Buzz
Bạn có từng gặp phải tình huống hiểu biết sâu về một vấn đề nhưng lại gặp khó khăn khi giải thích cho người khác? Dù là chuyên gia hàng đầu trong ngành nhưng vẫn gặp phải tình trạng sinh viên không hiểu bài khi đứng lớp hoặc nhân viên không nắm bắt được ý tưởng từ sếp…
Khoảng cách kiến thức giữa hai người quá lớn làm cho thông điệp không đến được người nghe. Điều này tạo ra một khoảng cách giao tiếp, gây ra tình trạng hiểu lầm do giải thích nhiều nhưng ít người hiểu. Theo tâm lý học, hiện tượng này được gọi là “Lời nguyền kiến thức” hay “Curse of knowledge”.
Ý nghĩa của “Lời nguyền kiến thức”
Chúng ta thường cho rằng mọi người đều có kiến thức tương đương với chúng ta về một vấn đề. Khi trở thành chuyên gia trong một lĩnh vực nào đó, chúng ta thường quên đi tâm thế của người chưa hiểu biết gì về lĩnh vực này.
Kết quả là việc chia sẻ kiến thức trở nên không hiệu quả. Mặc dù bạn có hiểu sâu về vấn đề nhưng không phải lúc nào cũng dễ dàng truyền đạt được hiểu biết cho người khác.
Ví dụ trong lĩnh vực học thiết kế đồ họa. Người mới học nửa năm có thể truyền đạt kiến thức cho người mới hơn. Nhưng sau mười năm, khó khăn hơn để chia sẻ hiểu biết cho người mới bắt đầu.
Cơ chế và tác động của “Lời nguyền kiến thức”
Não bộ của con người phản ứng mạnh mẽ với điều gì đó mới mẻ. Tuy nhiên, nó cũng nhanh chóng quen với điều đó khi được lặp lại đủ nhiều lần.
Khi đã thành thạo một kỹ năng nào đó, chúng ta thường quên đi cảm giác khi mới bắt đầu học. Điều này làm cho việc đặt mình vào tâm thế của người mới bắt đầu trở nên khó khăn.
Thiên kiến này tạo ra một khoảng cách lớn trong giao tiếp. Chúng ta thường cho rằng người khác đã có kiến thức cơ bản về vấn đề. Vì vậy, chúng ta thường sử dụng ngôn ngữ chuyên môn gây khó hiểu cho người nghe.
Ở phía người nghe, họ không phải lúc nào cũng muốn phản hồi. Đôi khi vì họ ngại, hoặc vì họ tin tưởng vào bạn. Ngoài ra, não bộ của họ cũng cần thêm thời gian để xử lý lượng thông tin mới và khó hiểu.
Bên cạnh đó, còn trường hợp người nghe tự cho rằng họ đã hiểu ý bạn. Nhưng thực tế, không phải lúc nào cũng đúng, thậm chí là họ hiểu sai vấn đề. Điều này phổ biến nhất đối với những người đến từ các ngành nghề khác nhau. Khiến cho trải nghiệm về cùng một vấn đề cũng trở nên đa dạng.
“Nghệ thuật” vượt qua “Lời nguyền kiến thức”
Sử dụng từ ngữ dễ hiểu
Thường thì bạn dùng ngôn ngữ chuyên môn hoặc các khái niệm trừu tượng khi giao tiếp. Vì khi bạn hiểu sâu về vấn đề, bạn muốn tổng quát hóa nó. Điều này khiến người nghe khó hiểu những từ bạn sử dụng.
Một mẹo nhỏ và đơn giản là sử dụng từ ngữ phổ biến và dễ hiểu. Bạn có thể viết lại bằng ngôn ngữ phổ thông trước khi truyền đạt cho người khác. Trong trường hợp các khái niệm chuyên môn, hãy kèm theo ví dụ để giúp người nghe dễ hình dung.
Khích lệ người nghe đặt câu hỏi
Nhiều người nghe thường có tâm lý e ngại khi muốn đặt câu hỏi mặc dù chưa hiểu rõ vấn đề. Điều này đặc biệt phổ biến ở các lớp học hoặc môi trường làm việc. Tuy nhiên, việc đặt câu hỏi là một phần quan trọng giúp tăng hiệu quả giao tiếp.
Do đó, bạn cần khích lệ người nghe đặt câu hỏi khi họ chưa hiểu rõ vấn đề. Đồng thời, hãy tránh tạo cảm giác tự ti khi họ muốn đặt câu hỏi. Tạo một môi trường hỏi đáp thoải mái và vui vẻ để họ dễ dàng hơn trong việc đặt câu hỏi.
Đặt mình vào vị trí của người nghe
Luôn luôn hỏi người nghe xem họ đã hiểu ý bạn muốn truyền đạt chưa. Nếu họ gặp khó khăn trong việc hiểu, hãy điều chỉnh tốc độ nói và cách truyền đạt thông tin để dễ hiểu hơn. Đặt mình vào tâm trạng của người nghe giúp bạn hiểu được những gì họ cần.
Ngoài ra, bạn cũng có thể yêu cầu người nghe trình bày lại vấn đề theo cách họ hiểu. Khi nghe vấn đề được trình bày bằng ngôn ngữ thông thường, bạn sẽ nhận ra những điểm chưa rõ cần được giải đáp.
Trên đây là cách 'nghệ thuật' vượt qua 'lời nguyền kiến thức' khi giải thích một cách dễ hiểu hơn. Chỉ cần áp dụng những phương pháp trên là bạn có thể truyền đạt thông tin một cách hiệu quả nhất đến người nghe. Chúc bạn vượt qua 'lời nguyền kiến thức' này thành công!
