Lực sĩ

Đấu vật là môn thể thao tác chiến giữa hai đối thủ cố gắng kềm chế đối phương bằng cách nắm, kéo, vặn, đè, v.v... nhưng không được trực tiếp đấm hay đá. Tùy theo luật lệ của từng địa phương, bàn thắng về tay người dự giải nào chiếm được nhiều ưu điểm: bằng cách đè ngửa đối phương, hoặc đối phương chịu thua hay bị đẩy ra ngoài vòng thi đấu. Những vận động viên tham gia môn thể thao này được gọi là các đô vật.

Đấu vật là môn thể thao có lịch sử lâu đời, tồn tại ở nhiều quốc gia trên thế giới và có nhiều biến thể khác nhau.

Đấu vật tại Việt Nam

Thông tin chung

Tại Việt Nam, đấu vật là một trò chơi dân gian mang tính cổ truyền ở hầu hết các tỉnh miền Bắc. Các làng nổi tiếng với môn vật là: Trung Mầu (Gia Lâm), Vị Thanh (Vĩnh Yên), Mai Động (Hà Nội), Thức Vụ (Nam Định), Phong Châu, Đoan Hùng (Vĩnh Phú)...

Tại Việt Nam, một trận đấu có hai người vật nhau gọi là một keo vật, những thế vật gọi là 'miếng'. Một đô vật giỏi không chỉ cần khỏe mà cần nhanh nhẹn để có thể thi đấu những miếng vật bất ngờ để hạ được đối phương.

Theo truyền thống của người Việt Nam, để chiến thắng trong một trận đấu vật (còn được gọi là lệ), người phải làm cho đối thủ 'ngã ngựa trắng bụng' hoặc 'lấm lưng trắng bụng', hoặc có khả năng nhấc đối thủ lên được.

Tại Việt Nam, các trận đấu vật thường được tổ chức vào tháng Giêng âm lịch. Có nhiều giải phụ và ba giải chính. Các giải phụ được trao cho người chiến thắng một trận đấu bất kỳ. Các giải chính được trao cho người chiến thắng trong suốt thời gian diễn ra hội.

Người chiến thắng giải là người vượt qua người giữ giải trong năm trước, tuy nhiên phải vượt qua một số đối thủ khác tham gia để được coi là thắng giải.

Diễn biến chung của một trận đấu vật

Đô vật thường diện đồ trần trụi và chỉ đeo một chiếc khố. Trước khi bắt đầu đấu, hai đối thủ sẽ cùng nhau lên đài, múa tay và co chân, rình miếng lẫn nhau. Sau đó, họ sẽ xông vào nhau, ôm lấy nhau để tiến hành vật.

Trong các trận đấu vật, có hai người đảm nhận nhiệm vụ phát cờ và đánh trống. Người đánh trống cầm một chiếc trống với âm thanh lớn để khích lệ các vận động viên. Người phát cờ sử dụng cờ cán dài để ngăn người xem xâm nhập vào sân đấu và phất cờ theo nhịp của trống để cổ vũ cho người chiến thắng.

Khi bị bắt miếng (hay còn gọi là lỡ miếng) trong trận đấu, đô vật sẽ nằm bò sát xuống đất, tránh cho đối thủ có cơ hội nhấc lên. Họ chỉ đứng dậy khi thấy cơ hội để phản công.

Trong vật Việt Nam, có hai loại chiến thuật chủ yếu là miếng ngáng và miếng đệm để đánh đối thủ ngã xuống, và miếng bốc để nhấc đối thủ lên.

Khi kết thúc mỗi giải chính, cộng đồng thường tổ chức đốt bánh pháo để tôn vinh người chiến thắng, bao gồm cả người giữ giải hoặc người phá giải đã đạt được thành tích cao.

Tín ngưỡng

Theo truyền thuyết, vào thế kỉ I, Bà Lê Chân - nữ tướng tiên phong của Hai Bà Trưng, đã sử dụng môn vật để tuyển binh và tướng. Do đó, ở làng Mai Động, mỗi khi tổ chức hội vật, đều có lễ xin phép Bà và đồng thời gợi nhớ về những kỷ niệm của Bà Lê Chân ngày xưa.

Đấu vật biểu diễn

Đấu vật biểu diễn kiểu Mỹ

Đấu vật biểu diễn kiểu Mỹ được tổ chức bởi các công ty như WWE, TNA và ROH. Nó dựa trên nền tảng của đấu vật truyền thống. Các trận đấu mang tính biểu diễn sân khấu, với các câu chuyện kịch tính về các mối thù giữa các đô vật, được phát triển và biểu diễn nhằm xây dựng và quảng bá cho trận đấu.

Đấu vật biểu diễn kiểu Nhật Bản (Puroresu)

Đấu vật biểu diễn kiểu Nhật Bản, hay còn được biết đến với cái tên puroresu, được xem như một môn thể thao đối kháng hơn là phong cách biểu diễn đấu vật thường thấy ở Bắc Mỹ. Các cốt truyện và góc nhìn ít hơn và không giả tạo. Các trận đấu mang không khí của một trận thi đấu vật thực sự. Các kỹ thuật, bao gồm cả vật cổ truyền và vật tự do, được sử dụng cho các đòn đánh kiểu võ thuật và các đòn khóa phức tạp. Chính vì vậy, các đô vật thường dễ bị chấn thương hơn. Các đô vật Nhật Bản nổi tiếng gồm Rikidozan, Giant Baba, Antonio Inoki, Mitsuharu Misawa, Kenta Koi, Shinya Hashimoto và Keiji Mutoh.

Đấu vật biểu diễn kiểu Mexico (Lucha libre)

Đấu vật biểu diễn kiểu Mexico, hay còn được biết đến với cái tên lucha libre, là phong cách đấu vật sử dụng các đòn giữ đặc biệt. Các đô vật, được gọi chung là luchadores (số ít luchador), bắt đầu sự nghiệp bằng việc đeo mặt nạ, nhưng hầu hết sẽ bị lột mặt nạ trong sự nghiệp của mình. Thường các trận đấu được chia làm ba hiệp, không có giới hạn thời gian. Mỗi luchador sử dụng phong cách đấu vật riêng hay 'estilo de lucha', bao gồm các đòn thế trên không, các đòn cận chiến và đòn khóa phức tạp. Các luchadores nổi tiếng ở Mexico và Puerto Rico là El Santo, Blue Demon, Mil Máscaras, Perro Aguayo, Carlos Colón, Konnan, La Parka và Místico. Nhiều đô vật biểu diễn ở Mexico cũng thành công ở Mỹ như Eddie Guerrero, Rey Mysterio (Jr.) và Dos Caras Jr./Alberto Del Rio.

Đấu vật tại Nhật Bản (Sumo)

Sumo (tiếng Nhật: 相撲 hoặc すもう, đọc là Xu-mô) là một môn võ cổ truyền của Nhật Bản. Hai lực sĩ sumo sẽ phải đấu với nhau trong một vòng tròn gọi là dohyo (土俵) có đường kính khoảng 4,55 mét (hay 15 shaku theo đơn vị đo chiều dài ở Nhật Bản). Lực sĩ nào bị ngã trong vòng tròn trước hay bị đẩy khỏi vòng tròn trước là người thua cuộc.

Thành tích tại các kỳ Thế vận hội

Những người giành huy chương giải đấu vật hạng nặng (96 kg)

Môn vật lộn

Chú thích

Liên kết bên ngoài

Luật thi đấu vật trung học ở Hoa Kỳ