Lũ lụt bất ngờ

Lũ lụt bất ngờ là hiện tượng lũ có mực nước dâng lên rất nhanh khi lượng nước khổng lồ di chuyển từ vùng cao xuống thấp.

Nguyên nhân hình thành

Lũ lụt bất ngờ hình thành khi lượng nước khổng lồ được tạo ra bởi mưa lớn, bão, hoặc bão nhiệt đới, hoặc khi lượng lớn băng tuyết tan chảy đột ngột. Nó cũng có thể xảy ra khi đập bị vỡ hoặc xả lũ đột ngột với lưu lượng hàng ngàn mét khối/giây, tùy thuộc vào độ rộng và độ dốc của con sông phía dưới đập.

Đặc điểm

Lũ quét là hiện tượng nước di chuyển mạnh từ cao xuống thấp, với tốc độ và sức phá hoại gia tăng tùy theo độ dài, độ dốc và độ trơn của địa hình. Khu vực như núi đồi thiếu cây cối thường dễ xảy ra lũ quét vì thiếu vật chắn. Hiện tượng này gây thiệt hại nghiêm trọng, cuốn trôi nhà cửa, cây cối và mọi thứ trên đường đi. Thường xuất hiện ở chân đồi núi hoặc trong thung lũng, lũ quét hiếm khi kéo dài quá sáu tiếng.

Khi lũ quét gặp chướng ngại vật như đê hoặc công trình, nước khổng lồ có thể bị dội ngược tạo thành vòng xoáy. Điều này làm mực nước dâng cao và nguy hiểm hơn, với các xoáy nước có thể nhấn chìm mọi thứ xung quanh. Ngay cả khi có áo phao, người rơi vào lũ quét vẫn có thể bị nhấn chìm, nhất là khi lũ quét vào khu dân cư gây khó khăn cho việc cứu hộ.

Lũ quét thường đi kèm với các trận lở đất, trượt bùn và nhiều vật thể bị cuốn theo, làm cho hiện tượng này càng nguy hiểm hơn do không chỉ có nước di chuyển.

Lũ quét có thể xảy ra trên diện rộng, nhưng nếu diện tích lớn thì mức tàn phá sẽ giảm vì nước phân tán ra thay vì tập trung lại gây thiệt hại nghiêm trọng.

Lũ quét không xảy ra ở vùng đồng bằng hoặc nơi có sông lớn. Ở đồng bằng, nước từ cao đổ xuống không đủ tốc độ để gây cuốn trôi mà chỉ gây ngập. Còn ở khu vực có sông lớn, sông sẽ tiếp nhận và điều tiết lượng nước thừa, tràn bờ gây lũ thông thường chứ không phải lũ quét vì tốc độ nước chảy chậm hơn nhiều.

Tác động

Thích nghi và lợi ích

Các hệ sinh thái đã thích nghi với lũ quét thông qua thực vật có khả năng nảy mầm nhanh và chu kỳ sinh trưởng ngắn, cùng với động vật đặc biệt phù hợp với điều kiện lũ quét. Lũ quét cũng hỗ trợ các thực vật trong việc phát tán hạt xa nhờ dòng nước.

Lũ quét có thể làm sạch thảm thực vật cũ, tạo điều kiện cho thảm thực vật mới phát triển. Đồng thời, lũ mang theo chất màu mỡ từ cao xuống, bồi đắp cho thảm thực vật dưới thấp và đổ vào các con sông lớn, tạo lớp phù sa mới giúp thực vật phát triển tốt hơn nhờ lượng dinh dưỡng bổ sung.

Tác hại

Lũ quét đôi khi có thể gây ra tàn phá kinh hoàng và trở thành thảm họa tự nhiên, như trận lũ quét năm 1998 ở thị xã Lai Châu (cũ) đã làm xóa sổ bản Mường Lay và khu vực thị xã.

Nguồn tham khảo

Liên kết bên ngoài

• Iceland trải qua lũ quét diện rộng khi núi lửa phun trào, làm tan chảy hàng triệu mét khối băng trong thời gian ngắn.
• Vỡ đập ở Baldwin Hill gây ra một trận lũ quét.
• Trận lũ quét 400 năm một lần tại Anh