Buzz
1. Chi tiết về các phong trào kháng chiến chống Pháp trong những năm cuối thế kỉ XIX
1.1 Cuộc chiến phản kháng của nhóm kháng chiến ở kinh đô Huế và việc vua Hàm Nghi phát động “Chiếu Cần Vương”
1. Cuộc kháng chiến chống quân Pháp của nhóm chủ chiến tại Huế vào tháng 7 năm 1885.
* Nguyên nhân:
- Các nhà lãnh đạo chủ chiến ở triều đình Huế quyết tâm lấy lại quyền lực từ tay thực dân Pháp.
- Khi phát hiện âm mưu của phe chủ chiến, thực dân Pháp đã nỗ lực triệt hạ họ khi có cơ hội.
* Diễn biến:
- Vào đêm 4 rạng sáng 5 tháng 7 năm 1885, Tôn Thất Thuyết (Thượng Thư Bộ binh) chỉ đạo tấn công vào quân Pháp tại Tòa Khâm Sứ và Đồn Mang Cá.
- Quân Pháp bị hoang mang tạm thời, nhưng sau khi tổ chức lại, chúng phản công và chiếm lại Hoàng Thành. Trong quá trình này, chúng thực hiện các hành động cướp bóc và tàn sát rất tàn bạo.
2. Phong trào Cần Vương phát động và lan rộng.
- Sau khi kinh thành Huế thất thủ, Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi đến Tân Sở (Quảng Trị). Vào ngày 13 tháng 7 năm 1885, ông đại diện vua Hàm Nghi phát động “Chiếu Cần Vương' kêu gọi các văn thân và nhân dân đứng lên cứu nước.
- Phong trào chống xâm lược sau đó bùng phát mạnh mẽ và kéo dài đến cuối thế kỷ XIX.
* Từ năm 1885 đến 1888, phong trào lan rộng khắp cả nước, đặc biệt là ở Trung Kỳ và Bắc Kỳ.
* Từ năm 1888 đến 1896, sau khi vua Hàm Nghi bị bắt, phong trào đã chuyển mình thành các cuộc khởi nghĩa quy mô lớn hơn với tổ chức chặt chẽ hơn, trong đó nổi bật là khởi nghĩa Hương Khê (1885 - 1896).
1.2 Những cuộc khởi nghĩa đáng chú ý trong phong trào Cần Vương bao gồm Ba Đình, Bãi Sậy và Hương Khê.
| Khởi nghĩa | Lãnh đạo | Địa bàn | Thành phần tham gia | Diễn biến |
|---|---|---|---|---|
| Ba Đình (1886-1887) | Phạm Bành, Đinh Công Tráng | Mậu Thịch, Thượng Thọ, Mỹ Khê | Người kinh, mường, thái | - 12- 1886 đến 1- 1887 Pháp tấn công quy mô vào căn cứ, nghĩa quân cầm cự suốt 34 ngày đêm. - Cuối cùng, khởi nghĩa thất bại nên nghĩa quân rút lên Mã Cao. |
| Bãi Sậy | Nguyễn Thiện Thuật | Văn Lâm, Văn Giang, Khoái Châu, Yên Mỹ - Hưng Yên | Nông dân | - 1885- 1889 thực dân Pháp phối hợp với lực lượng của tay tay sai Hoàng Cao Khải mở cuộc tấn công qui mô nhằm tiêu diệt nghĩa quân. - Lực lượng nghĩa quân suy giảm. - 1889 Nguyễn Thiện Thuật sang Trung Quốc. |
| Hương Khê | Phan Đình Phùng, Cao Thắng | Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình |
| + 1885- 1888: tổ chức, huấn luyện, xây dựng công sự, rèn Đức vũ khí với lối đánh du kích trải rộng trên 4 tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh,Quảng Bình. + 1888- 1895: chiến đấu cam go đẩy lùi nhiều cuộc càn quét của địch. + Pháp càn quét, bao vây Ngàn Trươi, Phan Đình Phùng hy sinh ngày 28 - 12 - 1895, nghĩa quân hoạt động thêm một thời gian rồi tan rã. |
* Tầm quan trọng của phong trào Cần Vương
- Phong trào Cần Vương là một phong trào mạnh mẽ, phản ánh truyền thống và lòng dũng cảm của dân tộc Việt Nam.
- Đây là biểu tượng tiêu biểu cho cuộc chiến chống ngoại xâm của nhân dân ta vào cuối thế kỷ XIX.
- Hứa hẹn một sức chiến đấu mạnh mẽ để chống lại chủ nghĩa đế quốc.
* Nguyên nhân dẫn đến thất bại của phong trào Cần Vương
- Những hạn chế của tư tưởng phong kiến (khẩu hiệu Cần Vương) chỉ giải quyết một phần nhỏ yêu cầu của dân tộc và chưa đáp ứng đầy đủ nguyện vọng của nhân dân.
- Khuyết điểm của các nhà lãnh đạo, hành động thiếu thận trọng, quyết định mạo hiểm, không có chiến lược rõ ràng, dễ dàng dẫn đến sự thất vọng và bi quan khi gặp thất bại.
2. Trắc nghiệm Lịch sử 8 Bài 26 (có đáp án): Phong trào kháng chiến chống Pháp vào cuối thế kỷ XIX
Câu 1: Dựa vào phong trào kháng chiến của nhân dân, những người chủ chiến trong triều đình Huế, ai là những người đã có hành động quyết liệt chống Pháp?
A. Nguyễn Trường Tộ, Phan Thanh Giản
B. Tôn Thất Thuyết, Nguyễn Văn Tường
C. Tôn Thất Thuyết và vua Hàm Nghi
D. Nguyễn Văn Tường và Nguyễn Đức Nhuận.
Câu 2: Trước những hành động ngày càng mạnh mẽ của Tôn Thất Thuyết, thực dân Pháp đã có những động thái gì?
A. Đưa ra những lời hứa để mua chuộc Tôn Thất Thuyết
B. Tìm mọi cách để tiêu diệt phái chủ chiến.
C. Cố gắng hòa giải với phái chủ chiến.
D. Tìm cách gây chia rẽ giữa Tôn Thất Thuyết và các quan lại.
Câu 3: Phong trào yêu nước chống lại sự xâm lược, kéo dài từ năm 1885 đến cuối thế kỷ XIX, được gọi là phong trào gì?
A. Phong trào nông dân
B. Phong trào nông dân Yên Thế
C. Phong trào Cần Vương.
D. Phong trào Duy Tân.
Câu 4: Trong phong trào Cần Vương, cuộc khởi nghĩa nào được xem là tiêu biểu nhất?
A. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887)
B. Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883 – 1892)
C. Cuộc phản công của phái chủ chiến tại kinh thành Huế (1885)
D. Khởi nghĩa Hương Khê (1885 – 1895)
Câu 5: Nhận xét nào về phong trào Cần Vương là không chính xác?
A. Phong trào có quy mô lớn và mang tính chất dân tộc.
B. Quyết liệt và theo hướng tư sản.
C. Phong trào yêu nước theo khuynh hướng và tư tưởng phong kiến.
D. Phong trào dân tộc, đã giành được nhiều thắng lợi.
Câu 6: Mục tiêu chính của phong trào yêu nước Cần Vương là gì?
A. Lật đổ chế độ phong kiến và giành lại độc lập dân tộc.
B. Chống lại đế quốc, giành độc lập dân tộc và phục hồi chế độ phong kiến.
C. Phế bỏ cả phong kiến và đế quốc để giành độc lập.
D. Đánh đổ đế quốc và thành lập một nước cộng hòa.
Câu 7: Tại sao phong trào Cần Vương không thành công?
A. Thiếu sự ủng hộ từ các tầng lớp nhân dân.
B. Vua Hàm Nghi bị thực dân Pháp bắt giữ.
C. Địa hình không thuận lợi trong quá trình đấu tranh.
D. Thiếu một giai cấp tiến bộ đủ khả năng lãnh đạo.
Câu 8: Sự kiện nào đánh dấu sự kết thúc của phong trào Cần Vương tại Việt Nam vào cuối thế kỷ XIX?
A. Khởi nghĩa Hương Khê thất bại.
B. Khởi nghĩa nông dân Yên Thế thất bại.
C. Vua Hàm Nghi bị thực dân Pháp bắt giữ.
D. Pháp thực hiện đợt khai thác thuộc địa lần thứ nhất.
Câu 9: Tại sao các cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần Vương vào cuối thế kỷ XIX đều thất bại?
A. Triều đình phong kiến đã đầu hàng thực dân Pháp.
B. Các cuộc khởi nghĩa nổ ra rời rạc, thiếu sự kết nối và mang tính chất địa phương.
C. Thiếu sự đoàn kết giữa nhân dân.
D. Không chuẩn bị đầy đủ về lực lượng và tổ chức.
Câu 10: Tại sao cuộc khởi nghĩa Hương Khê lại được coi là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương?
A. Được lãnh đạo bởi các văn thân sĩ phu yêu nước.
B. Kéo dài hơn 10 năm.
C. Có quy mô lớn, lan rộng khắp cả nước.
D. Được trang bị vũ khí hiện đại nhất.
3. Bài tập tự luận
Bài 1 (trang 130 sách giáo khoa Lịch sử 8): Mô tả quá trình diễn ra cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy.
Lời giải:
- Khu vực khởi nghĩa bao gồm các huyện Văn Lâm, Văn Giang, Khoái Châu (thuộc tỉnh Hưng Yên) và Kinh Môn (Hải Dương), sau đó mở rộng ra các tỉnh lân cận như Bắc Ninh, Thái Bình, Nam Định... Nguyễn Thiện Thuật là người lãnh đạo chính của cuộc khởi nghĩa.
- Trong giai đoạn từ năm 1885 đến 1889, đã diễn ra nhiều cuộc chiến khốc liệt giữa quân khởi nghĩa và quân Pháp.
- Sau các cuộc chống càn, lực lượng nghĩa quân giảm sút và bị vây khốn. Đến cuối năm 1889, nghĩa quân dần dần bị tan rã.
Bài 2 (trang 130 sách giáo khoa Lịch sử 8): Vì sao cuộc khởi nghĩa Hương Khê được xem là cuộc khởi nghĩa nổi bật nhất trong phong trào Cần Vương?
Lời giải:
- Cuộc khởi nghĩa này có quy mô rộng lớn và phạm vi địa lý rộng lớn.
- Các văn thân từ các tỉnh Thanh, Nghệ, Tĩnh là người đứng đầu cuộc khởi nghĩa.
- Kéo dài suốt 10 năm.
- Mang tính chất ác liệt, chống lại cả quân Pháp và triều đình bù nhìn.
- Tổ chức có hệ thống và chỉ huy đồng bộ.
- Tự sản xuất được vũ khí, bao gồm cả súng trường.
Bài 3 (trang 130 sách giáo khoa Lịch sử 8): Em đánh giá thế nào về các phong trào vũ trang chống Pháp vào cuối thế kỉ XIX?
Lời giải:
- Những cuộc khởi nghĩa được dẫn dắt bởi các văn thân, sĩ phu và quan lại yêu nước.
- Sự tham gia rộng rãi của các tầng lớp xã hội, đặc biệt là nông dân và cả đồng bào dân tộc thiểu số.
- Các phong trào chủ yếu bị ảnh hưởng bởi tư tưởng phong kiến, không chuyển biến thành một cuộc kháng chiến toàn dân và toàn quốc.
- Dù chiến đấu anh dũng, phong trào vẫn không thành công, phản ánh sự thiếu sót của các nhà lãnh đạo và sự hạn chế của phong trào phong kiến trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc Việt Nam.
- Phong trào kháng chiến này là minh chứng rõ nét cho tinh thần yêu nước và anh hùng của dân tộc, đại diện cho cuộc chiến đấu tự vệ của nhân dân ta vào cuối thế kỉ XIX. Phong trào đã thể hiện sự quyết tâm cao trong cuộc chiến chống lại thực dân Pháp và để lại nhiều bài học quý giá cùng các tấm gương chiến đấu anh dũng.
