Lịch sử của blockchain: Từ bắt đầu đến bùng nổ phát triển

Trong quá trình phát triển, blockchain thường bị nhầm lẫn với bitcoin như là một thực thể, nhưng thực tế chúng là hai khái niệm riêng biệt với nhiều điểm thú vị đằng sau công nghệ này. Hãy khám phá lịch sử và sự phát triển của blockchain cùng Mytour qua bài viết sau.

Blockchain là gì? Định nghĩa và cơ bản

Blockchain là hệ thống gồm nhiều khối được liên kết, trong đó chứa thông tin về các giao dịch và quyền sở hữu tài sản, liên kết với nhau để tạo thành một chuỗi không thể can thiệp bởi bên thứ ba.

Blockchain có thể được xem là một dạng cơ sở dữ liệu toàn diện, chứa đựng mọi thông tin lưu trên máy tính. Các dữ liệu này, bao gồm quyền sở hữu đất đai và giao dịch tài chính, có thể được truy xuất và kiểm soát. Mỗi khối trong blockchain bao gồm ba phần: một số nonce (32 bit), dữ liệu và một hàm băm (hash).

Những thuộc tính nổi bật của blockchain

Cấu trúc nút trong blockchain

Để tạo thành một blockchain, sự tham gia của các node là cần thiết. Các node này độc lập lưu trữ và chia sẻ bản sao của các giao dịch, đồng thời kiểm tra tính xác thực của dữ liệu mà không phụ thuộc vào nhau.

Tính minh bạch của blockchain

Blockchain là một hệ thống dữ liệu khép kín, một khi dữ liệu được ghi trên các block, chúng không thể được chỉnh sửa. Để cập nhật thông tin, cần phải thêm một block mới chứ không phải sửa trên block cũ, bảo đảm tính toàn vẹn dữ liệu.

Độ bảo mật cao trong blockchain

Mỗi khối trong blockchain chứa một mã hash độc đáo và liên kết với hash của khối trước đó. Do đó, bất kỳ sự cố gắng nào nhằm thay đổi thông tin trong một block đều ảnh hưởng tới toàn bộ chuỗi sau đó, làm cho việc thay đổi thông tin trở nên khó khăn.

Phân biệt Bitcoin và blockchain

Trái với quan niệm thường thấy, blockchain và bitcoin là hai khái niệm riêng biệt, không phải là cùng một thứ và chúng được phân biệt bởi nhiều đặc điểm cụ thể.

• Blockchain là một sổ cái phân tán trong khi bitcoin là một loại tiền điện tử không bị kiểm soát bởi bất kỳ ngân hàng nào. Blockchain Bitcoin là nền tảng, còn bitcoin là đơn vị tiền tệ.
  
  
• Bitcoin phụ thuộc vào blockchain để vận hành, nhưng blockchain có thể hỗ trợ nhiều loại tài sản khác ngoài bitcoin.
  
  
• Trong khi bitcoin chỉ có thể thực hiện giao dịch bằng chính nó, blockchain cho phép giao dịch với nhiều loại tài sản khác nhau.

Sự phát triển của blockchain qua các giai đoạn

Nhiều người lầm tưởng rằng blockchain chỉ mới xuất hiện vào năm 2008 do Satoshi Nakamoto, nhưng thực tế khái niệm này đã có từ năm 1982 nhờ nghiên cứu của David Chum. Ông đề xuất một mạng lưới mật mã mà các thành viên không cần biết hoặc tin tưởng lẫn nhau. Sau đó, vào năm 1991, Stuart Haber và W. Scott Stornetta mở rộng ý tưởng này và đưa ra khái niệm Time Stamping để dùng blockchain xác nhận thời gian chân thực của các tài liệu.

Sau khi ý tưởng blockchain kết hợp với Time Stamping ra đời, một năm sau, công nghệ này được phát triển thêm với Merkle Tree, cho phép lưu trữ nhiều tài liệu trong một block.

Trong lập trình, Time Stamping là cách ghi nhận thời điểm cụ thể cho thông tin, khiến cho bất kỳ sự thay đổi nào sau đó không còn có tác dụng, như một cách để 'đóng băng' thông tin theo thời gian.

Merkle Tree cấu trúc dữ liệu dưới dạng cây, với các nút lá chứa dữ liệu và mã băm. Đây là phương pháp phân bổ dữ liệu rộng khắp thay vì tập trung tại một điểm, thực hiện nguyên tắc phi tập trung.

Để hoàn thiện công nghệ, blockchain cần đến nghiên cứu Reusable Proof of Work (RPoW) của Hal Finney. RPoW giảm thiểu yêu cầu công nghệ để tham gia mạng bằng cách tái sử dụng các yếu tố cần thiết, giúp giải quyết vấn đề Double Spending, một lỗi thường xuyên khiến giao dịch thành công mà không trừ tiền, gây ra gian lận.

Các mốc quan trọng trong lịch sử của Bitcoin và thị trường tiền mã hóa

Bitcoin Whitepaper, Genesis Block và giao dịch Bitcoin đầu tiên (2008 - 2009)

Ngày 31/10/2008, Bitcoin được giới thiệu lần đầu qua whitepaper của Bitcoin mang tên A Peer-to-Peer Electronic Cash System, bởi Satoshi Nakamoto. Bài viết này trình bày một hệ thống tiền tệ kỹ thuật số phi tập trung, sử dụng blockchain để thực hiện các giao dịch ngang hàng.

Ngày 03/01/2009, Satoshi Nakamoto đã khai thác khối đầu tiên, được gọi là “Genesis Block”. Khối này chứa thông điệp: “The Times 03/Jan/2009 Chancellor on brink of second bailout for banks”, đánh dấu bước khởi đầu của kỷ nguyên mới trong tài chính phi tập trung.

Ngày 12/01/2009, Hal Finney nhận 10 BTC từ Satoshi Nakamoto, trở thành giao dịch P2P đầu tiên trong lịch sử tiền mã hoá. Hal Finney cũng nổi tiếng là người đầu tiên đào Bitcoin và phản hồi các lỗi về hệ thống cho Satoshi Nakamoto.

Ngày Pizza Bitcoin (22/05/2010)

Thể hiện khả năng thực tế của blockchain, vào ngày 22/05/2010, Laszlo Hanyecz đã sử dụng 10.000 BTC để mua hai chiếc pizza, qua đó khẳng định giá trị ứng dụng của Bitcoin. Sự kiện này, với tổng giá trị quy đổi hiện tại lên tới hơn 650 triệu USD, đã được đánh dấu hàng năm như là Bitcoin Pizza Day, một ngày kỷ niệm trong cộng đồng tiền mã hóa toàn cầu.

Bài viết cuối cùng của Satoshi Nakamoto trước khi ông biến mất (05/12/2010)

Trước khi rời bỏ cộng đồng, Satoshi Nakamoto đã có một bài đăng cuối cùng liên quan tới Wikileaks, nói về việc tổ chức này buộc phải dùng Bitcoin sau khi công bố các tài liệu mật của chính phủ Mỹ liên quan tới chiến tranh Iraq và Afghanistan. Sau đó, Julian Assange đã cảm ơn chính phủ Mỹ vì quyết định đó, khiến khoản đầu tư của Wikileaks tăng 50.000%.

Silk Road (2011 - 2013)

Trong khi bitcoin và blockchain đánh dấu những bước tiến quan trọng của thế kỷ 21, chúng cũng có phần lịch sử u ám. Trong số những góc khuất của bitcoin, Silk Road được biết đến như điểm đen sâu sắc nhất trong lịch sử tiền mã hóa. Đây là trang web chợ đen, bán các mặt hàng bất hợp pháp và yêu cầu thanh toán bằng bitcoin để khai thác tính nặc danh và phi tập trung của loại tiền này, tránh sự phát hiện của chính quyền.

Silk Road hoạt động hơn 2 năm và đã thực hiện giao dịch gần 9,9 triệu BTC trước khi bị FBI phát hiện và đóng cửa. Bộ Tư pháp Mỹ sau đó đã thu giữ gần 1 tỷ USD giá trị BTC từ một trong những ví lớn nhất thế giới, được cho là thuộc về Silk Road.

Trung Quốc chính thức cấm BTC lần đầu vào ngày 05/12/2013

Vào ngày 05/12/2013, Trung Quốc lần đầu tiên đã ra quyết định cấm các tổ chức thanh toán sử dụng bitcoin, ngăn chặn các hoạt động lưu ký, giao dịch và dịch vụ liên quan đến tiền mã hóa. Chính sách này tiếp tục được cập nhật hàng năm bởi chính quyền Bắc Kinh, và lần cấm đầu tiên này đã gây ra một cú sốc lớn trên thị trường khiến giá BTC giảm mạnh.

Mt. Gox (2013)

Năm 2013 là năm đỉnh cao của Mt. Gox khi nó trở thành sàn giao dịch chiếm tới 70% tổng số giao dịch Bitcoin toàn cầu. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng đã khiến nó trở thành mục tiêu cho hacker. Vào đầu năm 2014, hacker đã đánh cắp 840,000 BTC từ ví nóng của sàn, dẫn đến sự sụp đổ và phá sản của Mt. Gox ngay sau đó, khởi đầu cho một chuỗi kiện tụng, trả nợ và bán tháo coin gây chấn động thị trường.

Sự khởi đầu của Ethereum (07/2015)

Sau khi bitcoin và blockchain đầu tiên ra đời, cộng đồng tiền mã hóa đã tách thành hai nhóm chính:

• Một nhóm tin vào việc tiền mã hóa sẽ mang đến một mô hình kinh tế tự chủ, phân quyền và an toàn, với khả năng thay đổi cấu trúc quyền lực toàn cầu, nhấn mạnh vào tính tài chính của bitcoin.
  
  
• Nhóm kia, bao gồm các nhà phát triển, thì gặp khó khăn trong việc mở rộng hoặc thêm tính năng do giới hạn của ngôn ngữ lập trình không đầy đủ Turing trong thiết kế ban đầu của Satoshi Nakamoto.

Mặc dù nhiều nỗ lực nâng cấp Bitcoin không thành, Vitalik Buterin, khi đó mới 19 tuổi, đã không lùi bước trước thách thức. Anh đã phát triển một blockchain mới có tên là Ethereum, ra mắt phiên bản beta vào tháng 07/2015. Ethereum sử dụng công nghệ Hợp Đồng Thông Minh và đã chuyển từ Proof of Work sang Proof of Stake, trải qua nhiều lần nâng cấp quan trọng như: The Merge, The Surge, The Scourge, The Verge, The Purge, The Splurge và Dencun.

Sự ra đời của Ethereum Classic (ETC) và Bitcoin Cash (BCH)

Sau một thời gian ngắn hoạt động, Bitcoin và Ethereum đã trải qua những biến đổi quan trọng do yêu cầu của cộng đồng. 

Ethereum Classic (ETC) xuất hiện đầu tiên, nhưng không giống như Bitcoin Cash (BCH), câu chuyện của ETC rất phức tạp. Sau hard fork đầu tiên, Ethereum Classic giữ nguyên tính năng như bản gốc và mọi hoạt động trên Ethereum vẫn có hiệu lực trên ETC. Tuy nhiên, đến hard fork thứ hai ở khối 1.920.000, mục đích để trả lại tiền trong quỹ DAO cho các nhà đầu tư, Ethereum và Ethereum Classic đã trở thành hai hệ thống độc lập.

Bitcoin Cash (BCH) được tạo ra do giới hạn của Bitcoin về kích thước block 1MB chỉ xử lý được 3 giao dịch mỗi giây, dẫn đến tắc nghẽn khi bitcoin ngày càng phổ biến. Hard fork này đã tạo ra nhiều tranh cãi trong cộng đồng tiền mã hóa.

Mâu thuẫn giữa Gavin Wood và Ethereum

Cùng với Vitalik Buterin, Gavin Wood là người đồng sáng lập đã đóng góp không nhỏ vào sự phát triển của Ethereum, giúp dự án từ nhỏ lên thành một hệ sinh thái tiền mã hóa lớn mạnh. Sau khi rời Ethereum, Gavin Wood đã thành lập Polkadot (DOT), một dự án nổi tiếng khác trong ngành.

Vụ hack Parity Wallet (11/2017)

Vào tháng 11/2017, một lỗ hổng trong ví đa chữ ký Parity đã dẫn đến việc 150.000 ETH bị đánh cắp.

Sự kiện Ponzi lớn nhất lịch sử với BitConnect (BCC) (01/2018)

Đối với những nhà đầu tư lâu năm, BitConnect (BCC) là một trong những cái tên để lại ấn tượng sâu sắc nhất. Điều này không chỉ bởi vốn hóa thị trường của nó đã đạt đến 2,6 tỷ USD tại thời điểm cao nhất, mà còn bởi sự sụp đổ đột ngột, kéo theo hàng triệu nhà đầu tư. Sàn này chỉ tồn tại 15 tháng nhưng đã đóng cửa chỉ trong 5 ngày, giá giảm từ 432 USD xuống còn 0,68 USD.

Ngày thứ sáu đen tối (13/03/2020)

Sau khi WHO tuyên bố COVID-19 là đại dịch toàn cầu vào ngày 11/03/2020, thị trường tiền điện tử đã trải qua một “Thứ Sáu đen tối”, với mức sụt giảm giá trị đột ngột trong 24 giờ tiếp theo.

Yield Farming trong mùa hè 2020

Yield Farming đã mở đầu cho một mùa DeFi thành công rực rỡ. Vào tháng 6/2020, Compound giới thiệu token quản trị COMP, phát hành thông qua Yield Farming, một khái niệm mới lạ đối với thị trường tiền mã hóa.

MicroStrategy mua Bitcoin lần đầu (11/08/2020)

Vào ngày 11/08/2020, MicroStrategy công bố đã chi 250 triệu USD để mua 21.454 BTC, đánh dấu lần đầu tiên một công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán đầu tư mạnh vào tiền mã hoá. Tính đến hiện tại, MicroStrategy đã thực hiện Dollar Cost Averaging (DCA) khoảng 40 lần với giá mua trung bình là 33,928 USD. Tổng số tiền đã chi là hơn 6 tỷ USD để sở hữu 205.000 BTC, và giá trị hiện tại của khoản đầu tư này đã tăng gấp đôi lên 13.58 tỷ USD.

Airdrop UNI của Uniswap (17/09/2020)

Ngày 17/09/2020, sàn giao dịch phi tập trung Uniswap đã tạo nên một ngày lịch sử với việc phát airdrop 400 UNI cho mỗi tài khoản đã giao dịch trước ngày 01/09/2020. Tổng cộng, hơn 126 triệu UNI đã được phân phối, gây ra một xu hướng mới trong cộng đồng khi mọi người bắt đầu nghiên cứu và sử dụng các sản phẩm của các dự án để nhận phần thưởng.

Elon Musk và Bitcoin (quý 1/2021)

Đầu năm 2021, Tesla của Elon Musk đã tạo sự chú ý lớn khi công bố đầu tư 1.5 tỷ USD vào bitcoin. Động thái này đã khởi đầu cho một đợt tăng giá mạnh mẽ của thị trường tiền mã hoá.

Tesla không chỉ đầu tư vào bitcoin mà còn thông báo chấp nhận bitcoin như một hình thức thanh toán tại Mỹ. Thị trường phản ứng tích cực với tin tức này, khiến cho “Tesla, Elon Musk, Bitcoin” trở thành cụm từ nóng trên các trang báo. Chỉ 14 ngày sau khi mua bitcoin, Tesla đã thu được hơn 1 tỷ USD lợi nhuận, cao hơn nhiều so với lợi nhuận bán xe. Tuy nhiên, chỉ ba tháng sau, Elon Musk thông báo Tesla sẽ ngừng chấp nhận bitcoin do những lo ngại về môi trường, dẫn đến giá bitcoin giảm mạnh.

Beeple và NFT (11/03/2021)

Vào ngày 11/03/2021, Beeple đã bán một tác phẩm NFT với giá 69,3 triệu USD tại nhà đấu giá Christie’s. Mặc dù có nhiều tranh cãi xung quanh giao dịch này, sự kiện đã đánh dấu một bước ngoặt cho NFT, mở đầu cho cơn sốt NFT chưa từng thấy.

Lệnh cấm đào Bitcoin tại Trung Quốc (09/2021)

Năm 2021, Trung Quốc tiếp tục áp đặt lệnh cấm đối với hoạt động đào Bitcoin, dẫn đến sự sụt giảm lớn trong tỷ lệ hash và giảm mạnh giá trị của bitcoin.

El Salvador chính thức tham gia mua Bitcoin (12/09/2021)

El Salvador trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới công nhận Bitcoin là phương thức thanh toán hợp pháp vào ngày 12/09/2021. Đến nay, quốc gia này đã mua bitcoin 12 lần với giá trung bình là 42.667 USD, tổng giá trị đầu tư hiện tại là 375.930.940 USD, tương đương với 5.693 BTC.

Bitcoin đạt mức giá cao nhất vào tháng 11/2021 là 69.000 USD

Vào ngày 10/11/2021, trong bối cảnh thị trường tiền mã hóa đang trên đà phát triển mạnh mẽ, bitcoin đã chạm mức giá cao nhất mọi thời đại (ATH) là 69.000 USD.

Sự kiện LUNA-UST và Do Kwon (Tháng 5/2022)

Khoảng giữa tháng 5/2022, thị trường tiền mã hóa và thị trường tài chính truyền thống đều bị ảnh hưởng nặng nề bởi sự sụp đổ của LUNA-UST, khiến hàng tỷ USD bị xóa sổ khỏi thị trường.

Do Kwon, người đứng đầu Terraform Labs, được cho là người chịu trách nhiệm chính cho sự cố này. Ông đã trốn khỏi Singapore và được cho là đang ẩn náu tại Serbia, một quốc gia có biên giới với Montenegro.

Sau khi hộ chiếu bị hủy và có lệnh bắt giữ từ Hàn Quốc, Do Kwon sử dụng hộ chiếu giả để xuất cảnh và cuối cùng bị bắt tại Montenegro vào tối 23/03/2023. Mới đây, ngày 05/03/2024, Tòa án Tối cao Montenegro đã từ chối dẫn độ Do Kwon về Mỹ.

Khủng hoảng thanh khoản do Three Arrows Capital khơi mào, dẫn đến chuỗi phá sản trong năm 2022-2023

Sau sự cố LUNA-UST, quỹ Three Arrows Capital bắt đầu có dấu hiệu bất ổn, làm dấy lên lo ngại trong cộng đồng. Khi giá stETH bị depeg và các sự kiện liên quan đến Alameda - Celsius xảy ra, nó đã kích hoạt một hiệu ứng dây chuyền, dẫn đến sự sụp đổ của 3AC và hai nhà sáng lập, Zhu Su và Kyle Davies.

Sự sụp đổ của domino trên thị trường không chỉ dừng lại ở đó mà còn lan rộng thành một chuỗi khủng hoảng thanh khoản. Trong bối cảnh thị trường trầm lắng, nhiều tên tuổi lớn khác như Voyager, Celsius, FTX, BlockFi, Gemini, và Prime Trust cũng đã đổ vỡ.

Lệnh trừng phạt Tornado Cash từ Hoa Kỳ (08/2022)

Vào quý 3 năm 2022, Hoa Kỳ đưa Tornado Cash vào danh sách đen với cáo buộc liên quan đến hoạt động rửa tiền. Ngay sau đó, hai nhà sáng lập của Tornado Cash bị bắt tại Hoa Kỳ và Hà Lan.

Vụ việc FTX và Alameda trong năm 2022

Điểm tiếp theo trong chuỗi sự kiện là sụp đổ của FTX và Alameda Research, được coi là vụ việc lớn nhất trong lịch sử tiền mã hóa. Sam Bankman-Fried, người từng được ngợi khen, nay trở thành biểu tượng của sự sụp đổ trong cộng đồng crypto.

Sau phá sản, FTX dưới sự lãnh đạo mới phải giải quyết nhiều vấn đề phức tạp trong năm 2023, bao gồm các vụ kiện liên quan đến tranh chấp tài sản và yêu cầu thanh toán nợ của người dùng, trong khi Sam Bankman-Fried chờ đợi phán quyết của tòa án.

Chuyển đổi của Ethereum từ PoW sang PoS sau The Merge (09/2022)

Vào ngày 15/09/2022, Ethereum đã đánh dấu một cột mốc quan trọng bằng việc hoàn thành The Merge, chuyển đổi từ giao thức PoW sang PoS. Thay đổi này loại bỏ vai trò của miner, thay vào đó là các validator với phần thưởng thấp hơn.

Hong Kong mở cửa (06/2023)

CZ từ chức và đối mặt với án tù cùng mức phạt 4,3 tỷ USD từ Binance (11/2023)

Vào năm 2023, Binance, dưới sức ép pháp lý từ Mỹ, đã chấp nhận trả 4,3 tỷ USD tiền phạt để giải quyết cuộc điều tra của Bộ Tư Pháp Mỹ vào ngày 22/11/2023. Điều khoản của thỏa thuận bao gồm việc Changpeng Zhao (CZ) từ chức. So với Sam Bankman-Fried và Do Kwon, Changpeng Zhao được xem là có kết cục tốt hơn, mặc dù ông phải nhận tội không thực hiện đúng quy định chống rửa tiền và nộp 175 triệu USD để tại ngoại, chờ xét xử.

Ra mắt ETF Bitcoin spot (10/01/2024)

Trong năm 2023, nhiều tổ chức tài chính truyền thống đã nỗ lực thâm nhập thị trường tiền mã hóa bằng cách đề xuất ra mắt các ETF Bitcoin spot. Tuy nhiên, SEC đã từ chối tất cả các đề xuất trong suốt năm đó. Cuối cùng, vào ngày 10/01/2024, SEC đã chấp thuận 11 ETF Bitcoin spot của các tập đoàn lớn như Ark Invest, BlackRock, và Bitwise, tạo ra cơ hội mới cho các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Mỹ.

Vào ngày 10/01/2024, SEC đã chính thức phê duyệt ra mắt 11 quỹ ETF Bitcoin spot từ các công ty hàng đầu tại Wall Street như Ark Invest, BlackRock, Bitwise, VanEck, WisdomTree, Invesco & Galaxy, Fidelity và Valkyrie. Ngay trong ngày đầu tiên, các ETF này đã thu hút khối lượng giao dịch lớn từ các tổ chức và cá nhân ở thị trường chứng khoán Mỹ.

Theo báo cáo của BitMEX Research, các ETF Bitcoin spot đã thu hút 655 triệu USD trong ngày 12/01/2024 và kết thúc ngày đầu tiên với tổng số 4,6 tỷ USD, với hơn 700.000 tài khoản tham gia. GBTC của Grayscale dẫn đầu với 2,3 tỷ USD, tiếp theo là IBIT của BlackRock và FBTC của Fidelity với khối lượng giao dịch lần lượt là 1 tỷ USD và 721 triệu USD. Các quỹ còn lại có khối lượng dưới 300 triệu USD.

Tính đến ngày 15/03/2024, quỹ ETF Bitcoin spot của BlackRock, IBIT, đã sở hữu hơn 228.613 Bitcoin, trở thành một trong những tổ chức sở hữu nhiều Bitcoin nhất toàn cầu, vượt qua cả MicroStrategy với 205.000 BTC.

ETF Bitcoin spot đã trở thành đòn bẩy cho đợt tăng giá của Bitcoin trong năm nay, khi đồng tiền này vượt qua mốc cao nhất trước đó và đạt mức giá mới là 72.200 USD vào ngày 11/03/2024.

Tổng kết

Dưới đây là tổng hợp thông tin về lịch sử Bitcoin và các sự kiện trọng điểm của thị trường tiền mã hóa. Bài viết hy vọng đã cung cấp một cái nhìn toàn diện về các diễn biến quan trọng đã xảy ra với tiền mã hóa gần đây.

Xin lưu ý: Mytour không nhận trách nhiệm về bất kỳ quyết định đầu tư nào của quý vị. Chúng tôi chúc quý vị thành công và thu được nhiều lợi nhuận từ thị trường này!