Lưu ý khi phân tích cơ bản cổ phiếu ngành tiêu dùng và bán lẻ

Trên thị trường chứng khoán Việt Nam, cổ phiếu ngành tiêu dùng và bán lẻ được xem là một lựa chọn an toàn cho các nhà đầu tư nhờ vào tiềm năng tiêu dùng của thị trường. Các doanh nghiệp trong nhóm ngành này thường có tiềm năng tăng trưởng ổn định, dòng tiền dồi dào và phù hợp với chiến lược đầu tư dài hạn. Tuy nhiên, đây cũng là ngành có mức độ cạnh tranh cao và có thể có sự phân hóa mạnh mẽ trong tương lai khi các công ty lớn áp dụng mô hình kinh doanh và chiến lược đầu tư hiệu quả.

Đặc điểm của cổ phiếu trong ngành bán lẻ và tiêu dùng

Chuỗi giá trị của ngành bán lẻ và tiêu dùng:

- Trong chuỗi giá trị của ngành bán lẻ, nguyên liệu được sử dụng để sản xuất và chế biến tại các nhà máy hoặc nhập khẩu, sau đó các nhà phân phối sẽ phân phối tới các cửa hàng bán lẻ để cung cấp cho người tiêu dùng. Bán lẻ là hoạt động bán hàng hoặc dịch vụ trực tiếp cho người tiêu dùng. Một số mặt hàng bán lẻ phổ biến bao gồm thực phẩm, thuốc, thiết bị điện tử, đồ gia dụng, trang sức...

- Các doanh nghiệp bán lẻ sẽ mua những mặt hàng này từ nhà sản xuất hoặc nhà bán buôn, sau đó bán lại cho khách hàng qua hệ thống các kênh phân phối của họ. Đặc biệt có một số doanh nghiệp bán lẻ tự sản xuất và cung cấp sản phẩm như PNJ, Masan. Các kênh phân phối bao gồm cửa hàng bách hóa, siêu thị, mini mart, máy bán hàng tự động, hoặc bán hàng trực tuyến.

- Các cổ phiếu nổi bật trong ngành bán lẻ có thể kể đến như MSN với thực phẩm, MWG và DGW với thiết bị điện tử, điện lạnh, FRT với điện tử và thuốc, PNJ với trang sức, VRE cho thuê mặt bằng thương mại bán lẻ.

Thách thức và cơ hội của ngành bán lẻ tiêu dùng

Thách thức

• Dù nhu cầu tiêu dùng có tăng từ sau đại dịch Covid-19, nhưng người tiêu dùng vẫn thận trọng và hạn chế chi tiêu, đặc biệt khi lãi suất tăng cao.
• Nhu cầu tiêu dùng giảm từ tháng 10/2022 mặc dù thị trường bán lẻ đang vào thời điểm sôi động nhất trong năm. Một thách thức lớn khác là các doanh nghiệp phải giải quyết vấn đề hàng tồn kho lớn do Covid-19, dẫn đến chi phí thanh lý cao. Chi phí tài chính cũng không ổn định do biến động tỷ giá hối đoái.
• Cạnh tranh trong ngành ngày càng gay gắt với yêu cầu đầu tư lớn cho hệ thống cung ứng, cửa hàng và công nghệ. Điều này đặt ra thách thức đối với các doanh nghiệp bán lẻ nhỏ hơn, hoạt động theo cách truyền thống. Mô hình bán lẻ hiện đại như bách hóa, mini mart ngày càng phổ biến thay thế cho cửa hàng truyền thống.
• Thương mại điện tử cung cấp cơ hội và thách thức cho các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp cần có năng lực và tầm nhìn để đầu tư vào công nghệ và big data, đồng thời phải thích nghi với thay đổi trong hành vi của người tiêu dùng để cá nhân hóa sản phẩm và dịch vụ.
• Sự cạnh tranh từ các tập đoàn bán lẻ nước ngoài tạo áp lực lớn lên các doanh nghiệp trong nước. Ví dụ, Central Retail của Thái Lan đang mở rộng mạnh mẽ ở Việt Nam, trong khi Lotte Hàn Quốc đã chuyển thị trường từ Trung Quốc sang Việt Nam. AEON của Nhật Bản cũng đang mở rộng mạng lưới trung tâm mua sắm và siêu thị tại Việt Nam.

Cơ hội

• Sau đại dịch, nền kinh tế và sức mua phục hồi nhanh chóng, ngành bán lẻ Việt Nam đang có nhiều biến động đáng kể. Trong năm 2022, các doanh nghiệp bán lẻ nội và ngoại đã chủ động mở rộng quy mô và thị phần. Theo Tổng cục Thống kê, tổng giá trị bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng tháng 11/2022 đạt 514,1 nghìn tỷ đồng, tăng 2,6% so với tháng trước và tăng 17,5% so với cùng kỳ năm trước. Tính từ đầu năm, giá trị bán lẻ 11 tháng đầu năm 2022 đạt 5.180,5 nghìn tỷ đồng, tăng 20,5% so với cùng kỳ năm trước (trừ yếu tố giá, tăng 16,9%).
• Theo dự báo, ngành bán lẻ sẽ tiếp tục phát triển vào năm 2023 và những năm tiếp theo dựa trên sự thay đổi trong hành vi mua sắm của người tiêu dùng và số hóa toàn ngành. Những biến đổi gần đây, từ cách mua sắm, công nghệ, mô hình lao động, đến kết hợp các kênh bán hàng dưới ảnh hưởng của Covid-19, sẽ tạo ra mô hình mới cho ngành bán lẻ với những trải nghiệm mua sắm mới trong tương lai.
• Dự báo, tiêu dùng ở Việt Nam sẽ có sự phục hồi mạnh mẽ trong quý 3/2023 sau khi Fed giảm tốc độ tăng lãi suất và tình hình kinh tế ổn định hơn.
• Số lượng người tiêu dùng thuộc tầng lớp trung lưu đang gia tăng nhanh tại Việt Nam, tạo đà cho triển vọng tích cực cho ngành bán lẻ, đặc biệt là ở nông thôn với 2/3 dân số Việt Nam sinh sống ở đây. Dân số vàng của Việt Nam cũng tạo ra tiềm năng phát triển to lớn cho ngành này.
• Khu vực EU và Hoa Kỳ đang phục hồi, sẽ giúp duy trì ổn định trong đơn hàng tại Việt Nam. Tình hình thu nhập cũng sáng sủa hơn khi chính phủ quyết định tăng lương cơ sở 20.8% qua Nghị quyết Dự toán ngân sách Nhà nước năm 2023.
• Ngành hàng xa xỉ đạt 976 triệu USD năm 2021 và dự báo tiếp tục tăng trưởng, đạt 1 tỷ USD vào năm 2025.

Phân tích doanh nghiệp ngành tiêu dùng - bán lẻ cần lưu ý gì?

Tình hình kinh tế

Tình hình kinh tế vĩ mô sẽ ảnh hưởng mạnh đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp. Khi kinh tế thuận lợi, doanh thu của các doanh nghiệp bán lẻ sẽ gia tăng. Điều này sẽ có tác động tích cực đến giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán.

Trong giai đoạn đại dịch Covid-19 bùng phát, các doanh nghiệp bán lẻ phải đối mặt với những thách thức lớn khi lệnh giãn cách xã hội làm gián đoạn chuỗi cung ứng và giảm nhu cầu mua sắm. Những cửa hàng bán lẻ không thiết yếu phải tạm thời đóng cửa, chỉ có các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm và thuốc men được người tiêu dùng quan tâm.

Theo báo cáo của Vietnam Report, hơn nửa số doanh nghiệp bán lẻ đã có kết quả kinh doanh khả quan hoặc vượt mức so với trước đại dịch Covid-19.

Đặc biệt, vào dịp cuối năm, nhu cầu mua sắm tăng cao do lễ hội đã giúp doanh thu của các doanh nghiệp bán lẻ tăng mạnh.

Quản lý chu trình hàng tồn kho

Chỉ số này quan trọng đối với các doanh nghiệp bán lẻ, đặc biệt là trong ngành tiêu dùng. Nó được tính bằng công thức như sau:

Chỉ số Vòng quay hàng tồn kho = Giá trị hàng bán / Giá trị trung bình hàng tồn kho

Khi chỉ số Vòng quay hàng tồn kho càng cao thì cho thấy doanh nghiệp bán hàng nhanh hơn. So sánh vòng quay hàng tồn kho giữa các doanh nghiệp cùng ngành bán lẻ, doanh nghiệp nào có chỉ số cao hơn tức là có khả năng tiềm năng hơn.

Ngoài ra, việc vòng quay hàng tồn kho của doanh nghiệp tăng dần theo thời gian là dấu hiệu tích cực, cho thấy sự cải thiện trong bán hàng và nhu cầu sản phẩm của doanh nghiệp cao hơn, phụ thuộc vào nhu cầu tiêu dùng tăng hay giảm.

Lợi nhuận gộp

Công thức tính Biên lợi nhuận gộp như sau:

Chỉ số Biên lợi nhuận gộp = (Doanh thu thuần - Giá vốn hàng bán) / Doanh thu thuần

Ví dụ: Biên lợi nhuận gộp quý 3/2022 của MWG trong bảng sau được tính theo công thức dựa trên các dòng có mã số sau: [(10) – (11)]/(10) hoặc (20)/(10)

Biên lợi nhuận gộp càng cao thể hiện doanh nghiệp quản lý chi phí hiệu quả hơn. Nếu tỷ lệ biên lợi nhuận gộp ổn định và tăng dần qua thời gian là dấu hiệu tích cực. Trong cùng ngành, doanh nghiệp nào có biên lợi nhuận cao hơn thì có lợi thế cạnh tranh.

 Những yếu tố khác:

• Ít bị ảnh hưởng bởi thay đổi nhu cầu tiêu dùng, như PNJ hay VRE.
• Có dòng tiền ròng lớn, giúp đối phó với rủi ro thị trường biến động.
• Năng lực sản xuất và cung ứng, tự chủ chuỗi cung ứng là lợi thế lớn giúp quản lý chi phí và đa dạng hóa sản phẩm, đặc biệt là trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn (PNJ, MSN). Các doanh nghiệp tự chủ nguồn nguyên liệu sẽ giảm áp lực điều chỉnh giá và có lợi thế cạnh tranh.
• Đầu tư công nghệ thông tin và chuyển đổi số để tối ưu hóa hoạt động kinh doanh và khai thác cơ hội tăng trưởng mới, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng tại Việt Nam. MSN là ví dụ điển hình khi tích cực đưa các tiện ích vào siêu thị mini WinMart+ như kiosk Phúc Long, Reddi, kiosk dược phẩm và tiện ích tài chính của Techcombank.
• Mở rộng quy mô và chiếm lĩnh thị trường là câu chuyện vị trí địa lý, do đó doanh nghiệp nào có tài chính mạnh và quản lý, công nghệ tốt sẽ có ưu thế.
• Đầu tư vào R&D và marketing để đổi mới sáng tạo, cá nhân hóa sản phẩm và kênh phân phối đến người tiêu dùng là yếu tố quan trọng.

Danh sách một số mã cổ phiếu tiêu biểu trong ngành bán lẻ và tiêu dùng năm 2023

Công ty Masan Group (MSN)

• Sau khi giảm giá khi mua, MSN đã triển khai mô hình mini-mall, tăng cường sự hiện diện của mình trong lĩnh vực bán lẻ và tiêu dùng. Chiến lược này đã mang lại kết quả tích cực với việc gia tăng 30% lượng khách hàng và tăng trưởng doanh thu 40% vào năm 2022. MSN dự kiến sẽ mở 30.000 điểm bán và chiếm 50% thị phần bán lẻ Việt Nam vào năm 2025.
• Mytour dự báo triển vọng tích cực cho MSN trong dài hạn, mặc dù tiêu thụ có dấu hiệu chững lại vào năm 2023, nhưng sẽ hồi phục mạnh mẽ từ nửa sau năm 2024.

Công ty Cổ phần Vàng Bạc Đá Quý Phú Nhuận (PNJ)

• PNJ hiện sở hữu dây chuyền sản xuất hiện đại và đội ngũ nghiên cứu phát triển hàng đầu, đảm bảo vị trí dẫn đầu trong ngành bán lẻ trang sức.
• Đồng thời, PNJ đã mở nhà máy thứ 2 tại Long An, nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng hóa sản phẩm và giảm thiểu nhập khẩu, hướng đến thị trường trong nước và xuất khẩu.
• Mytour dự báo tăng trưởng CAGR doanh thu bán lẻ của PNJ đạt 10% trong giai đoạn 2022-2025, với sự cải thiện sản phẩm tiếp tục thúc đẩy CAGR EPS là 14% trong cùng giai đoạn.

Công ty Vincom Retail

• Mytour duy trì khuyến nghị MUA đối với CTCP Vincom Retail (VRE) với mục tiêu giá là 37.500 đồng/cổ phiếu và điều chỉnh giảm 6,3% do thận trọng hơn trong dự báo khai trương TTTM mới từ năm 2024-2027F, dự báo thấp hơn về bất động sản, giả định WACC cao hơn 0,5 điểm phần trăm và giả định vốn hóa cao hơn 0,5 điểm phần trăm, với tác động tích cực của cập nhật giá mục tiêu đến cuối năm 2023.
• Chuyên gia duy trì dự báo LNST sau lợi ích CĐTS năm 2022 là 2,4 nghìn tỷ đồng (+85% YoY), với kỳ vọng giảm đáng kể gói hỗ trợ COVID-19 trong quý 4/2022 so với 766 tỷ đồng trong quý 4/2021.

Tổng kết

Bài viết trên đây giới thiệu về ngành bán lẻ và tiêu dùng trên thị trường chứng khoán. Mytour hy vọng mang đến cho các nhà đầu tư cái nhìn rõ ràng hơn, giúp quyết định đầu tư vào cổ phiếu bán lẻ một cách hiệu quả.