Buzz
Mở Đầu:Những điều mình sẽ chia sẻ dưới đây là những gì mình đã học được trong suốt 10 năm trải nghiệm du học và làm việc tại Vương quốc Anh.Bài viết đầu tiên, mình muốn đề cập đến một điều - một trong những nền tảng quan trọng nhất - đó là ngoại ngữ.
Nhớ lại mà vẫn thấy thú vị. Đã 9 năm trôi qua từ kỷ niệm khó quên, khi người bạn da màu trong lớp thạc sĩ với ánh mắt tò mò hỏi mình: “Có thể gặp em sau giờ học không? Tôi có vài câu hỏi về kinh tế lượng”. Với tính cách hòa nhã, mình gật đầu đồng ý và trả lời ngay:“Chắc chắn là vậy”
. Đứa bạn ngơ ngác hỏi lại “Gì? Bạn nói gì vậy?”. Lúc đó, mình mới tỉnh táo lại, chỉnh sửa thành “Dĩ nhiên” với nó.Kỷ niệm đó, có lẽ, là minh chứng rõ nhất về tại sao tiến bộ tiếng Anh của mình lại chậm như vậy. Bởi vì mình chỉ chăm chỉ học khi đã trưởng thành (21 tuổi), nên việc giao tiếp luôn tuân thủ quy trình: nghe – dịch trong đầu – suy nghĩ lại bằng tiếng Việt – sau đó dịch ra tiếng Anh và nói. Và khi trò chuyện với đứa bạn, mình cảm thấy thoải mái và không bị áp lực, nên đã bỏ qua bước cuối cùng một cách tự nhiên, dẫn đến những lỗi phát sinh.
Tuy nhiên, để khắc phục, mình muốn bắt đầu bằng việc chỉ ra và phân tích một điểm quan trọng, đó là:
Đầu tiên, như nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, trẻ em nghe trước hết, và nghe nhiều. Thậm chí, có nghiên cứu chỉ ra rằng việc cha mẹ dành thời gian nói chuyện nghiêm túc với trẻ từ khi chúng còn rất nhỏ và chẳng hiểu gì (từ khi mới sinh đến khoảng 6 tháng tuổi) có thể ảnh hưởng lớn đến khả năng giao tiếp sớm của trẻ, cũng như phát triển não bộ và khả năng học sau này của chúng.
Sau khi nghe suốt một năm đầu đời, trẻ bắt đầu học nói. Tuy nhiên, điều đặc biệt ở đây là trẻ không quan tâm đến ý nghĩa của từ, chỉ tập trung vào việc phát âm chính xác từng từ. Điều này khác biệt hoàn toàn so với cách người lớn học tiếng Anh, khi chúng ta thường chỉ quan tâm đến nghĩa của từ. Thay vào đó, trẻ chỉ cần phát âm đúng từng từ.
Bước tiếp theo, trẻ sẽ kết hợp các từ lại với nhau để tạo thành câu. Và đây là thời điểm xuất hiện rất nhiều câu nói vô nghĩa nhưng vui nhộn của trẻ. Quan trọng là: người lớn xung quanh sẽ chỉ bảo, điều chỉnh cho trẻ biết cách sử dụng từ đúng, sai, thường bằng cách nói lại cho đúng để trẻ học theo. Việc chỉnh sửa này không chỉ một lần, mà cần lặp đi lặp lại nhiều lần cho đến khi trẻ quen với cách sử dụng từ và câu đúng chuẩn.
Thêm một điều thú vị mà mình mới biết: Trong một buổi sinh hoạt CLB Kỹ Năng Nói Công Khai của mình gần đây, có một cô giáo đã về hưu chia sẻ rằngthực ra khi cô đi học không được học ngữ pháp
. Mình cũng chưa thể kiểm chứng xem có đúng với tất cả các trường ở đây không, nhưng ngày hôm đó mình quan sát thấy có hơn nửa số khán giả (đều là người bản địa) ngồi đấy gật đầu đồng ý, chứng tỏ đó không phải là hiếm gặp ở một trường học cụ thể.Đi
Những suy nghĩ này khiến tôi suy tư về cách tự nhiên học ngôn ngữ mà ít liên quan đến ngữ pháp.Vậy, những điều đó ảnh hưởng như thế nào đối với việc học tiếng Anh của bạn?
Một số gợi ý tôi nghĩ có thể giúp bạn:
1. Hãy nghe nhiều hơn
Nhưng đừng chỉ nghe nhạc, mà hãy nghe đài tiếng Anh (hoặc ngôn ngữ bạn muốn học), podcast về những chủ đề bạn thực sự quan tâm. Hãy nghe liên tục, đừng nản lòng nếu bạn chưa hiểu. Bởi sau một thời gian, bạn sẽ thấy mình quen dần với từ vựng và tư duy của mình sẽ phản ánh nhanh chóng để bạn tiếp thu kiến thức. Dành thời gian nghe passively càng nhiều càng tốt, và nếu bạn đã dành thời gian cho việc đọc, viết hoặc nói tiếng Anh trong ngày, thì bạn có thể không cần phải nghe actively, chỉ cần khi bạn làm việc gì đó không cần sự tập trung tuyệt đối, hãy để tai nghe chạy passively là đủ.
2. Ngừng việc đọc và tra từ cùng lúc
Khi đọc chỉ tập trung vào ý nghĩa chính, và chỉ tra từ khi cần thiết nếu nó thỏa mãn 3 điều kiện: (1) Từ xuất hiện nhiều lần trong văn bản bạn đọc; (2) Cảm thấy ý nghĩa bạn đoán không chính xác; (3) Nếu không hiểu được từ đó thì không thể tiếp tục và hiểu sai ý chính.
Nếu không đáp ứng các tiêu chí trên, hãy tiếp tục đọc và đoán ý thoải mái. Sau đó, bạn có thể dành thời gian riêng để học từ vựng, đặc biệt là sử dụng cụm từ tra Google: “sử dụng
… (từ cần tra)trong một câu
” rất nhiều, để nhận biết cách từ thường được sử dụng trong câu, hoặc các cụm từ thường đi kèm.Một gợi ý nhỏ khác để bạn dần quen với việc đọc mà không hiểu từng từ một:hãy thử đọc những cuốn sách khó hơn so với trình độ của bạn
. Ví dụ, sau khi đọc vài cuốn triết học, bạn sẽ nhận ra rằng việc không hiểu là điều hoàn toàn bình thường.3. Khi học từ, hãy bắt đầu với việc phát âm trước
Lắng nghe và lặp lại cách phát âm nhiều lần, sau đó thử phát âm. Đặc biệt khi nghe từ trong video, hãy chú ý quan sát hình dáng miệng của người nói và bắt chước. Điều này cực kỳ quan trọng đấy. Ví dụ như những từ cơ bản nhất nhưcửa
,thẻ
, bạn có tin rằng hầu hết người Việt Nam sẽ phát âm sai không? Bởi vì những từ đó thực sự bạn phải mở miệng rộng hơn một chút để làm tròn miệng, vì chỉ có như vậy mới thể hiện rõ được âm tiết “r” ngay sau nguyên âm đó.4. Về cách phát âm
Mọi người nên nhớ một điều quan trọng là cách phát âm tiếng Việt và tiếng Anh thực ra hoàn toàn trái ngược nhau. Trong khi tiếng Việt tập trung vào nguyên âm và dấu để nhận biết, thì tiếng Anh phát âm theo phụ âm và âm gió. Khi bạn nhận ra điều này rồi, bạn sẽ thấy khá vô lý khi tự áp đặt quá nhiều áp lực lên bản thân ngay từ đầu. Quan trọng nhất là cố gắng học cách hình thành khẩu hình miệng, và phát âm thật rõ ràng. Nhưng ngay cả khi đã biết như vậy cũng rất khó, và bạn phải luyện tập một thời gian mới có thể phát âm được những phụ âm (đặc biệt ở cuối từ, hoặc cách liền nhau các từ). Vì vậy mình thực sự nghĩ bạn nên tham gia các lớp học về cách phát âm, để giáo viên có thể sửa chữa cho bạn.
Tuy nhiên, có một điềm đặc biệt sẽ giúp bạn yên tâm hơn một chút, đó là: thực ra có rất nhiều người bản xứ cũng đi học lớp phát âm đấy nhé, đặc biệt là những người thường phải nói trước đám đông.
5. Đừng e ngại nói
Vì nếu e ngại nói thì sẽ mất rất nhiều thời gian để bạn tạo ra phản xạ tiếng Anh cho bản thân. Điều này giống như một vòng lặp tiêu cực: thấy nói khó khăn – e ngại nói – cảm thấy ngần ngại, không biết phải cải thiện thế nào – lại càng thấy giao tiếp khó khăn hơn. Vậy nên hãy đặt mình vào những tình huống bắt buộc bạn phải nói tiếng Anh, và ở đó cho đến khi bạn trở nên tự tin hơn. Toastmasters, các câu lạc bộ tiếng Anh trong trường đại học, các diễn đàn thảo luận tiếng Anh, hãy cứ mạnh dạn tham gia tất cả những điều đó.
