Buzz
I. Bài tập chủ đề Thiên nhiên trang 47
Hãy đọc câu chuyện dưới đây:
Bầu trời mùa thu
Tôi và bọn trẻ cùng ra cánh đồng. Sáng tháng chín thật dễ chịu và thoải mái. Tôi bảo các em:
- Các em hãy nhìn lên bầu trời xem sao. Mùa hè, nó nóng bức và toả sáng như ngọn lửa. Còn hiện tại bầu trời ra sao? Hãy nghĩ và chọn từ ngữ phù hợp để miêu tả.
Bọn trẻ ngước nhìn bầu trời và suy nghĩ. Sau một lúc, một em lên tiếng:
- Bầu trời xanh như mặt nước trong veo của ao.
- Tại sao mặt nước lại trong veo? - Tôi hỏi lại.
- Thưa thầy, mùa hè, nước nhảy nhót cùng những gợn sóng. Mùa thu, nó dừng lại và chìm trong màu xanh nhạt, có vẻ mệt mỏi.
Các em khác tiếp tục nói:
- Bầu trời như vừa được rửa sạch sau cơn mưa.
- Bầu trời xanh trong và tươi mới.
Cô bé Va-li-a đứng lặng lẽ, tôi hỏi:
- Va-li-a, sao em lại im lặng vậy?
- Em muốn dùng từ ngữ của chính mình để diễn tả.
- Em đã nghĩ ra câu nào chưa?
- Bầu trời thật dịu dàng. Va-li-a thì thầm và nở một nụ cười.
Sau đó, mỗi em đều muốn miêu tả bầu trời bằng cách riêng của mình:
- Bầu trời có vẻ u buồn. Những đám mây xám từ phương bắc đang lướt đến.
- Bầu trời tĩnh lặng. Nó dường như nhớ về tiếng hót của những chú chim sơn ca.
- Bầu trời gần gũi với mặt đất. Mùa hè, nó cao hơn với những chú chim én bay lượn. Giờ đây không còn chim én, nên bầu trời cúi xuống lắng nghe xem chúng có đang ẩn nấp trong bụi cây hay ở nơi nào khác. (Theo Xu-Khôm-Lin-Xki)
Trả lời các câu hỏi dưới đây:
Câu 1: Tìm các từ ngữ mô tả bầu trời trong câu chuyện trên. Những từ ngữ nào thể hiện sự so sánh? Những từ ngữ nào thể hiện sự nhân hóa?
Hướng dẫn: Hãy chú ý đến cách các bạn nhỏ diễn tả về bầu trời, tìm các từ ngữ mà họ dùng để miêu tả. Quan sát những từ như 'như,' 'tựa,' 'tựa như' để nhận diện sự so sánh giữa bầu trời và các sự vật khác. Đồng thời, xác định những từ như 'gọi,' 'tả,' 'bằng những từ ngữ vốn chỉ dành cho con người' để nhận biết sự nhân hoá, khi bầu trời được mô tả như một thực thể sống động.
Lời giải chi tiết:
Các từ thể hiện sự so sánh, như 'như,' được dùng để tạo ra sự đối chiếu giữa bầu trời và các sự vật khác. Cụ thể, từ 'như' giúp so sánh cảm nhận về bầu trời với các trạng thái khác, làm rõ sự tương đồng và khác biệt.
Ngược lại, các từ thể hiện sự nhân hóa như 'rửa mặt,' 'dịu dàng,' 'buồn bã,' 'trầm ngâm,' 'nhớ,' 'ghé sát,' 'cúi xuống,' 'lắng nghe,' 'tìm' được sử dụng để mô tả bầu trời như một thực thể sống động với những đặc tính và hành vi giống con người. Tác giả tạo ra hình ảnh sinh động, khiến bầu trời không chỉ là phần tử tự nhiên mà còn mang tính cách và cảm xúc.
Ngoài ra, các từ khác như 'rất nóng' và 'cháy lên những tia sáng của ngọn lửa xanh biếc, cao hơn' cũng được dùng để miêu tả bầu trời một cách sinh động, tạo ra hình ảnh quyến rũ và sống động. Những từ này kích thích giác quan của người đọc và làm cho hình ảnh bầu trời trở nên sâu đậm trong tâm trí độc giả.
Câu 2: Dựa trên cách sử dụng từ ngữ trong mẩu chuyện trước, hãy viết một đoạn văn khoảng 5 câu miêu tả vẻ đẹp của một cảnh ở quê em hoặc nơi em đang sống.
Hướng dẫn trả lời chi tiết:
Quê em như một bức tranh tuyệt đẹp với vẻ yên bình và thơ mộng của vùng nông thôn. Mỗi buổi sáng, khi mặt trời từ từ nhô lên từ phía đông, thị trấn nhỏ của chúng em dần tỉnh giấc. Cây cỏ và cây cối, như những người bạn thân thiết, cũng từ từ bừng tỉnh sau giấc ngủ dài. Khi ánh nắng bắt đầu chiếu, những giọt sương mỏng manh trên cánh đồng lấp lánh như một tấm thảm khổng lồ dưới tầng mây trắng xóa. Cảnh vật như một bức tranh thiên nhiên, với những đám mây bồng bềnh trên bầu trời rộng lớn, tạo ra những hình khối và ánh sáng độc đáo trên mặt đất. Những chú cò trắng nhởn nhơ bay lượn dưới ánh nắng, như những đám tinh linh, tạo nên hình ảnh đẹp đẽ cho bức tranh làng quê của em. Chúng vẽ nên một bức tranh sống động và bình yên với đôi cánh trắng tinh khôi, và những người làm ruộng, trong chiếc áo trắng, nhẹ nhàng như những hình ảnh trong cổ tích, đang làm việc giữa những hàng cỏ xanh mướt.
- Hình ảnh so sánh: cánh đồng lấp lánh như một tấm thảm khổng lồ
- Hình ảnh nhân hoá: mặt trời từ từ nhô lên, cây cỏ bừng tỉnh, và những chú cò trắng bay lượn tạo nên một cuộc sống sống động
II. Bài tập khác
Đọc đoạn văn sau:
Một buổi chiều thu, tôi dẫn các em ra ngoại ô để thăm một khu vườn hoa. Cảnh sắc mùa thu lãng mạn và tinh tế dần hiện ra trước mắt chúng tôi. Tôi hỏi:
- Các em hãy quan sát và cho biết bức tranh mùa thu nào đang được vẽ trên bầu trời?
Bọn trẻ suy nghĩ một lúc, rồi một em lên tiếng:
- Bầu trời màu hồng rực rỡ như một tấm thảm màu sắc tươi sáng.
- Tại sao bầu trời lại giống như một tấm thảm? - Tôi tiếp tục hỏi.
- Vì vào mùa thu, bầu trời ngập tràn trong ánh hoàng hôn hồng hào. Nó như một tấm thảm mềm mại, làm nổi bật vẻ đẹp của mùa thu, em giải thích.
Các em khác cũng góp ý:
- Bầu trời lấp lánh như một tác phẩm điêu khắc tuyệt vời của thiên nhiên.
- Bầu trời như những chiếc đèn lồng treo lơ lửng, hòa quyện giữa sắc đỏ và vàng.
- Bầu trời giống như một mặt gương chìm trong hồ nước, điểm xuyết cho phong cảnh với vẻ đẹp huyền bí và trầm lắng.
Cô bé Va-li-a, sau một lúc suy nghĩ, nhẹ nhàng cho biết:
- Bầu trời mùa thu, theo em, như một bức tranh vẽ bằng màu nước. Sắc thái nhẹ nhàng nhưng đầy ấm áp.
Trả lời các câu hỏi sau:
Câu 1: Những từ ngữ miêu tả bầu trời mùa thu trong đoạn văn:
- 'Bầu trời hồng rực rỡ như một tấm thảm màu sắc rực rỡ.'
- 'Bầu trời lấp lánh như một tác phẩm điêu khắc tuyệt đẹp của tự nhiên.'
- 'Bầu trời giống như những chiếc đèn lồng treo lơ lửng, hòa quyện giữa sắc đỏ và vàng.'
- 'Bầu trời như một mặt nước lặng trong hồ, điểm xuyết cho cảnh vật với vẻ đẹp huyền bí và trầm lắng.'
Câu 2: Đưa ra các từ ngữ thể hiện sự so sánh trong đoạn văn:
- 'Như một tấm thảm rực rỡ sắc màu.'
- 'Như những chiếc đèn lồng treo lơ lửng, hòa quyện sắc đỏ và vàng.'
Câu 3: Tại sao một em lại nghĩ rằng bầu trời mùa thu giống như một bức tranh hoa màu hồng?
Trả lời:
Vào mùa thu, khi ánh hoàng hôn màu hồng lan tỏa trên bầu trời, không khí trở nên ấm áp và mềm mại như một tấm thảm hồng độc đáo. Bức tranh tự nhiên huyền bí này là sự kết hợp hoàn hảo giữa ánh sáng dịu dàng và màu sắc của mặt trời đang lặn. Bầu trời như chìm vào sự bình yên, và sắc hồng là lựa chọn lý tưởng để thể hiện sự ấm áp, tình cảm của mùa thu. Đây là khoảnh khắc mà thiên nhiên hòa quyện với môi trường, tạo nên một trạng thái tâm hồn êm ả và thanh bình.
Câu 4: Tại sao bức tranh về bầu trời mùa thu lại được so sánh với một tấm thảm trong câu chuyện?
Trả lời:
Việc mô tả bầu trời như một tấm thảm nhằm nhấn mạnh sự mềm mại, ấm áp và tinh tế của cảnh mùa thu.
Câu 5: Va-li-a đã dùng từ ngữ nào để miêu tả bầu trời mùa thu và giải thích ý kiến của em ấy là gì?
Trả lời:
Va-li-a dùng từ 'dịu dàng' để miêu tả bầu trời mùa thu, vì em cảm nhận rằng bầu trời mùa thu toát lên sự nhẹ nhàng và tinh tế đặc trưng của mùa này.
