Buzz
Tại sao lỗ thủng tầng ozone ở Nam Cực mở rộng và tại sao nó lại lớn hơn thường lệ vào thời điểm này trong năm?
Euronews dẫn lời các nhà khoa học về khí hậu cho biết, lỗ thủng tầng ozone ở Nam bán cầu đang mở rộng không bình thường, trong thời gian thường giảm cho đến khi hoàn toàn đóng lại (thường là vào tháng 12 hàng năm).
Thường thì, lỗ thủng tầng ozone ở Nam Cực bắt đầu hình thành vào giữa tháng 8 và thu hẹp lại vào tháng 11, 12 hàng năm.
Tuy nhiên, năm 2023 này, diện tích lỗ thủng tầng ozone bắt đầu hình thành sớm hơn bình thường và duy trì diện tích rất lớn từ cuối tháng 10.
Sự tăng kích thước trước đó đã khiến lỗ thủng tầng ozone trở thành lỗ thủng lớn thứ 6 trong kỷ nguyên vệ tinh trong hơn 4 thập kỷ (từ năm 1979) với tổng diện tích là 25,12 triệu km2 tính đến giữa tháng 9/2023, Euronews đưa tin.
Diện tích này gần bằng diện tích của Nga (17.075.400 km2) và Trung Quốc (9.597.000 km2) kết hợp lại.
Thông tin đáng lo ngại này được phát từ Cơ quan Giám sát Khí quyển Copernicus (CAMS) của Liên minh Châu Âu (EU), tổ chức đang theo dõi sát sao cái lỗ thủng khổng lồ này.
Lỗ thủng tầng ozone ở Nam Cực đã thay đổi ra sao vào năm 2023?
Thường thì, lỗ thủng tầng ozone sẽ mở rộng vào mùa xuân miền Nam, khi các chất gây hại tầng ozone bắt đầu tập trung ở tầng bình lưu ở Nam Cực. Cùng với ánh sáng Mặt Trời, nhiệt độ cực lạnh và các đám mây ở tầng bình lưu vùng cực, tất cả đều gây ra sự giảm nghiêm trọng nồng độ ozone trong tầng bình lưu.
Vào cuối tháng 11 hàng năm, nhiệt độ tầng bình lưu sẽ tăng lên và sự biến đổi của gió có xu hướng khiến lỗ thủng tầng ozone co lại. Năm 2023 đã đi theo một hướng khác.
CAMS chú ý rằng mặc dù lỗ thủng tầng ozone đã giảm như thường lệ cho đến đầu tháng 10/2023 nhưng lại tăng trở lại vào cuối tháng. Tổ chức của Liên minh Châu Âu dự báo, lỗ thủng này sẽ tiếp tục tồn tại đến tháng 12.
Tại sao lỗ thủng tầng ozone mất thời gian lâu hơn để hồi phục?
Mặc dù lỗ thủng tầng ozone năm 2023 đã có những biến động đặc biệt, nhưng thời gian duy trì không bình thường là một phần của xu hướng gần đây.
Từ năm 2020, việc đóng lại các lỗ thủng tầng ozone diễn ra muộn hơn nhiều so với trước, thường vào giữa hoặc cuối tháng 12.
CAMS cho biết điều này là do nhiệt độ tầng bình lưu thấp hơn mức trung bình và một cơn bão cực mạnh - những cơn gió mạnh mẽ thổi qua ở cao trên bầu khí quyển ở Nam Cực - kéo dài đến tháng 12.
Nguyên nhân của cơn bão cực mạnh vẫn còn là bí ẩn. CAMS đã xác định được một số nguyên nhân có thể bao gồm hơi nước từ núi lửa Hunga-Tonga ở Nam Thái Bình Dương phát ra vào khí quyển; sự thay đổi trong kiểu gió ở Nam bán cầu; và biến đổi khí hậu.
Theo cơ quan của EU, các nhà khoa học cần theo dõi chặt chẽ hơn hiện tượng này và xác định chính xác nguyên nhân.
Giám đốc CAMS Vincent-Henri Peuch nói: 'Từ khi ký kết Nghị định thư Montreal, chúng tôi đã giảm đáng kể lượng phát thải các chất làm suy giảm tầng ozone, tạo điều kiện cho bầu khí quyển bắt đầu quá trình phục hồi.
Đây là quá trình dài hơi với nhiều yếu tố biến động cần được theo dõi để hiểu rõ về sự phát triển của tầng ozone. Sự thành công của Nghị định thư Montreal chứng tỏ các biện pháp bảo vệ khí hậu toàn cầu có thể hiệu quả như thế nào.'
Tại sao tầng ozone lại quan trọng đến vậy?
Tầng ozone trên Trái đất là một cái che bảo vệ tất cả chúng ta khỏi tác động xấu từ ánh sáng Mặt trời. Việc nhận ra rằng một số chất hóa học đang làm giảm tầng ozone đã gây ra một cuộc can thiệp toàn cầu lớn vào năm 1987.
Nghị định thư Montreal - được ký kết chỉ sau 7 năm kể từ khi vấn đề được phát hiện - là một ví dụ hiếm hoi về sự đồng thuận toàn cầu nhanh chóng để bảo vệ hành tinh chúng ta.
Hiệp ước đã dần giảm lượng chất hóa học nhân tạo gây suy giảm tầng ozone trong khí quyển. Tuy nhiên, trong 3 năm gần đây, tầng ozone cũng đóng lại muộn hơn nhiều so với thường lệ. Theo CAMS, biến đổi khí hậu là một trong những nguyên nhân tiềm ẩn gây ra hiện tượng này.
Nguồn: Euronews, Atmosphere
Trang Ly
