Buzz
Trên thảo nguyên Ethiopia, các bầy khỉ gelada to lớn có thể đang trong quá trình thuần hóa sói.
Gelada là một loài khỉ độc đáo theo nhiều cách, chúng sống ở vùng núi và thảo nguyên của Ethiopia, nổi tiếng với chế độ ăn độc đáo của chúng. Khác biệt với các loài khỉ khác, geladas chủ yếu ăn cỏ. Gần như toàn bộ chế độ ăn của chúng bao gồm các loại thực vật chúng hái từ mặt đất.
Khỉ gelada (Theropithecus gelada) trông rất giống khỉ đầu chó. Loài linh trưởng này được biết đến với việc sống trong các nhóm gia đình gắn bó, nhưng chúng cũng có thể sống thành từng đàn với số lượng lên tới hàng trăm cá thể một cách cực kỳ hòa bình - một điều tương đối hiếm trong các vùng hoang dã của Châu Phi.
Về cơ bản, chúng là loài linh trưởng duy nhất sống gần như hoàn toàn trên thảo nguyên, một đặc điểm thường thấy ở các loài động vật có móng guốc như hươu và gia súc.
Tuy nhiên, có lẽ điều thú vị nhất về loài khỉ gelada không phải là điều mà chúng ta đã đề cập - Một số bằng chứng cho thấy, tương tự như con người đã làm hàng ngàn năm trước, loài linh trưởng này có thể đã và đang bắt đầu phát triển mối quan hệ hợp tác với những con sói Ethiopia. Một số nhà khoa học đã đề xuất rằng sự tương tác này có thể là bước đầu tiên của quá trình thuần hóa.
Trên đồng cỏ của Ethiopia, các nhà khoa học đã vô cùng kinh ngạc khi tìm thấy một ví dụ nổi bật về sự hợp tác giữa các loài. Những con sói Ethiopia được nhìn thấy đang đi dạo giữa đàn khỉ gelada, nhưng có vẻ như những con khỉ lại tỏ ra quen thuộc với sự hiện diện của những con sói và không sợ hãi chúng. Mặt khác, những con sói cũng không thể hiện ham muốn tấn công những con khỉ geladas, thay vào đó chúng lại thích nán lại quanh đàn khỉ vì điều đó giúp chúng bắt được nhiều con mồi là các loài gặm nhấm hơn. Một số nhà nghiên cứu cho biết mối quan hệ kỳ lạ này có rất nhiều đặc điểm giống với việc con người thuần hóa chó hoặc mèo cổ đại.
Cách con người đã thuần hóa sói
Mặc dù đại đa số mọi người biết rằng chó đã được thuần hóa từ chó sói, nhưng vẫn có nhiều tranh luận xoay quanh thời điểm và lý do của quá trình này. Tuy nhiên, các nhà khoa học đồng thuận rằng quá trình này bắt đầu từ hàng nghìn năm trước, tuy nhiên vẫn còn tranh cãi về việc quá trình này bắt đầu ở Châu Âu hay Châu Á, hoặc cả hai diễn ra song song.
Mặc dù vậy, các nhà khoa học có một ý tưởng thú vị về cách quá trình thuần hóa có thể đã diễn ra. Họ nghĩ rằng sau khi con người thực hiện những cuộc săn mồi lớn - như săn bắt voi ma mút lông cừu - họ để lại rất nhiều xương và mảnh thịt vụn. Quần thể sói đã nhận ra mùi thịt và theo bản năng, chúng tiến gần khu vực săn bắt của con người để ăn thịt và xương. Dần dần, một số quần thể chó sói trở nên thân thuộc với con người, trở nên ít hung dữ hơn và dần dần được con người yêu thương và thuần hóa.
Và điều quan trọng cần nhớ về quá trình thuần hóa là nó mang lại lợi ích cho cả hai loài. Theo Hiệp hội phòng chống tàn ác đối với động vật của Mỹ (ASPCA), các con sói kiếm được thức ăn dễ dàng hơn khi ở gần con người và đổi lại, chúng có thể đóng vai trò như những con chó bảo vệ, cảnh báo con người về những mối nguy hiểm tiềm ẩn.
Bằng chứng cho thấy loài khỉ gelada đang trong quá trình thuần hóa sói
Nếu bạn nghĩ rằng con người làm đơn độc trong việc thuần hóa động vật thì có lẽ bạn sẽ phải suy nghĩ lại.
Nghiên cứu chỉ ra rằng khỉ gelada cũng có thể tạo mối quan hệ bán hợp tác với sói - trong trường hợp này, với sói Ethiopia. Trong quá trình quan sát khỉ geladas, các nhà khoa học phát hiện ra rằng, khi các khỉ tụ lại để tìm thức ăn, đôi khi sói sẽ lao qua giữa chúng. Điều này không có ý định tấn công - các sói không săn mồi trong bầy khỉ linh trưởng. Theo Insider, các sói không có ý định tấn công bầy khỉ, thay vào đó, chúng chỉ quan tâm đến các loài gặm nhấm xung quanh.
Sau khi theo dõi sói Ethiopia trong 17 ngày, các nhà nghiên cứu phát hiện rằng tỷ lệ thành công trong việc săn loài gặm nhấm trong bầy gelada là 67%, so với tỷ lệ thành công thông thường chỉ là 25% khi chúng săn mồi một mình. Các kết quả này đã được xuất bản trên Tạp chí Mammalogy.
'Đối với sói Ethiopia, việc tiếp cận với bầy khỉ geladas là một chiến lược thích ứng để tăng cơ hội thành công trong việc săn mồi', các tác giả của nghiên cứu viết.
Hiện tại, vẫn chưa rõ điều gì khiến sói thành công hơn khi săn mồi trong bầy khỉ gelada. Tuy nhiên, có suy đoán rằng khỉ có thể đuổi loài gặm nhấm ra khỏi hang, nhưng điều này chỉ là giả thuyết chưa được xác minh. Ngoài ra, khỉ có thể che chở cho sói, đánh lạc hướng các loài gặm nhấm khỏi kẻ săn mồi nguy hiểm.
Đôi khi, một số sói có thể tấn công khỉ non. Trong trường hợp này, các khỉ khác trong đàn sẽ nhanh chóng tấn công sói, buộc chúng phải thả con non. Sau khi bị xua đuổi, sói sẽ không được phép xuất hiện ở giữa đàn nữa. Có vẻ như các sói khác hiểu rõ hành vi này và sẽ chống lại sự cám dỗ săn khỉ gelada để có thể tiếp tục săn những loài gặm nhấm khác.
Các nhà nghiên cứu đã quan sát động thái giữa các loài cho một nghiên cứu mới. Họ kết luận rằng sói Ethiopia hầu như không quan tâm đến việc săn khỉ geladas để làm thức ăn, mặc dù chúng không ngại săn cừu và dê con. Những con khỉ dường như cũng biết điều này, vì chúng không cảm thấy bị đe dọa trước sự hiện diện của những con sói.
Những con khỉ hiện nay có vẻ không hưởng lợi gì từ sự hiện diện của bầy sói. Nếu không có sự trao đổi lợi ích giữa hai loài, việc thuần hóa sẽ không thực sự xảy ra.
Tuy nhiên, so sánh với việc con người thuần hóa chó sói, chúng ta thấy rất nhiều điểm tương đồng. Ban đầu, sói chỉ tiếp cận con người vì lợi ích của chúng. Con người không nhận được lợi ích gì từ sói, thậm chí có thể bị tấn công. Nhưng qua thời gian, con người cung cấp thức ăn và biến sói thành 'công cụ' hữu ích trong việc tìm kiếm mối đe dọa và săn mồi.
Có thể xảy ra tình huống tương tự trên đồng cỏ Ethiopia. Sau vài nghìn năm, liệu geladas, những con khỉ, có thể coi sói như bạn bè không? Cần nghiên cứu trong tương lai để hiểu rõ hơn về mối quan hệ này. Thời gian sẽ chỉ ra liệu có sự thuần hóa giữa các loài động vật hay không.
Tham khảo: Insider; ZME Science; National Geographic; Scientific American; Science Focus
