1. Tiêu chuẩn VietGAP trong trồng cam
VietGAP, viết tắt của Vietnamese Good Agricultural Practices, bao gồm các nguyên tắc và quy trình cụ thể để các tổ chức hoặc cá nhân sản xuất và xử lý nông sản đảm bảo an toàn, chất lượng sản phẩm, phúc lợi xã hội, sức khỏe người tiêu dùng và bảo vệ môi trường.
Tiêu chuẩn VietGAP quy định các kỹ thuật sản xuất nông nghiệp tốt tại Việt Nam, từ việc chọn đất, giống, phân bón đến thu hoạch cho từng nhóm sản phẩm như thủy sản, trồng trọt và chăn nuôi, do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành.
Tiêu chuẩn VietGAP trong canh tác cam
- Tiêu chuẩn kỹ thuật sản xuất: Áp dụng tiêu chuẩn VietGAP trong nông nghiệp, bao gồm trồng cây, yêu cầu tuân thủ các quy tắc kỹ thuật nhằm bảo đảm chất lượng, an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường. Các tiêu chuẩn kỹ thuật cơ bản trong VietGAP bao gồm quản lý nước, đất, phân bón và hóa chất, dịch bệnh và sâu hại, thiết bị máy móc, cũng như thu hoạch và xử lý sản phẩm. Tiêu chuẩn này cam kết quy trình sản xuất diễn ra an toàn, bền vững và đáp ứng nhu cầu thị trường cũng như người tiêu dùng.
- An toàn thực phẩm: VietGAP tập trung vào việc bảo đảm an toàn thực phẩm. Áp dụng tiêu chuẩn này trong canh tác cam giúp sản phẩm nông sản đạt tiêu chuẩn cao về an toàn thực phẩm, hạn chế hóa chất độc hại và sử dụng dung môi an toàn. Nếu cần dùng hóa chất, phải tuân thủ liều lượng và phương pháp an toàn được quy định.
- Môi trường làm việc: Đảm bảo đất canh tác tốt và cung cấp đủ nước theo tiêu chuẩn để tránh lạm dụng sức lao động của nông dân.
- Truy xuất nguồn gốc sản phẩm: Tiêu chuẩn VietGAP cho phép người tiêu dùng dễ dàng xác định nguồn gốc sản phẩm từ giống đến thành phẩm và đưa ra thị trường. Truy xuất nguồn gốc cung cấp thông tin chính xác về doanh nghiệp sản xuất. Các sản phẩm đạt tiêu chuẩn VietGAP đảm bảo chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm, không chứa hóa chất độc hại, và có thông tin truy xuất rõ ràng.
2. Những lợi ích khi trồng cam theo tiêu chuẩn VietGAP
Áp dụng tiêu chuẩn VietGAP mang lại nhiều lợi ích cho cả người tiêu dùng và người sản xuất, cụ thể như sau:
- Đối với người trồng:
+ Giảm chi phí sản xuất nhờ kiểm soát tốt các vật tư đầu vào (như giống cây, phân bón, thuốc, và sản phẩm xử lý môi trường) theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc chuyên gia, giảm nguy cơ bệnh dịch, và quản lý chất thải hiệu quả để bảo vệ môi trường.
+ Cây ăn quả đạt chất lượng và năng suất cao
+ Sản phẩm có chất lượng ổn định, đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, xây dựng thương hiệu vững mạnh, tăng cường khả năng cạnh tranh, dễ dàng truy xuất nguồn gốc, và thuận tiện tiếp cận cả thị trường nội địa và quốc tế
+ Xây dựng được mối quan hệ tích cực với người lao động và cộng đồng xung quanh
+ Được bảo đảm quyền lợi hợp pháp theo quy định của Luật lao động, được đối xử công bằng và làm việc trong môi trường an toàn, vệ sinh
+ Cơ hội nâng cao kỹ năng lao động qua các khóa đào tạo kỹ thuật về VietGAP và áp dụng các quy trình thực hành VietGAP trong điều kiện nuôi thực tế tại cơ sở cùng với việc ghi chép hồ sơ
- Đối với người tiêu dùng:
+ Có khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm và yêu cầu nhà sản xuất chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm
+ Cung cấp thêm lựa chọn sản phẩm an toàn và chất lượng, từ đó giảm gánh nặng chi phí chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng
+ Đóng góp vào việc bảo vệ môi trường, duy trì trật tự xã hội và phát triển bền vững
+ Nguồn nguyên liệu đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm giúp sản phẩm dễ dàng được thị trường chấp nhận
+ Giảm chi phí và thời gian cho việc kiểm tra mẫu thủy sản đầu vào
+ Giảm nguy cơ sản phẩm bị cấm nhập khẩu hoặc bị nước nhập khẩu kiểm tra toàn bộ lô hàng nếu phát hiện không đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.
3. Sự khác biệt giữa quy trình trồng trọt theo tiêu chuẩn VietGAP và quy trình trồng trọt thông thường
Quy trình trồng trọt theo tiêu chuẩn VietGAP có sự khác biệt rõ rệt so với quy trình trồng trọt thông thường ở những điểm quan trọng để đảm bảo an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng sản phẩm. Dưới đây là các điểm chính phân biệt giữa hai quy trình này
- Lựa chọn giống cây:
+ VietGAP: lựa chọn giống cây đã được kiểm nghiệm, có nguồn gốc rõ ràng và chất lượng đảm bảo. Thông tin về giống cây được ghi chép và theo dõi cẩn thận
+ Trồng trọt thông thường: có thể sử dụng giống cây quen thuộc với nông dân, không yêu cầu cao về việc theo dõi nguồn gốc của giống cây
- Quản lý nước
VietGAP: sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt hoặc hệ thống tưới tiết kiệm nước để giảm thiểu lãng phí, kiểm soát chế độ tưới để đảm bảo cây trồng nhận đủ lượng nước cần thiết.
Trồng trọt thông thường: có thể sử dụng hệ thống tưới nước không được kiểm soát chặt chẽ, phụ thuộc vào điều kiện và nguồn tài nguyên nước có sẵn
- Quản lý phân bón và hóa chất:
+ VietGAP: Sử dụng phân bón và hóa chất một cách an toàn, kiểm soát chặt chẽ liều lượng và thời điểm áp dụng. Đảm bảo ghi chép đầy đủ về việc sử dụng các chất này
+ Trồng trọt thông thường: có thể sử dụng phân bón và hóa chất mà không có sự kiểm soát nghiêm ngặt, có thể gây hại cho môi trường và sức khỏe người tiêu dùng
- Quản lý dịch bệnh và sâu bệnh:
+ VietGAP: quản lý dịch bệnh và sâu bệnh bằng các biện pháp phòng ngừa, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn và hiệu quả
+ Trồng trọt thông thường: có xu hướng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật một cách đại trà mà không đảm bảo các yếu tố an toàn
- An toàn lao động:
+ VietGAP: Đào tạo về an toàn lao động và thiết lập môi trường làm việc an toàn cho người lao động
+ Trồng trọt thông thường: An toàn lao động có thể không được chú trọng đầy đủ, đặc biệt tại các nông trại nhỏ và hộ gia đình
- Ghi chép và theo dõi:
+ VietGAP: duy trì hệ thống ghi chép chi tiết về việc sử dụng giống cây, phân bón, hóa chất và các biện pháp quản lý, giúp theo dõi và đánh giá hiệu suất dựa trên tiêu chuẩn VietGAP.
+ Trồng trọt thông thường: có thể thiếu hệ thống ghi chép chi tiết và việc theo dõi có thể không được thực hiện đầy đủ
Hiện tại ở Việt Nam, việc áp dụng quy trình VietGAP cho cây ăn quả vẫn gặp nhiều khó khăn, mặc dù đã được các ngành và cấp hỗ trợ tích cực. Những khó khăn bao gồm việc thay đổi quan điểm và thói quen sản xuất, cũng như sự e ngại của người dân khi thực hiện quy trình yêu cầu cao này. Sản xuất cây ăn trái còn manh mún, với việc mỗi hộ trồng nhiều loại cây trên cùng một mảnh vườn và chất lượng giống không đảm bảo. Tập quán sản xuất khó thay đổi và nông dân chưa chú trọng đến sản xuất trái cây theo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, dẫn đến đầu ra sản phẩm không ổn định.