Đã có nhiều hiểu lầm về linh cẩu và bản chất của chúng. Sự đặc biệt về sinh học đã khiến linh cẩu trở thành chủ đề nghiên cứu của các nhà động vật học trên toàn thế giới.
Linh cẩu là gì thực sự? Linh cẩu có thuộc họ chó không? Hoặc chúng có thể thuộc họ mèo hoặc là một loài hoàn toàn mới? Câu trả lời không hề đơn giản. Linh cẩu có thể được miêu tả như một loài có cơ thể giống chó nhưng giải phẫu lại giống mèo, nhưng thực sự, chúng là một loài động vật độc đáo.
Mặc dù vẫn còn nhiều quan niệm sai lầm về chúng. Linh cẩu không phải là loài chó hoang và chắc chắn không phải là kẻ ăn xác thối đơn giản.
Bắt đầu từ điểm cơ bản nhất: Linh cẩu thuộc một họ động vật riêng biệt trong bộ Ăn thịt. Họ này bao gồm bốn loài. Linh cẩu đốm, linh cẩu nâu và sói đất đều xuất phát từ Châu Phi cận Sahara. Linh cẩu sọc là loài đặc hữu của Bắc Phi, Trung Đông và Ấn Độ.
Hiện không có loài nào trong số chúng đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng, tuy nhiên, linh cẩu sọc và linh cẩu nâu đều đang đứng trước nguy cơ mất môi trường sống và săn bắn trái phép. Theo dữ liệu hóa thạch, đã có rất nhiều loài linh cẩu tuyệt chủng trong quá khứ, kéo dài hàng triệu năm.
Tất cả bốn loài linh cẩu đều có một số đặc điểm chung, nhưng linh cẩu đốm có vẻ kỳ lạ nhất. Nó đã trải qua những thay đổi đáng kể trong vài triệu năm qua để phân biệt nó với các loài động vật có mối quan hệ gần gũi khác.
Linh cẩu thuộc họ chó hay họ mèo?
Về cơ bản, linh cẩu không thuộc họ mèo như hổ, báo và mèo nhà, mà thuộc về một nhóm riêng biệt có mối quan hệ gần gũi với nhánh mèo hơn là họ chó.
Bộ Carnivora mà linh cẩu thuộc về đã xuất hiện vào khoảng 50 đến 60 triệu năm trước. Những động vật ăn thịt ban đầu này đã phát triển những chiếc răng chuyên dụng để xé thịt. Dựa trên sự tái tạo một phần hồ sơ hóa thạch, các nhà cổ sinh vật học tin rằng một số trong số chúng có thể giống loài chồn hiện đại và đã thích nghi để leo cây.
Những động vật ăn thịt đầu tiên đã phân chia nhanh chóng thành các dòng chó và mèo riêng biệt. Cả hai nhánh đều đi theo các hướng riêng biệt, tạo ra những hình thức mới. Sau đó, khoảng 30 triệu năm trước, dòng mèo đã tách ra thành hai nhóm chính. Một nhánh đã tạo ra họ mèo hiện đại. Nhánh còn lại đã sinh ra linh cẩu, cầy mangut và họ cầy (như cầy hương Châu Á).
Khoảng 10 đến 20 triệu năm trước, dòng linh cẩu thực sự bắt đầu hình thành như một nhóm độc nhất và khác biệt. Nó phân nhánh thành ít nhất ba họ riêng biệt, chỉ có một trong số đó (họ linh cẩu thực sự) vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Các điều kiện môi trường thay đổi trong vòng 10 triệu năm qua cuối cùng đã bắt đầu ủng hộ sự tiến hóa của linh cẩu, khiến chúng trở nên lớn hơn và khỏe mạnh hơn.
Mặc dù lần cuối cùng chúng có tổ tiên chung là khoảng 30 triệu năm trước, nhưng mèo, linh cẩu, cầy mangut và động vật họ cầy đều thuộc một nhóm duy nhất được nhà phân loại học gọi là Feliformia.
Feliformia bắt nguồn từ một thuật ngữ Latinh có nghĩa là một loài động vật có hình dạng hoặc ngoại hình giống mèo, chỉ đơn giản là một mô tả về mối quan hệ tiến hóa của chúng. Đây không phải là mô tả về những gì chúng hiện tại. Và thực tế, linh cẩu không còn là loài động vật điển hình trong họ mèo.
Linh cẩu giống mèo như thế nào?
Mặc dù mối quan hệ tiến hóa giữa linh cẩu và mèo ban đầu có thể không rõ ràng vì chúng trông rất khác nhau, nhưng thực tế, chúng có một số đặc điểm chung. Một trong số đó là cấu trúc xương đặc biệt của tai giữa và tai trong, xuất hiện ở hầu hết các loài Feliformia, cho thấy nó có thể đã xuất hiện từ rất sớm trong quá trình tiến hóa và sau đó được truyền lại qua các thế hệ.
Một điểm tương đồng khác giữa linh cẩu và mèo là chiếc lưỡi thô, bao gồm các gai hoặc lông cứng tương tự nhau để giúp tước thịt và chải lông. Điều này khiến cho linh cẩu tự chải lông bằng lưỡi giống như mèo.
Tuy có một số điểm tương đồng, nhưng linh cẩu và mèo vẫn là hai loài động vật khác biệt. Thực tế, đã có 30 triệu năm trôi qua kể từ lần cuối cùng chúng có tổ tiên chung, một khoảng thời gian đủ lớn để linh cẩu tiến hóa thành một hình dạng rất khác biệt. Vì vậy, mặc dù thuộc Feliformia, linh cẩu không giống mèo chút nào.
Linh cẩu khác với mèo như thế nào?
Linh cẩu thực sự khác biệt so với mèo theo nhiều cách. Một trong những điểm khác biệt quan trọng là chiến lược săn mồi của chúng. Không giống như mèo, linh cẩu thích đuổi theo con mồi trên mặt đất và xé xác chúng bằng răng hơn là móng vuốt.
Chiến lược săn mồi cũng phản ánh cấu trúc xã hội của linh cẩu. Thị tộc linh cẩu có thể bao gồm đến 80 thành viên và tổ chức theo hệ thống phân cấp thống trị nghiêm ngặt.
Linh cẩu sọc, linh cẩu nâu và sói đất thường có các xã hội do con đực lãnh đạo, trong khi linh cẩu đốm lại có tổ chức xã hội xung quanh một con cái đại diện cho cốt lõi của thị tộc.
Tóm lại, linh cẩu có mối quan hệ gần gũi với mèo hơn là chó, nhưng cách xa hơn so với mong đợi. Lần cuối cùng chúng chia sẻ tổ tiên chung với mèo là khoảng 30 triệu năm trước, cho phép chúng phát triển các đặc điểm riêng biệt.