mà còn là sự kết nối tình cảm, tạo ra một không gian ấm cúng và hạnh phúc trong cộng đồng.

• Giáo dục ý nghĩa: Cần tăng cường giáo dục và tạo ra những chương trình giáo dục văn hóa để giúp mọi người hiểu rõ hơn về ý nghĩa và tinh thần của lì xì Tết.

• Chấp nhận đa dạng: Mỗi gia đình, mỗi cá nhân có điều kiện tài chính và quan điểm khác nhau, việc lì xì cũng nên được đánh giá dựa trên tinh thần và ý nghĩa thực sự hơn là số tiền.

• Tạo ra không gian thoải mái: Cần tạo ra một không gian thoải mái để mọi người cảm thấy không có áp lực khi tham gia vào hoạt động lì xì.

• Tạo ra sự hiểu biết: Thông qua các chiến dịch giáo dục, mọi người có thể hiểu rõ hơn về ý nghĩa thực sự của lì xì, không chỉ là vấn đề của số tiền.

• Hỗ trợ tâm lý: Cung cấp hỗ trợ tâm lý để giúp mọi người vượt qua tâm lý ngại ngùng và lo lắng liên quan đến lì xì.

Lì xì Tết là nét đẹp văn hóa cần được gìn giữ. Cần thay đổi cách nhìn nhận và thực hiện để lì xì thực sự mang ý nghĩa tốt đẹp. Góp phần tạo nên một cái Tết vui vẻ, hạnh phúc cho mọi người. Lì xì Tết không chỉ là một truyền thống văn hóa đặc trưng của Việt Nam mà còn là cơ hội để mọi người thể hiện tình cảm và sự tri ân. Tuy nhiên, để duy trì nét đẹp văn hóa của hoạt động này, cần phải nhận thức được áp lực vô hình từ xã hội và tìm cách giải quyết một cách hợp lý. Chỉ khi đó, lì xì Tết mới thực sự mang ý nghĩa và giá trị sâu sắc như mong muốn.

Tác Giả: Nguyễn Thị Ngọc Trang