Tại một sự kiện do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức, một đề xuất đã được đưa ra, đề nghị với các cơ quan quản lý hủy bỏ một số quy định trong Thông tư 20/2011/TT-BCT, 'cởi trói' cho việc nhập khẩu ôtô mới nguyên chiếc. Tuy nhiên, đề xuất này đã gặp phải sự phản đối từ các nhà sản xuất và nhập khẩu ôtô chính hãng.
Lý do của đề xuất này là vì vào ngày 1/7 sắp tới, Thông tư 20/2011/TT-BCT sẽ hết hiệu lực khi Bộ Công Thương trình Chính Phủ một nghị định mới liên quan đến các điều kiện kinh doanh mảng nhập khẩu ôtô chưa qua sử dụng. Và đề xuất này đề xuất loại bỏ hoàn toàn Điều 1 quy định về vai trò của nhà nhập khẩu chính hãng cùng điều kiện cở sở bảo hành, bảo dưỡng thay vì đưa vào như một điều khoản trong dự thảo nghị định trình Chính phủ.
Thỏa thuận đáng ngạc nhiên giữa các đối thủ cạnh tranh
Sự ban hành của Thông tư 20/2011/TT-BCT vào năm 2011 đã được xem là hợp lý và được ủng hộ khi có sự đồng thuận của hầu hết các doanh nghiệp nước ngoài hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh ôtô tại Việt Nam. Điều này được thể hiện trong việc khi đề xuất mà VCCI vừa đưa ra, ngay lập tức đã có hàng loạt các đề xuất giữ nguyên các điều kiện đã nêu trong Điều 1 của Thông tư 20/2011/TT-BCT. Thậm chí, có những ý kiến cho rằng nên kéo dài thời gian hiệu lực của Thông tư này trong khi chờ đợi phê duyệt của Chính phủ về một nghị định mới, quy định về điều kiện kinh doanh ôtô mới.
Tự nhiên, các đại diện của các nhà nhập khẩu ôtô chính hãng tại Việt Nam, như Audi, BMW, Rolls-Royce…, là những đơn vị nói lên quan điểm mạnh mẽ nhất về việc bảo vệ các điều khoản trong Thông tư 20/2011/TT-BCT. Bên cạnh đó, các văn bản của Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), Hiệp hội các doanh nghiệp Đức (GBA), Phòng Thương mại và Công nghiệp Đức tại Việt Nam (GIC/AK), Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam - VBF gửi đến Chính phủ đề xuất tiếp tục giữ hiệu lực của Thông tư 20/2011/TT-BCT. Đó là chưa kể Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), tập đoàn Trường Hải… cũng đã gửi tới Thủ Tướng Chính Phủ văn bản kiến nghị có nội dung tương tự.
Ngoài ra, các tổ chức này cũng đề xuất với Bộ Tư Pháp rằng, trước khi thực hiện việc điều chỉnh hoặc hủy bỏ Thông tư 20, cần tổ chức các cuộc họp công khai để lấy ý kiến từ các nhà nhập khẩu ôtô chính thức cũng như các nhà sản xuất ôtô trong nước. Lý do cho đề xuất này là vì ngay cả văn bản kiến nghị của VCCI cũng không được tham vấn từ bất kỳ nhà phân phối ôtô chính hãng nào, thậm chí là cả các thành viên VAMA.
“Chính hãng” làm gì?
Việc đề xuất hủy bỏ Thông tư 20/2011/TT-BCT của VCCI được các công ty nhập khẩu ôtô không chính hãng ủng hộ rõ ràng, bởi các quy định này làm trở ngại cho việc nhập khẩu ôtô mới nguyên chiếc dưới 9 chỗ nếu không phải là nhà nhập khẩu ủy quyền hoặc có hợp đồng đại lí.
Trái lại, các công ty phân phối ôtô nhập khẩu chính hãng hoàn toàn ủng hộ các quy định trong Thông tư 20. Các công ty này lập luận rằng, khi có các nhà nhập khẩu chính thức được công nhận bởi các nhà sản xuất, thị trường Việt Nam sẽ chào đón những mẫu xe được thiết kế phù hợp với điều kiện thời tiết và đường sá cũng như loại nhiên liệu hiện có.
Ngoài ra, các công ty này được hỗ trợ từ nhà sản xuất để cập nhật các công nghệ tiên tiến, đào tạo kỹ thuật viên đúng cách và cung cấp các linh kiện, phụ tùng chất lượng. Đặc biệt, các mẫu xe phân phối chính hãng cũng phải tuân thủ quy trình bảo hành, bảo dưỡng đúng quy định giúp người tiêu dùng luôn an toàn khi sử dụng.
Dễ hiểu rằng việc sử dụng các mẫu xe nhập khẩu không chính thức sẽ làm mất đi quyền lợi đầy đủ của khách hàng về trách nhiệm của nhà sản xuất khi sản phẩm gặp lỗi trong quá trình sản xuất
Một đại diện từ một nhà phân phối chính hãng cho biết sẽ không công bằng nếu Thông tư 20/2011 của Bộ Công thương bị hủy bỏ, khi họ đã phải đầu tư nhiều tỉ đồng cho cơ sở vật chất (nhà xưởng, phòng trưng bày…), đào tạo nhân lực trong khi các nhà nhập khẩu không chính thức không phải tuân thủ các quy định đó cũng có thể nhập khẩu ôtô mới nguyên chiếc mà không cần đáp ứng các điều kiện về con người, trình độ khoa học kỹ thuật…
Một khía cạnh quan trọng khác liên quan đến việc có nên hủy bỏ yêu cầu nhập khẩu xe chính hãng, đó là trách nhiệm của nhà sản xuất đối với người dùng xe.
Khi nhà sản xuất thực hiện một chiến dịch triệu hồi để sửa chữa và thay thế linh kiện, quyền lợi của người tiêu dùng sẽ được bảo đảm khi sử dụng các dịch vụ, sản phẩm chính hãng. Gần đây nhất, các mẫu Audi Q5 2.0L nhập khẩu chính thức đã thực hiện miễn phí việc thay thế hệ thống túi khí, trong khi đó khách hàng sử dụng các mẫu Q5 nhập khẩu không chính thức có lỗi tương tự sẽ không được hưởng ưu đãi này.
Vào lúc này, không phải tất cả nhà phân phối xe chính hãng đều được nhà sản xuất công nhận là nhà phân phối “độc quyền” tại Việt Nam.
Ông Đoàn Trung - người đại diện của nhà phân phối chính thức Rolls-Royce tại Việt Nam cho biết: Với tư cách là nhà nhập khẩu chính thức, chúng tôi có trách nhiệm bảo hành, bảo dưỡng, sửa chữa, triệu hồi xe khi gặp sự cố và phối hợp xử lý các công việc này với nhà sản xuất. Nếu Thông tư 20/2011/TT-BCT bị bãi bỏ, các nhà nhập khẩu không chính thức cũng sẽ nhập khẩu xe như chúng tôi nhưng lại không phải chịu trách nhiệm trước khách hàng về các vấn đề tương tự.
Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam - ông Yoshihisa Maruta cho biết: Chất lượng xe và dịch vụ bảo dưỡng chuyên nghiệp có ảnh hưởng lớn đến việc đảm bảo an toàn giao thông, khi Thông tư 20 hết hiệu lực và không được thay thế, chúng tôi lo ngại về việc ai sẽ đảm bảo chất lượng và dịch vụ, các chiến dịch triệu hồi, xử lí sản phẩm thải bỏ nếu như các nhà nhập khẩu không chính thức sẽ dừng hoạt động kinh doanh vì những lí do nào đó.
Theo đánh giá của ông Trần Bá Dương - chủ tịch HĐQT công ty CP ôtô Trường Hải, nếu Thông tư 20 không được đưa vào Nghị định mới để duy trì thì quản lí thì chắc chắn tình hình kinh doanh ôtô trong thời gian tới tại Việt Nam cũng sẽ trở lại giai đoạn trước năm 2011; nhập khẩu xe không phù hợp với điều kiện vận hành, các doanh nghiệp tham gia nhập khẩu ồ ạt dẫn đến nhập siêu và có thể phải bán lỗ do không kiểm soát được cung/cầu, gây thiệt hại cho bản thân doanh nghiệp cũng như nền kinh tế Việt Nam nói chung…
Và những nguy cơ gian lận thương mại
Trong khi các công ty kinh doanh ôtô mới nhập khẩu không chính thức đòi sự công bằng bằng cách bãi bỏ Thông tư 20 thì đến lượt họ bị chính các nhà phân phối chính thức ôtô tại Việt Nam “tố” có hành vi gian lận thương mại.
Đại diện một nhà phân phối chính thức cho biết: Không ít các nhà nhập khẩu không chính thức đã lợi dụng kẽ hở của pháp luật để khai giá trị xe thấp hơn nhiều so với giá trị thật để giảm số tiền thuế phải nộp. Ngoài ra, các chiêu trò để nhập xe mới chưa qua sử dụng bằng cách khai báo nhập khẩu xe dưới dạng quà tặng hoặc hợp thức hóa dưới dạng xe cũ (đăng ký sử dụng tối thiểu 6 tháng từ khi sản xuất và đồng hồ đo đường đi trên 10.000 km) để đưa về Việt Nam là điều không còn xa lạ.
Và điều này cũng được chủ tịch HĐQT công ty Trường Hải, ông Trần Bá Dương, đồng tình khi cho biết; trước khi có Thông tư 20, các doanh nghiệp nhỏ nhập khẩu không chính thức phải thu gom xe với giá cao từ các đại lý bán xe ở các thị trường khác, đi kèm với đó là chi phí vận chuyển và quản lý. Vì vậy, để cạnh tranh với các mẫu xe nhập khẩu chính thức, các công ty này phải giảm giá trên hợp đồng và trên tờ khai Hải quan để giảm số tiền đóng thuế. Số tiền chênh lệch này sẽ phải chuyển lậu ngoại tệ ra nước ngoài bằng cách thu gom trên thị trường chợ đen, gây bất ổn cho thị trường ngoại tệ.
Từ khi Thông tư 20/2011/TT-BCT được ban hành, hoạt động kinh doanh ôtô nhập khẩu chưa qua sử dụng đã ổn định hơn, với các sản phẩm thực sự phù hợp với điều kiện vận hành tại Việt Nam, quyền lợi của người tiêu dùng được đảm bảo hơn khi hoạt động triệu hồi, sửa chữa và thay thế xe có lỗi trong quá trình sản xuất được thực hiện tốt hơn. Nếu Thông tư 20 bị bãi bỏ mà không có các biện pháp thay thế, tình hình kinh doanh ôtô sẽ không ổn định, gây lo lắng cho các doanh nghiệp trong việc đề ra kế hoạch hợp tác phát triển trong bối cảnh hội nhập ASEAN vào năm 2018 và các hiệp định FTA vào năm 2028.
(1): Tại Điều 1 của Thông tư 20/2011/TT-BCT quy định, ngoài các thủ tục nhập khẩu ôtô dưới 9 chỗ, doanh nghiệp phải nộp: Giấy chỉ định hoặc Giấy ủy quyền là nhà nhập khẩu, nhà phân phối của chính hãng sản xuất, kinh doanh loại ô tô đó hoặc hợp đồng đại lý của chính hãng sản xuất, kinh doanh loại ô tô đó đã được cơ quan đại diện ngoại giao Việt Nam ở nước ngoài hợp pháp hóa lãnh sự theo quy định của pháp luật. Giấy chứng nhận cơ sở bảo hành, bảo dưỡng ô tô đủ điều kiện do Bộ Giao thông vận tải cấp.
(2): Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) được thành lập năm 1997 tại Hội nghị Tư vấn thường niên giữa Chính phủ Việt Nam và cộng đồng các nhà tài trợ. Diễn đàn như một kênh đối thoại chính sách hoạt động phi lợi nhuận, không mang tính chất chính trị nhằm mục đích xây dựng một môi trường kinh doanh thuận lợi, thu hút đầu tư tư nhân và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững tại Việt Nam. Hoạt động của Diễn đàn chủ yếu thông qua các phiên họp cấp cao định kỳ giữa lãnh đạo cấp cao của Chính phủ Việt Nam và cộng đồng doanh nghiệp đồng thời thông qua hoạt động của các nhóm công tác chuyên trách trên tất cả các lĩnh vực kinh tế.
Theo Dân Trí