'Lược sử vạn vật': Từ một hạt nguyên tử đến những dải thiên hà

722 trang, một quyển sách khoa học nghiêm túc, ban đầu tôi đã cảm thấy lo lắng vì sự nặng nề của nó. Không phải vì độ dày mà vì những kỷ niệm về thời đi học, về các bài kiểm tra về tầng khí quyển, chu kỳ phân rã của các chất phóng xạ và số lượng vi khuẩn trong một miếng đất. Do đó, mặc dù đã mua cách đây vài tháng trong một trạng thái hưng phấn, cuốn sách thành công của Bill Bryson vẫn đang đợi đến tận bây giờ mà tôi chưa dám bắt tay vào đọc.

Và chỉ khi đọc hết nó vào hôm nay, tôi mới thấy những cảm xúc sợ sệt trước đó là những đánh giá khá hời hợt, như của một đứa trẻ.

'Lược sử vạn vật' là cuốn sách khoa học phổ biến nhất tại Anh vào năm 2005, với hơn 300.000 bản in. Một nhà phê bình Anh, Craig Brown, đã cho rằng nó xứng đáng được bán 500 tỷ bản (số lượng proton trong một dấu câu).

Không giống như những cuốn sách khoa học khác, Lược sử vạn vật kể câu chuyện từ những hạt nguyên tử cho đến những dải ngân hà, từ những vi khuẩn cho đến những con khủng long một cách đầy duyên dáng, thông minh và hóm hỉnh. Sử dụng vô số so sánh giữa những hiện tượng khoa học và những điều bình dị gần gũi trong cuộc sống hàng ngày để mọi người đều thấy thích thú với những thông tin trong sách.

Thay vì sắp xếp những con số và sự kiện cơ bản về thế giới, Bill Bryson biến khối lượng thông tin khổng lồ này thành một chuyến hành trình phát triển của thế giới - nơi mọi thứ liên kết một cách mượt mà. Đó là câu chuyện về sự kiên nhẫn của đá vôi, sự cạnh tranh của vi khuẩn, sự duyên dáng của hệ Mặt Trời và sự điên rồ của các nhà khoa học trong cuộc nghiên cứu những vật thể này.

Tôi bất ngờ khi nhà văn của cuốn sách này không phải là một nhà khoa học. Bill Bryson chỉ đơn giản có sự tò mò vô tận về thế giới và muốn giải đáp những câu hỏi mà các sách giáo khoa không hề đề cập, hoặc đôi khi là không chính xác. Với hơn ba năm nghiên cứu các tác phẩm khoa học và thảo luận với nhiều nhà khoa học hàng đầu trên thế giới, Bill Bryson đã tìm ra câu trả lời cần thiết. Khi đọc cuốn sách này, bạn có thể tìm thấy câu trả lời cho những câu hỏi băn khoăn trong đầu mình.

Thế giới này thật đẹp, rực rỡ và khoa học thật sự là một lĩnh vực hấp dẫn. Đọc

Mọi người thường nói rằng khoa học không thể làm sáng tỏ chân lý hay tiếp cận với Thượng đế, nhưng đối với tôi, khoa học có thể làm điều đó, giống như văn học, âm nhạc, hội họa hay triết học. Chỉ khác là nó được biểu diễn bằng những công thức phức tạp hơn một bài thơ hay một bức tranh. Ví dụ như phương trình nổi tiếng E=mc² của nhà vật lý người Đức Albert Einstein, được dạy rộng rãi trong các lớp học và hội thảo, nhưng ít ai để ý rằng nó ám chỉ đến một năng lượng tiềm năng bên trong con người tương đương với sức công phá của 30 quả bom nguyên tử khổng lồ. Điều này như thể Einstein biến thành nhân vật Yoda trong loạt phim Star Wars để nói về Thần Lực (The Force) tồn tại trong vạn vật, hoặc những nhà triết học thảo luận về tình yêu sâu thẳm bên trong mỗi con người - một sức mạnh to lớn chưa được khai phá và tận dụng.

Theo tôi, nếu tôn giáo nghiên cứu trải nghiệm của con người thì khoa học nghiên cứu trải nghiệm của thế giới. Các nhà khoa học cũng là những nhà tiên tri - những người đang tiến sâu hơn vào bản chất của vũ trụ và của chính họ. Cuốn sách Lược sử vạn vật không chỉ kể câu chuyện về nguyên tử, vũ trụ, trái đất, đại dương, thực vật, và tổ tiên của con người,... mà còn tích hợp nhiều tri thức sâu xa của tác giả về mục đích, sự hoạt động của sự sống và những bằng chứng để giải đáp những câu hỏi mà con người trên trái đất luôn tranh cãi, chẳng hạn như liệu Chúa có đang đùa giỡn với xúc xắc hay không?

Nếu chỉ được dùng một từ duy nhất để mô tả cuốn sách kinh điển này, tôi sẽ chọn từ “vĩ đại”. Đây không chỉ là về tầm nhìn và sự hiếu kỳ của tác giả, mà còn về chính đối tượng mà ông đã 'liều lĩnh' kể chuyện - thế giới. Cuốn sách vĩ đại đến mức mà đối với những người đang mải mê với một vấn đề 'to lớn' của bản thân, chỉ cần lật một vài trang Lược sử vạn vật trong tay. Ngay lập tức, họ sẽ mở rộng tầm mắt như vũ trụ bao la, hoặc vấn đề của họ sẽ thu hẹp lại như một hạt nguyên tử bé nhỏ. Sau đó, họ sẽ hiểu được thông điệp mà nhà thiên văn học, vật lý thiên văn, nhà vũ trụ học, sinh học vũ trụ, tác giả, nhà phổ biến khoa học người Mỹ Carl Sagan muốn truyền đạt trong bài diễn văn về cái chấm xanh nhạt (Pale Blue Dot) dưới đây.

Tôi ngồi trên ghế, khoảng cách 1 angstrom với một hành tinh đã tồn tại 4.54 tỷ năm, thấy mình như vượt lên trên mọi chuyện nhỏ nhặt, cảm thấy có khả năng tồn tại giữa vũ trụ như một vì tinh tú. Có vẻ như tôi có thể chạm vào những tia sáng Mặt trời và hiểu được câu chuyện gặp gỡ giữa chúng và những tầng mây. Tất cả chỉ qua một cuốn sách.

Tôi không thể đánh giá cao công trình tuyệt vời này, chỉ có thể gửi tới tác giả một lời cảm ơn chân thành nhất. Không chỉ vì ông đã truyền cảm hứng về việc khám phá thế giới qua mắt khoa học, mà hơn hết, với một tấm lòng sâu sắc, Bill Bryson nhắc nhở độc giả về việc tôn trọng sự sống quý giá của chính mình và của tất cả các loài. Rõ ràng, sự tiến bộ khoa học phải đi đôi với sự phát triển nhân văn. Có lẽ đây chính là nội dung khiến cuốn Lược sử vạn vật vượt lên trên một cuốn sách khoa học thông thường. Nó không chỉ mang kiến thức mà còn có tri thức. Tôi kết thúc bài viết này với một đoạn tâm tư sâu lắng của tác giả, ngay sau khi ông đã trình bày về sự tuyệt chủng của các loài động vật và thực vật trên toàn cầu do sự tác động của con người.

[1] 12 cuốn sách khoa học để hiểu thêm về thế giới

[2] 35 cuốn sách hay nên đọc trong đời

Theo Vũ Thanh Hòa- Triết học đường phố

Mytour trích lược