Lời cảnh báo về bệnh viêm màng cơ tim ở trẻ em và cách phòng ngừa

1. Khái niệm và nguyên nhân dẫn đến viêm màng cơ tim ở trẻ em

Sự viêm của thành cơ tim, tổn thương hoặc giảm tế bào cơ tim do nhiễm trùng, độc tố hoặc các vấn đề về mô liên kết được gọi là bệnh viêm màng cơ tim. Ở trẻ em, viêm màng cơ tim thường đi kèm với viêm màng trong tim hoặc viêm màng ngoài tim.

Nguyên nhân gây ra viêm màng cơ tim ở trẻ em thường liên quan đến virus như: Echoviruses, Enteroviruses và adenovirus. Ngoài ra, virus gây bệnh sởi hoặc quai bị cũng có thể dẫn đến viêm màng cơ tim.

Khi virus xâm nhập cơ thể, chúng tấn công tế bào cơ tim, gây tổn thương và suy giảm sức co bóp, dẫn đến suy tim mạch. Trọng lượng này làm tăng áp lên trái tim, buộc tim phải hoạt động mạnh mẽ hơn để duy trì hoạt động bình thường của cơ thể. Dần dần, do công việc quá tải, tim trở nên yếu, cơ tim giảm khả năng co bóp, và bị hỏng, gây ra hiện tượng giải phóng các chất và tăng men tim.

Ví dụ về hình ảnh của bệnh viêm cơ tim

Mọi đối tượng đều có nguy cơ mắc bệnh viêm cơ tim, nhưng trẻ em, đặc biệt là từ 2 - 10 tuổi, là nhóm dễ bị nhiễm nhiều nhất. Trẻ nhỏ dưới 24 tháng tuổi đặc biệt dễ bị tổn thương vì cơ thể chưa hoàn thiện chức năng và hệ miễn dịch còn yếu.

Viêm cơ tim, đặc biệt là viêm cơ tim cấp, là bệnh nguy hiểm. Trong trường hợp nhẹ, bệnh nhân có thể có biểu hiện nhẹ và có thể phục hồi nhanh chóng sau điều trị. Nhưng trong các trường hợp nặng, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, có thể dẫn đến suy tim, rối loạn nhịp tim hoặc thậm chí tử vong.

2. Biểu hiện của viêm cơ tim ở trẻ em

Các dấu hiệu của viêm cơ tim ở trẻ phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe và độ tuổi của bé. Cụ thể như sau:

2.1 Với trẻ lớn

Các dấu hiệu lâm sàng ban đầu bao gồm:

• Các triệu chứng về hô hấp: khó thở, đau ngực,...;

• Sau đó là các biểu hiện về tiêu hóa bất thường;

• Khi bệnh trở nên nghiêm trọng hơn, các dấu hiệu về tim và ngực sẽ rõ hơn.

Vì các dấu hiệu này không đặc trưng, nên các phụ huynh thường nhầm lẫn với các triệu chứng của cảm lạnh hoặc sốt. Do đó, cha mẹ thường tự điều trị cho con bằng thuốc mà ít khi đưa con đi khám bệnh. Cho đến khi trẻ bắt đầu có các triệu chứng ở vùng tim, mới đưa đi khám, điều này làm cho việc điều trị sau này trở nên khó khăn và tăng nguy cơ biến chứng.

2.2 Đối với trẻ nhỏ hơn

Triệu chứng của viêm cơ tim ở trẻ nhỏ dưới 24 tháng tuổi thường không rõ ràng và khó chẩn đoán ở giai đoạn đầu. Trẻ có thể bỏ bú đột ngột, sốt cao, khóc nôn hoặc ngủ nhiều hơn thường lệ.

Triệu chứng của viêm cơ tim ở trẻ thường bị nhầm lẫn với cảm lạnh và sốt thông thường

Khi kiểm tra sức khỏe, có thể nhận thấy các dấu hiệu sau:

• Âm nhạc tim yếu - đây được coi là dấu hiệu sớm và có giá trị chẩn đoán cao cho việc viêm cơ tim cấp. Ngoài ra, có thể nghe thấy tiếng ngựa phi, ở khu vực tim có tiếng thổi tâm thu do giãn buồng thất trái, dẫn đến tình trạng van cơ năng mở.

• Da xanh xao, màu sắc nhạt nhẽo;

• Huyết áp giảm, nhịp tim tăng;

• Đau ngực, cảm giác bồn chồn ở ngực;

• Khi tập thể dục sẽ gặp khó khăn trong việc hít thở. Trong trường hợp nặng, có thể gặp khó thở ngay cả khi nghỉ ngơi;

Khi viêm cơ tim lan rộng, các triệu chứng suy tim sẽ trở nên rõ ràng hơn. Lúc này, trẻ thường gặp đau ngực, nhịp tim nhanh hoặc không đều, kèm theo khó thở khi vận động và khi nghỉ ngơi. Có thể có sưng chân, chân hoặc mắt do chứng phù dịch.

3. Làm sao để ngăn ngừa viêm cơ tim ở trẻ?  

Để tránh và giảm thiểu nguy cơ bị viêm cơ tim, cha mẹ cần tuân thủ những biện pháp sau:

• Tiến hành tiêm phòng đầy đủ cho trẻ, bao gồm các loại vắc xin chống cúm, bạch cầu, rubella và quai bị. Những vắc xin này rất quan trọng và không nên bỏ qua;

• Đảm bảo chế độ dinh dưỡng khoa học cho trẻ, cung cấp đủ dưỡng chất như khoáng chất và vitamin để trẻ có cơ thể khỏe mạnh, sức đề kháng được củng cố;

• Tránh tiếp xúc trẻ với người lớn hoặc trẻ đã từng mắc các bệnh như quai bị, cúm, rubella,...;

• Khuyến khích trẻ uống đủ nước hàng ngày;

• Giáo dục trẻ thói quen rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng diệt khuẩn trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh;

• Nếu phát hiện trẻ có dấu hiệu lạ như sốt, từ chối bú, mệt mỏi, hoặc cảm giác khó thở, nhịp tim nhanh mà không có lý do, da xanh xao, sắc mặt tái nhợt,... cần đưa trẻ đi kiểm tra sức khỏe ngay tại bệnh viện gần nhất. Không nên tự ý mua thuốc cho trẻ uống khi chưa được bác sĩ chẩn đoán và chỉ định.

Tiêm phòng là biện pháp chủ chốt trong việc ngăn ngừa nhiều loại bệnh cho trẻ

Bệnh viêm cơ tim ở trẻ em có thể nhẹ và tự khỏi sau một thời gian ngắn, không thấy rõ các triệu chứng lâm sàng hoặc nếu có thì không rõ ràng. Nhưng khi nặng, đặc biệt là khi dẫn đến suy tim, bệnh sẽ gây ra những biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe hoặc thậm chí đe dọa tính mạng của trẻ. Vì vậy, cha mẹ cần chú ý đến sức khỏe của con, nhận biết những thay đổi bất thường để kịp thời phát hiện và đưa trẻ đi điều trị sớm.