Buzz
Luyện từ và câu: Câu ghép - Tuần 19 đồng hành cùng học sinh lớp 5 giải quyết nhanh chóng các câu hỏi trong sách giáo khoa Tiếng Việt 5 Tập 2 trang 8, 9. Đồng thời, giúp học sinh hiểu rõ định nghĩa và cấu tạo của câu ghép.
Thầy cô có thể tham khảo để soạn giáo án Luyện từ và câu Tuần 19 cho học sinh. Cùng học sinh ôn tập kiến thức cho tiết Luyện từ và câu lớp 5 nhé.
Hướng dẫn giải phần Nhận xét SGK Tiếng Việt 5 tập 2 trang 8
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
Mỗi khi di chuyển nhà, con khỉ luôn nhảy lên ngồi trên lưng con chó lớn. Khi con chó di chuyển chậm, con khỉ kéo tai nó. Khi con chó chạy nhanh, con khỉ giữ thăng bằng như người lái ngựa. Khi con chó chạy chậm, con khỉ thả tay ra và ngồi thoải mái.
Ban Đại diện xuất sắc
Câu 1
Đánh số thứ tự các câu trong đoạn văn trên và xác định chủ ngữ, vị ngữ của từng câu.
Trả lời:
Đánh dấu số thứ tự và xác định Chủ ngữ - Vị ngữ trong mỗi câu:
Câu 2
Xếp các câu trên vào nhóm thích hợp:
a) Câu đơn (câu có một cụm chủ ngữ - vị ngữ).
b) Câu ghép (câu có nhiều cụm chủ ngữ - vị ngữ bình đẳng với nhau tạo thành).
Đáp án:
Phân loại các câu theo nhóm tương ứng:
- Câu 1: câu đơn
- Các câu 2, 3, 4 là câu ghép
Câu 3
Có thể phân rã mỗi cụm chủ ngữ - vị ngữ trong các câu ghép trên thành các câu đơn không? Tại sao?
Trả lời:
Giải thích:
Không thể chia mỗi cụm C - V trong các câu ghép trên thành các câu đơn được vì mỗi phần của các câu này diễn tả những ý có mối liên kết chặt chẽ với nhau. Việc tách mỗi phần thành một câu đơn (kể cả khi loại bỏ liên từ hễ... thì) sẽ tạo ra một chuỗi các câu không liên kết, không có mối tương quan với nhau về ý nghĩa.
Hướng dẫn giải phần Luyện tập SGK Tiếng Việt 5 tập 2 trang 8,9
Câu 1
Tìm câu ghép trong đoạn văn dưới đây. Xác định các thành phần trong từng câu ghép.
Biển luôn thay đổi màu theo sắc mây trời. Trời xanh thẳm, biển cũng thẳm xanh, như dâng cao lên, chắc nịch. Trời rải mây trắng nhạt, biển mơ màng dịu hơi sương. Trời âm u mây mưa, biển xám xịt, nặng nề. Trời ầm ầm dông gió, biển đục ngầu, giận dữ... Biển nhiều khi rất đẹp, ai cũng thấy như thế. Nhưng vẻ đẹp của biển, vẻ đẹp kì diệu muôn màu muôn sắc ấy phần rất lớn là do mây, trời và ánh sáng tạo ra.
Theo VŨ TÚ NAM
Trả lời:
| Số thứ tự | Vế 1 | Vế 2 |
Câu 1 | Trời / xanh thẳm | biển / cũng thẳm xanh, như dâng cao lên chắc nịch. |
Câu 2 | Trời /rải mây trắng nhạt, | biển / mơ màng dịu hơi sương. |
Câu 3 | Trời/âm u mây mưa, | biển /xám xịt nặng nề. |
Câu 4 | Trời / ầm ầm dông gió, | biển / đục ngầu giận dữ. |
Câu 5 | Biển / nhiều khi rất đẹp, | ai / cũng thấy như thế |
Câu 2
Có thể tách mỗi vế của câu ghép vừa tìm được ở bài tập 1 thành một câu đơn được không? Tại sao?
Trả lời:
Không thể tách mỗi vế của câu ghép trên thành một câu đơn vì mỗi vế câu thể hiện một ý có mối liên hệ rất chặt chẽ với ý của vế câu khác.
Câu 3
Hoàn thành câu ghép:
a) Mùa xuân đã về, hoa nở khắp nơi.
b) Mặt trời mọc, những tia nắng len lỏi qua những cành cây.
c) Trong truyện cổ tích Cây khế, người em chăm chỉ, hiền lành, còn người anh mưu mẹo, gan dạ.
d) Vì trời mưa to nên chúng tôi ở nhà.
Giải đáp:
a) Mùa xuân đã đến, những bông hoa bừng nở khắp nơi.
b) Mặt trời mọc, ánh sáng tan chảy.
c) Trong câu chuyện về Cây khế, người em làm việc siêng năng, hiền lành, trong khi người anh lại hay lười biếng và tham lam.
d) Do trời mưa to nên tôi không thể ghé thăm anh được.
Lý thuyết về Câu ghép
1. Định nghĩa: Câu ghép là câu được hình thành từ việc kết hợp nhiều vế câu ghép lại. Mỗi vế câu ghép thường có cấu trúc tương tự như một câu đơn, bao gồm chủ ngữ và vị ngữ, và thể hiện một ý có mối liên hệ chặt chẽ với các vế câu khác.
2. Phương thức nối các vế câu ghép:
Phương thức 1: Sử dụng các từ nối:
VD: Cô con gái xinh đẹp và ngoan hiền, trong khi cậu con trai lại lười biếng và nghịch ngợm.
-> Thêm vào đó, là mối liên kết từ vế 1 “Cô con gái xinh đẹp, ngoan hiền” với vế 2 “cậu con trai thì lười biếng, nghịch ngợm”
VD: Mặc dù nhà rất xa, nhưng Lan chưa bao giờ đến lớp muộn.
-> Mặc dù …. nhưng… tạo thành mối liên kết giữa hai vế “nhà rất xa” với “Lan chưa bao giờ đến muộn”
Cách 2: Nối trực tiếp (không sử dụng từ nối). Trong trường hợp này, giữa các vế câu cần có dấu phẩy, dấu chấm phẩy hoặc dấu hai chấm
VD: Trong vườn, hoa lặng lẽ tỏa hương; những chú ong thầm lặng hút mật, mang lại hương vị ngọt ngào cho cuộc sống.
-> Hai câu “hoa lặng lẽ tỏa hương” và “những chú ong thầm lặng hút mật mang lại hương vị ngọt bùi cho đời” được nối với nhau bằng dấu phẩy
VD: Cảnh vật xung quanh đang trải qua biến đổi lớn: Hôm nay, tôi đi học
-> Hai câu “Cảnh vật xung quanh đang trải qua biến đổi lớn” và “Hôm nay, tôi đi học” được nối với nhau bằng dấu hai chấm
VD: Kia là hoa hồng đang tỏa hương lặng lẽ; đây là hoa lan mọc vươn mình dưới ánh nắng mới; xa xa là hoa cúc rung rinh trong cơn gió sắp đến.
-> Ba câu “Kia có hoa hồng đang tỏa hương lặng lẽ”, “đây có hoa lan mọc vươn mình dưới ánh nắng mới” và “xa xa có hoa cúc rung rinh trong cơn gió sắp đến” được nối với nhau bằng dấu chấm phẩy.
Trắc nghiệm Luyện từ và câu: Câu ghép
Câu 1: Chọn phương án mà bạn cho là đúng để hoàn thành từ còn thiếu vào chỗ trống:
'Mỗi câu ghép thường có cấu tạo tương tự ……. (bao gồm cả chủ ngữ và vị ngữ) và thể hiện một ý có………… với ý của những câu khác.'
A. câu đặc biệt – quan hệ chặt chẽ.
B. một câu đơn – quan hệ chặt chẽ.
C. hai câu ghép – quan hệ rời rạc.
D. một câu đơn – quan hệ rời rạc.
Lời giải:
Mỗi vế câu ghép thường có cấu tạo giống một câu đơn (bao gồm cả chủ ngữ và vị ngữ) và thể hiện một ý có quan hệ chặt chẽ với ý của những vế câu khác.
Đáp án đúng: B.
Câu 2: Tìm các câu ghép trong đoạn văn dưới đây?
Biển luôn thay đổi màu sắc theo sắc mây trời. Trời xanh thẳm, biển cũng thẳm xanh, như dâng cao lên, chắc chắn. Trời rải mây trắng nhạt, biển mơ màng dịu hơi sương. Trời âm u mây mưa, biển xám xịt, nặng nề. Trời ầm ầm dông gió, biển đục ngầu, giận dữ, … Biển nhiều khi rất đẹp, ai cũng thấy như thế. Nhưng vẻ đẹp của biển, vẻ kì diệu muôn màu muôn sắc ấy phần rất lớn là do mây, trời và ánh sáng tạo nên.
Lời giải:
Các câu ghép trong đoạn văn đó là:
- Trời xanh thẳm, biển cũng thẳm xanh, như dâng cao lên, chắc nịch.
Bầu trời rải mây trắng xóa, biển hòa quyện dịu dàng trong làn sương mờ.
Khung cảnh trời âm u, mây mưa phủ kín, biển bao la phủ một màu xám u tối.
Tiếng sấm vang vọng, gió thổi mạnh mẽ, biển xanh dậy sóng, hừng hực cơn giận tưởng chừng không dứt.
Biển đẹp mê hồn, làm lòng người nao nức trước vẻ đẹp tuyệt vời ấy.
Câu 3: Điền thêm một câu để hoàn thành một câu ghép:
Trong câu chuyện về Cây khế, đứa em thân thiện và siêng năng, trong khi....
A. cũng rất giỏi.
B. có một anh trai.
C. anh trai thì lại lười biếng và tham lam.
D. đóng vai người nghèo khó
Giải thích:
Trong truyện cổ tích về Cây khế, đứa em là người chăm chỉ và hiền lành, trong khi anh trai lại là người lười biếng và tham lam.
Đáp án chính xác: C.
