Luyện từ và câu lớp 5: Ôn tập các loại dấu câu như dấu chấm, dấu hỏi và dấu chấm than

1. Những kiến thức cơ bản về dấu chấm, dấu hỏi và dấu chấm than

Dấu chấm

- Ký hiệu: .

- Được sử dụng ở cuối câu kể, bao gồm các câu giới thiệu, kể lại hoặc miêu tả

Ví dụ: Minh học rất tốt.

- Khi gặp dấu chấm khi đọc, cần giảm giọng ở cuối câu và dừng lại để nghỉ hơi.

Dấu hỏi

- Ký hiệu: ?

- Sử dụng ở cuối câu hỏi, những câu có mục đích hỏi đáp

- Khi đọc câu có dấu hỏi, cần nhấn mạnh vào từ hoặc phần cần hỏi, đồng thời lên giọng ở cuối câu và dừng lại để nghỉ hơi.

Ví dụ: Em đã học bài chưa?

* Lưu ý: Câu hỏi đôi khi được dùng để thể hiện sự khen ngợi, chỉ trích, khẳng định, phủ định, yêu cầu hoặc mong muốn.

Ví dụ: Chị tôi hỏi: “Em vẽ thế này mà bảo là con ngựa à?”

- Khi câu hỏi trở thành một phần của câu ghép, có thể không cần sử dụng dấu chấm hỏi

Ví dụ: Hoa có ở nhà hay không, tôi không rõ.

Dấu chấm than

- Ký hiệu: !

- Được dùng ở cuối câu cảm thán hoặc câu cầu khiến, để thể hiện cảm xúc mạnh mẽ hoặc yêu cầu, đề nghị,...

- Khi đọc câu có dấu chấm than, cần dừng lại để nghỉ hơi như khi gặp dấu chấm.

Ví dụ: Mẹ thật tuyệt vời!

Ví dụ: Chị hãy cố gắng lên!

2. Luyện từ và câu lớp 5: Ôn tập các dấu câu như dấu chấm, dấu hỏi và dấu chấm than

Câu 2 trang 115 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Sửa các dấu câu sai trong đoạn hội thoại vui dưới đây và giải thích lý do sửa chữa.

Lười

Nam: - Mẹ vừa mắng tớ vì để chị phải giặt quần áo giúp.

Hùng: - Thật sao? Tớ thì không bao giờ nhờ chị giặt đồ.

Nam: - À, cậu tự giặt quần áo à! Thật là giỏi đấy?

Hùng: - Không sao? Tớ không có chị, phải nhờ anh tớ giặt giúp!

Nam: - Thật là tuyệt vời!

Minh Châu sưu tầm

Phương pháp giải:

Xác định loại câu trong từng câu (câu hỏi, câu kể, câu cảm thán, câu cầu khiến), sau đó kiểm tra xem dấu câu ở cuối câu có phù hợp không.

Giải đáp chi tiết:

Câu 1, 2, 3 đã sử dụng đúng dấu câu.

Sửa lại như sau:

4) Chà! (Câu cảm thán nên cần thay dấu chấm bằng dấu chấm than.)

5) Cậu tự giặt à? (Đây là câu hỏi nên cần thay dấu chấm than bằng dấu chấm hỏi.)

6) Giỏi thật đấy! (Câu cảm thán nên cần thay dấu chấm hỏi bằng dấu chấm than.)

7) Không! (Câu cảm thán nên cần thay dấu chấm hỏi bằng dấu chấm than.)

8) Tớ không có chị, phải nhờ anh tớ giặt giúp. (Câu kể, cần thay dấu chấm than bằng dấu chấm.)

Nam!!!: Ba dấu chấm than dùng để diễn tả sự ngạc nhiên mạnh mẽ của Nam.

Câu 3 trang 115 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Đặt một câu cho mỗi nội dung dưới đây và sử dụng dấu câu phù hợp.

a) Nhờ em (hoặc anh, chị) giúp mở cửa sổ.

b) Hỏi bố em giờ nào hai bố con sẽ đi thăm ông bà?

c) Bày tỏ sự ngưỡng mộ trước thành tích của bạn.

d) Diễn tả sự bất ngờ và vui sướng khi mẹ tặng món quà mà em đã mơ ước từ lâu.

Phương pháp giải:

Con hãy đọc kỹ, xác định mục đích của câu và chọn kiểu câu phù hợp.

Giải chi tiết:

a) Anh giúp em mở cửa sổ nhé!

b) Bố ơi, khi nào thì hai bố con mình đi thăm ông bà?

c) Thành tích của bạn thật xuất sắc!

d) Ôi, búp bê xinh quá!

3. Bài tập trắc nghiệm ôn tập về dấu câu: dấu chấm, dấu hỏi, dấu chấm than

Câu 1: Hãy chọn dấu câu phù hợp cho nội dung sau:

Bày tỏ sự thích thú của con trước chiếc áo bạn đang mặc

A. Bạn mặc chiếc áo này trông thật đẹp!

B. Bạn mặc chiếc áo này trông thật đẹp.

C. Bạn mặc chiếc áo này đẹp quá!

D. Bạn mặc chiếc áo này thật đẹp!

Giải đáp:

- Trước tiên, cần nhận biết rằng “bày tỏ sự yêu thích của em trước cái áo mà bạn em đang mặc” là một câu cảm thán.

Do đó, dấu câu cần sử dụng là “!”

Đáp án chính xác: C

Câu 2: Với nội dung dưới đây, con hãy chọn dấu câu phù hợp:

Diễn tả sự tò mò hoặc thắc mắc về một điều mà con chưa rõ ràng

A. Cậu có phải là Minh không?

B. Cậu có phải là Minh không?

C. Cậu có phải là Minh không.

D. Cậu có phải là Minh không:

Lời giải:

- Vì “bày tỏ sự tò mò, thắc mắc trước một vấn đề chưa rõ” là câu hỏi nên phải dùng dấu hỏi.

Vậy thì dấu câu cần sử dụng là dấu “?”

Đáp án chính xác: A

Câu 3:  Với nội dung sau, hãy chọn dấu câu phù hợp:

Diễn tả yêu cầu, mong muốn bạn mình thực hiện.

A. Trời quá nóng, mở cửa giúp mình nhé.

B. Trời nóng quá, mở cửa giúp mình nhé?

C. Trời nóng quá, mở cửa giúp mình đi!

D. Trời nóng quá, mở cửa giúp mình:

Lời giải:

- Để thể hiện yêu cầu, nguyện vọng mong muốn bạn mình thực hiện, cần dùng kiểu câu cầu khiến.

Như vậy, dấu câu cần dùng là dấu “!”

Đáp án đúng: C

Câu 4: Khi sao chép mẩu chuyện vui dưới đây, bạn Hùng đã bỏ sót một số dấu câu. Hãy giúp bạn thêm các dấu câu vào những chỗ trống:

Tỉ số chưa được công bố

Nam: - Hùng, hai bài kiểm tra Tiếng Việt và Toán hôm qua, cậu được bao nhiêu điểm?

Hùng: - Tỉ số vẫn chưa được công bố.

Nam: - Vậy có nghĩa là gì?

Hùng: - Vẫn đang hòa, không có thay đổi.

Nam: ?!

Lời giải:

- Câu 1: Đây là câu hỏi nên cần sử dụng dấu hỏi.

- Câu 3: Đây là câu hỏi, vì vậy cần thêm dấu hỏi.

- Câu 4: Đây là câu kể, cần dùng dấu chấm.

Đáp án chính xác:

Tỉ số vẫn chưa được công bố

Câu 5: Điền các dấu câu phù hợp vào chỗ trống trong đoạn văn sau:

Cô giáo viết lên bảng một câu ghép...

“Mặc dù tên cướp rất hung hăng... và gian xảo nhưng cuối cùng hắn vẫn phải chịu cú sốc khi bị còng số 8...”

Rồi cô hỏi...

- Ai có thể cho cô biết chủ ngữ của câu trên ở đâu...

Hùng nhanh nhảu đáp...

- Thưa cô... chủ ngữ hiện đang nằm trong nhà giam ạ...

Giải đáp:

- Câu 1: Cô giáo viết một câu ghép ( ) trên bảng: mô tả một sự việc -> là câu kể -> cần sử dụng dấu hai chấm ( : )

- Câu 2: “Dù tên cướp rất hung hăng ( ) và gian xảo nhưng cuối cùng hắn vẫn bị còng số 8 ( )”

+ Để phân cách giữa hai tính từ cùng loại, như hung hăng và gian xảo, cần dùng dấu phẩy (,)

+ Vì toàn bộ câu là câu kể, nên kết thúc bằng dấu chấm (.)

- Câu 3: Sau đó, cô hỏi ( ) : Mô tả một sự việc -> câu kể -> cần dùng dấu hai chấm ( : )

- Câu 4: Ai cho cô biết chủ ngữ của câu trên ở đâu ( ) : Đặt câu hỏi -> câu hỏi

- Câu 5: Hùng nhanh nhẩu ( ) : Mô tả một sự việc -> câu kể -> cần dùng dấu hai chấm ( : )

- Câu 6: Thưa cô ( ) chủ ngữ nằm trong nhà giam ạ ( )

+ Đặt dấu phẩy sau 'Thưa cô' để phân cách phần phụ với phần chính trong câu

+ Kết thúc câu bằng dấu chấm than để thể hiện sự nhấn mạnh

Đáp án chính xác: