Buzz
Nhiều người có kiến thức sâu rộng về một vấn đề, nhưng không thể giải thích cho người khác hiểu được.
Trong quá trình học, mỗi khi tiếp cận một chủ đề mới, bạn thấy khó hiểu ngay cả khi người dạy là chuyên gia hàng đầu. Khi đi làm, bạn gặp khó khăn khi không thể hiểu ý tưởng mà sếp muốn truyền đạt. Hiện tượng này thường xuyên xảy ra, khi sự chênh lệch kiến thức giữa hai người quá lớn, nhưng người nói/người viết không nhận ra điều này.
Trong tâm lý học, hiện tượng này được gọi là 'lời nguyền của kiến thức'. Theo thời gian, sự thiên kiến này làm cho thông điệp không được truyền đạt đến người nghe, tạo ra khoảng cách trong giao tiếp một cách vô ý.
Lời Nguyền của Kiến Thức Là Gì?
Đây là hiện tượng xảy ra khi ta tự đánh giá cao kiến thức của người khác tương đương với bản thân về một chủ đề nào đó. Khi trở thành chuyên gia trong một lĩnh vực, bạn có thể quên đi tầm quan trọng của việc giải thích cho người không có kiến thức về chủ đề đó, dẫn đến việc chia sẻ không hiệu quả. Nói một cách khác, bạn hiểu rõ vấn đề, nhưng không chắc chắn đã 'truyền đạt' được cho người khác.
Một ví dụ rất rõ ràng là việc học chơi đàn. Người học guitar trong vòng 6 tháng có thể giải thích các kỹ thuật cho người mới học, trong khi người đã học 10 năm lại không thể làm được.
Nguồn gốc của lời nguyền kiến thức
Thuật ngữ này được đưa ra lần đầu vào năm 1989 trong một nghiên cứu của 3 nhà kinh tế Colin Camerer, George Loewenstein & Martin Werber. Họ nhận ra hiện tượng này trong các giao dịch, khi những người liên quan hiểu biết khác nhau về cùng một vấn đề.
Năm 1990, một nghiên cứu sinh tâm lý tại Đại học Stanford tên Elizabeth Newton đã tiến hành một thí nghiệm kinh điển để kiểm chứng hiện tượng này. Cô chia người tham gia thành 2 nhóm để tham gia trò chơi đoán bài hát theo nhịp điệu.
Một nhóm được nghe một số bài hát phổ biến và gõ nhịp điệu xuống bàn, nhóm còn lại phải đoán bài hát đó. Nhóm gõ cũng phải dự đoán nhóm nghe sẽ đoán đúng bao nhiêu trong tổng số 120 bài hát.
Kết quả là nhóm gõ đoán đúng tỉ lệ 50%, trong khi thực tế nhóm nghe chỉ đoán đúng 2.5%. Nguyên nhân là khi nghe bài hát, nhóm gõ nhanh chóng nắm bắt giai điệu và cho rằng nhóm nghe cũng có cảm nhận tương tự. Trên thực tế, những gì nhóm nghe cảm nhận được chỉ là một loạt nhịp gõ tay khó hiểu trên bàn.
Cơ chế hoạt động của lời nguyền kiến thức
Lời nguyền kiến thức là một “tác dụng phụ” của bản năng thứ hai. Điều này xảy ra khi não của bạn tự động hóa những hành vi, thói quen hoặc kỹ năng mà bạn thực hiện thường xuyên. Quá trình này liên quan đến sự thích ứng, một cơ chế thần kinh miêu tả sự suy giảm phản ứng trước các kích thích lặp lại.
