Lịch sử hành chính tỉnh Thái Bình

Thái Bình là một tỉnh thuộc vùng đồng bằng sông Hồng. Ở phía bắc, tỉnh giáp với Hải Dương, Hưng Yên và Hải Phòng; phía nam giáp với Nam Định; phía đông giáp với vịnh Bắc Bộ; và phía tây giáp với Hà Nam.

Lịch sử tổ chức hành chính

Trước khi tỉnh được thành lập

Trước thế kỉ 10, vùng đất hiện nay thuộc tỉnh Thái Bình là phần của hương Đa Cương trong quận Giao Chỉ. Thời kỳ 12 sứ quân, đây là căn cứ của sứ quân Trần Lãm. Vào thời vua Lê Thánh Tông, vùng này thuộc trấn Sơn Nam. Cuối thời Lê trung hưng và đầu thời Nguyễn, khu vực này thuộc trấn Sơn Nam Hạ. Năm 1832, vua Minh Mạng của nhà Nguyễn đã sáp nhập hai phủ Thái Bình và Kiến Xương vào tỉnh Nam Định, và phủ Tiên Hưng vào tỉnh Hưng Yên.

Tỉnh Thái Bình - Các biến động hành chính

Năm 1890, Toàn quyền Đông Dương đã ban hành nghị định thành lập tỉnh Thái Bình, bao gồm phủ Thái Bình, phủ Kiến Xương (tách ra từ tỉnh Nam Định) và huyện Thần Khê (tách ra từ tỉnh Hưng Yên và sáp nhập vào phủ Thái Bình, sau đổi tên thành phủ Thái Ninh). Tỉnh lỵ được đặt tại phủ lỵ Kiến Xương, nằm ở bờ nam sông Trà Lý. Vị trí này nằm trên tuyến đường Hải Phòng - Nam Định, chỉ cách Nam Định 17 km, nên người dân thường qua phà Tân Đệ (sau này là cầu) để mua sắm.

Năm 1894, Toàn quyền Đông Dương đã ra nghị định sáp nhập hai huyện Hưng Nhân và Duyên Hà từ phủ Tiên Hưng của tỉnh Hưng Yên vào tỉnh Thái Bình; sử dụng sông Luộc làm ranh giới giữa hai tỉnh Hưng Yên và Thái Bình. Khi mới thành lập, tỉnh Thái Bình có 3 phủ là Kiến Xương, Thái Ninh, Tiên Hưng và tổng cộng 12 huyện: Đông Quan, Duyên Hà, Hưng Nhân, Phụ Dực, Quỳnh Côi, Thần Khê, Thanh Quan, Thư Trì, Thụy Anh, Tiền Hải, Trực Định, Vũ Tiên.

Sau đó, cấp hành chính phủ được bãi bỏ, các huyện đã đổi tên theo tên của phủ kiêm quản trước đó: Thanh Quan trở thành Thái Ninh, Trực Định thành Kiến Xương, Thần Khê thành Tiên Hưng.

Khi mới được thành lập vào năm 1890, tỉnh lỵ của tỉnh Thái Bình được đặt tại xã Kỳ Bố, trước đây là huyện lỵ của huyện Vũ Tiên từ thời Minh Mạng.

Sau năm 1945, cấp hành chính phủ bị bãi bỏ và thay bằng cấp huyện. Tỉnh Thái Bình bao gồm 1 thị xã Thái Bình và 12 huyện: Đông Quan, Duyên Hà, Hưng Nhân, Kiến Xương, Phụ Dực, Quỳnh Côi, Thái Ninh, Thư Trì, Thụy Anh, Tiền Hải, Tiên Hưng, Vũ Tiên.

Năm 1955, đã thực hiện điều chỉnh đối với một số xã thuộc các huyện Đông Quan, Tiên Hưng, Phụ Dực, Quỳnh Côi, Thụy Anh, Tiền Hải và Thái Ninh.

Năm 1957, một số xã thuộc huyện Hưng Nhân đã được đổi tên.

Năm 1958, có sự điều chỉnh về địa giới của một số xã thuộc các huyện Thụy Anh, Phụ Dực, Quỳnh Côi, Kiến Xương và Vũ Tiên.

Năm 1963, điều chỉnh địa giới của thị xã Thái Bình và các huyện Vũ Tiên, Thư Trì. Đồng thời, điều chỉnh địa giới của một số xã thuộc các huyện Đông Quan, Thụy Anh, Phụ Dực và Kiến Xương.

Năm 1968, xã Thụy Tân được thành lập thuộc huyện Thụy Anh.

Năm 1969, thực hiện sáp nhập huyện Đông Quan và huyện Tiên Hưng thành huyện Đông Hưng; sáp nhập huyện Hưng Nhân, huyện Duyên Hà và 5 xã: Bắc Sơn, Đông Đô, Hòa Bình, Chi Lăng, Tây Đô từ huyện Tiên Hưng (cũ) thành huyện Hưng Hà; sáp nhập huyện Quỳnh Côi và huyện Phụ Dực thành huyện Quỳnh Phụ; sáp nhập huyện Thái Ninh và huyện Thụy Anh thành huyện Thái Thụy; sáp nhập huyện Vũ Tiên và huyện Thư Trì thành huyện Vũ Thư; điều chỉnh địa giới của huyện Vũ Tiên (cũ) và huyện Kiến Xương. Cùng năm, địa giới của huyện Kiến Xương và huyện Tiền Hải cũng được điều chỉnh.

Năm 1974, tiến hành chia tách một số xã thuộc huyện Kiến Xương.

Năm 1975, tiếp tục chia tách một số xã thuộc huyện Thái Thụy và Tiền Hải.

• Thành lập xã Hồng Quỳnh thuộc huyện Thái Thụy
• Thành lập xã Nam Cường thuộc huyện Tiền Hải

Năm 1976, một số xã thuộc các huyện Thái Thụy, Quỳnh Phụ, Vũ Thư, Tiền Hải, và Hưng Hà được chia tách.

Năm 1977, thực hiện hợp nhất và điều chỉnh địa giới một số xã thuộc huyện Hưng Hà.

• Thành lập xã Hồng Minh từ sự kết hợp của xã Minh Hồng và xã Hồng Phong.
• Thành lập xã Tiến Đức bằng cách hợp nhất xã Tiến Dũng và xã Hoàng Đức.
• Thành lập xã Tân Lễ từ sự hợp nhất của xã Phạm Lễ và xã Tân Mỹ.
• Thành lập xã Điệp Nông từ sự kết hợp của xã Tam Điệp và xã Tam Nông.
• Thành lập xã Phu Sơn từ sự hợp nhất của xã Lam Sơn và xã Trần Phú.
• Thành lập xã Bình Lang từ sự kết hợp của xã Hòa Bình và xã Chi Lăng.
• Thành lập xã Hồng An từ sự hợp nhất của xã Hồng Hà và một phần xã Tân Việt.
• Thành lập xã Thái Phương từ sự kết hợp của xã Thái Thịnh và một phần xã Tân Việt.
• Thành lập xã Hòa Tiến từ sự hợp nhất của xã Cấp Tiến và một phần xã Hiệp Hòa.
• Thành lập xã Tân Hòa từ sự kết hợp của xã Tân Sơn và một phần xã Hiệp Hòa.

Năm 1982, một số xã thuộc huyện Vũ Thư được chia tách. Cùng năm, địa giới của thị xã Thái Bình và huyện Vũ Thư cũng được điều chỉnh.

• Thành lập xã Tân Bình (Vũ Thư) từ một phần xã Tiền Phong và xã Phu Xuân.
• Thành lập xã Trần Lãm (Vũ Thư) từ một phần xã Chính Lãm, xã Vũ Phúc (Vũ Thư) và phường Kỳ Bá (thị xã Thái Bình).
• Đổi tên xã Chính Lãm (Vũ Thư) thành xã Vũ Chính.
• Sáp nhập một phần huyện Vũ Thư (toàn bộ xã Tiền Phong và xã Trần Lãm) vào thị xã Thái Bình.

Năm 1986, điều chỉnh địa giới của thị xã Thái Bình và huyện Vũ Thư. Cùng năm, một số xã và thị trấn thuộc các huyện Đông Hưng, Thái Thụy, Tiền Hải, và Vũ Thư được chia tách.

• Thành lập thị trấn Đông Hưng (huyện Đông Hưng) từ sự kết hợp của một phần xã Đông Hợp, xã Đông La và xã Nguyên Xá. Thị trấn Đông Hưng có diện tích tự nhiên 64,47 hécta và dân số 3.168 người.
• Điều chỉnh địa giới hành chính cấp xã của huyện Thái Thụy:

- Thành lập thị trấn Diêm Điền từ một phần xã Thụy Lương, xã Thụy Hà và xã Thụy Hải. Thị trấn Diêm Điền có diện tích tự nhiên 177,73 hécta và dân số 10.314 người.

- Sáp nhập một phần xã Thụy Lương vào xã Thụy Hà. Xã Thụy Hà có diện tích 627 hécta và dân số 3.946 người.

• Thành lập một số đơn vị hành chính cấp xã mới thuộc huyện Tiền Hải:

- Thành lập xã Đông Hải từ một phần xã Đông Trà. Xã Đông Hải có diện tích tự nhiên 461,3 hécta và dân số 2.500 người.

- Thành lập xã Nam Phú từ một phần xã Nam Hưng. Xã Nam Phú có diện tích tự nhiên 997,2 hécta và dân số 2.909 người.

- Thành lập thị trấn Tiền Hải từ một phần xã Tây Sơn và xã Tây Giang. Thị trấn Tiền Hải có diện tích tự nhiên 146,55 hécta và dân số 7.306 người.

• Thành lập thị trấn Vũ Thư (huyện Vũ Thư) từ một phần xã Minh Quang và xã Hòa Bình. Thị trấn Vũ Thư có diện tích tự nhiên 110,41 hécta và dân số 5.245 người.

Năm 1988, thành lập thị trấn Kiến Xương thuộc huyện Kiến Xương từ một phần xã Tân Thuật. Thị trấn Kiến Xương có diện tích tự nhiên 109,72 hécta và dân số 4.649 người.

Năm 1989, một số xã thuộc huyện Vũ Thư đã được tách ra. Cùng năm, các phường và thị trấn mới được thành lập tại thị xã Thái Bình và huyện Hưng Hà.

Năm 1990, thị trấn Quỳnh Côi thuộc huyện Quỳnh Phụ được mở rộng.

Năm 2002, một số phường và xã mới đã được thành lập tại thị xã Thái Bình, đồng thời thị trấn Thanh Nê thuộc huyện Kiến Xương cũng được thành lập.

• Phường Tiền Phong (TX. Thái Bình) được thành lập từ toàn bộ xã Tiền Phong, với diện tích 310,2 ha và dân số 8.349 người.
• Phường Trần Lãm (TX. Thái Bình) được thành lập từ toàn bộ xã Trần Lãm, có diện tích 330 ha và dân số 13.750 người.
• Thị trấn Thanh Nê (Kiến Xương) được thành lập từ toàn bộ thị trấn Kiến Xương và xã Tân Thuật, với diện tích 681,54 ha và dân số 11.500 người.

Năm 2004, thành phố Thái Bình được thành lập trên cơ sở toàn bộ thị xã Thái Bình, có diện tích 4.330 ha và dân số 143.925 người, bao gồm 13 đơn vị hành chính trực thuộc: 8 phường và 5 xã.

Năm 2005, đã thực hiện việc điều chỉnh và thành lập một số xã và thị trấn mới tại các huyện Quỳnh Phụ và Hưng Hà.

• Thành lập thị trấn An Bài (Quỳnh Phụ) từ toàn bộ xã An Bài, với diện tích 700,18 ha và dân số 9.381 người.
• Thành lập thị trấn Hưng Nhân (Hưng Hà) từ toàn bộ xã Phú Sơn, có diện tích 864,40 ha và dân số 14.495 người.
• Giải thể xã Bình Lăng (Hưng Hà) và thành lập hai xã mới: Hòa Bình và Chi Lăng từ toàn bộ xã Bình Lăng. Xã Hòa Bình có diện tích 340,44 ha và dân số 3.948 người; xã Chi Lăng có diện tích 344,25 ha và dân số 6.834 người.

Năm 2007, đã điều chỉnh ranh giới của thành phố Thái Bình cũng như các huyện Vũ Thư, Kiến Xương, Đông Hưng, đồng thời thành lập thêm một số phường thuộc thành phố Thái Bình.

• Sáp nhập một phần huyện Đông Hưng (toàn bộ xã Đông Thọ và xã Đông Mỹ), huyện Kiến Xương (xã Vũ Lạc và xã Vũ Đông) và huyện Vũ Thư (toàn bộ xã Tân Bình) vào thành phố Thái Bình.
• Thành lập một số phường mới thuộc thành phố Thái Bình:

- Phường Hoàng Diệu được thành lập từ toàn bộ xã Hoàng Diệu, có diện tích 613,58 ha và dân số 13.715 người.

- Thành lập phường Trần Hưng Đạo từ một phần của các phường Quang Trung, Tiền Phong, Bồ Xuyên và xã Phú Xuân. Phường Trần Hưng Đạo có diện tích 171,6 ha và dân số 4.710 người.

• Thành phố Thái Bình có tổng diện tích 6.771,35 ha và dân số 178.183 người, với 19 đơn vị hành chính trực thuộc, bao gồm 10 phường và 9 xã.

Năm 2020, thực hiện việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã thuộc các huyện Đông Hưng, Quỳnh Phụ, Thái Thụy và Tiền Hải.

• Việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã thuộc huyện Tiền Hải được thực hiện như sau:

- Toàn bộ xã Đông Hải được sáp nhập vào xã Đông Trà. Xã Đông Trà có diện tích 10,72 km² và dân số 6.855 người.

- Sáp nhập toàn bộ xã Tây An và Tây Sơn vào thị trấn Tiền Hải, với diện tích 9,39 km² và dân số 162 người.

- Sau khi điều chỉnh, huyện Tiền Hải có tổng cộng 32 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 31 xã và 1 thị trấn.

• Việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã thuộc huyện Đông Hưng được thực hiện như sau:

- Thành lập xã Đông Quan từ toàn bộ các xã Đông Phong, Đông Huy và Đông Lĩnh. Xã Đông Quan có diện tích 10,61 km² và dân số 8.524 người.

- Thành lập xã Hồng Bạch từ toàn bộ xã Bạch Đằng và xã Hồng Châu. Xã Hồng Bạch có diện tích 8,50 km² và dân số 6.851 người.

- Thành lập xã Liên Hoa từ toàn bộ xã Hoa Nam và Hoa Lư, với diện tích 6,48 km² và dân số 5.988 người.

- Thành lập xã Minh Phú từ toàn bộ xã Minh Châu và Đồng Phú, có diện tích 7,13 km² và dân số 7.540 người.

- Thành lập xã Hà Giang từ toàn bộ xã Đông Hà và Đông Giang, với diện tích 9,22 km² và dân số 9.167 người.

- Sau khi điều chỉnh, huyện Đông Hưng có tổng cộng 38 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 37 xã và 1 thị trấn.

• Thực hiện việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã thuộc huyện Thái Thụy:

- Thành lập xã Hồng Dũng từ toàn bộ xã Thụy Hồng, Thụy Dũng và Hồng Quỳnh. Xã Hồng Dũng có diện tích 12,18 km² và dân số 10.371 người.

- Thành lập xã Dương Hồng Thủy từ toàn bộ xã Thái Dương, Thái Hồng và Thái Thủy. Xã Dương Hồng Thủy có diện tích 14,82 km² và dân số 9.350 người.

- Thành lập xã Dương Phúc từ toàn bộ xã Thụy Dương và Thụy Phúc. Xã Dương Phúc có diện tích 7,34 km² và dân số 8.184 người.

- Thành lập xã An Tân từ toàn bộ xã Thụy An và Thụy Tân. Xã An Tân có diện tích 9,61 km² và dân số 7.516 người.

- Thành lập xã Sơn Hà từ toàn bộ xã Thái Hà và Thái Sơn. Xã Sơn Hà có diện tích 10,22 km² và dân số 9.498 người.

- Thành lập xã Thuần Thành từ toàn bộ xã Thái Thuần và Thái Thành, với diện tích 12,42 km² và dân số 7.181 người.

- Thành lập xã Tân Học từ toàn bộ xã Thái Tân và Thái Học, có diện tích 7,88 km² và dân số 6.561 người.

- Thành lập xã Hòa An từ toàn bộ xã Thái Hòa và Thái An, với diện tích 7,62 km² và dân số 8.993 người.

- Sáp nhập toàn bộ xã Thụy Lương và Thụy Hà vào thị trấn Diêm Điền. Thị trấn Diêm Điền có diện tích 12,82 km² và dân số 22.170 người.

- Sau khi điều chỉnh, huyện Thái Thụy có tổng cộng 36 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 35 xã và 1 thị trấn.

• Thực hiện việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã thuộc huyện Kiến Xương:

- Thành lập thị trấn Kiến Xương từ toàn bộ thị trấn Thanh Nê và xã An Bồi, với diện tích 11,26 km² và dân số 12.254 người.

- Thành lập xã Minh Quang từ toàn bộ xã Minh Hưng và Quang Hưng, có diện tích 8,22 km² và dân số 9.450 người.

- Sáp nhập toàn bộ xã Quyết Tiến vào xã Lê Lợi. Xã Lê Lợi có diện tích 8,66 km² và dân số 9.664 người.

- Thành lập xã Tây Sơn từ toàn bộ xã Vũ Tây và Vũ Sơn, với diện tích 9,74 km² và dân số 11.872 người.

- Sau khi điều chỉnh, huyện Kiến Xương có tổng cộng 33 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 32 xã và 1 thị trấn.

• Thực hiện việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã thuộc huyện Quỳnh Phụ:

- Thành lập xã Châu Sơn từ toàn bộ xã Quỳnh Châu và Quỳnh Sơn, với diện tích 8,02 km² và dân số 8.338 người.

- Sau khi điều chỉnh, huyện Quỳnh Phụ có tổng cộng 37 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có 35 xã và 2 thị trấn.

Chú thích