Lý do lò phản ứng hạt nhân của Bill Gates không thể tương đương với của Nga

Công nghệ lò phản ứng hạt nhân tiên tiến mà công ty của Bill Gates áp dụng được cho là không thể so sánh được với công nghệ của Nga.

Công ty TerraPower do Bill Gates thành lập đang đề xuất xây dựng một nhà máy điện hạt nhân thế hệ mới tại Wyoming (Mỹ) nhằm thúc đẩy công nghệ này trên toàn cầu, cạnh tranh với các đối thủ Nga và Trung Quốc. Dự án táo bạo này của tỉ phú có thành công không?

Theo đài Sputnik (Nga), công ty TerraPower của Mỹ đã bước vào thị trường năng lượng hạt nhân toàn cầu để cạnh tranh với Nga và Trung Quốc. Công ty khẳng định rằng lò phản ứng nhanh làm mát bằng natri của họ, được gọi là Natrium, an toàn hơn, tiết kiệm hơn và hiệu quả hơn năng lượng so với các nhà máy điện làm mát bằng nước.

Natrium, thuộc nhóm lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR), được cho là có khả năng sản xuất 345 megawatt (MW) và có thể tăng cường lên 500 MW trong hơn 5 tiếng nếu cần.

Trở ngại đặt ra trước TerraPower

Tuy nhiên theo ông Alexey Anpilogov, một nhà chính trị và chuyên gia năng lượng hạt nhân người Nga, công nghệ mà TerraPower sử dụng không có gì mới. Ông nói rằng việc sử dụng lò phản ứng nhanh làm mát bằng natri và uranium-238 nghèo làm nhiên liệu đã được các nhà vật lý tại Viện Kurchatov của Liên Xô nghiên cứu chi tiết từ năm 1958.

Ông Anpilogov chia sẻ với Sputnik: “Hệ thống TerraPower sử dụng natri lỏng để làm mát [không làm chậm tốc độ neutron], vì quan trọng nhất là uranium-238 cần có neutron nhanh để kích hoạt phân hạch. Nhưng lò phản ứng này đối mặt với vấn đề về an toàn hạt nhân. Trong quá trình phân hạch uranium-238 trong lò phản ứng này, sẽ tạo ra nhiều plutonium-239 hơn và plutonium-239 là nguyên liệu tốt nhất để sản xuất vũ khí hạt nhân.'

Hiện vẫn chưa rõ điều gì sẽ xảy ra với plutonium được tạo ra từ quá trình phản ứng hạt nhân, đặc biệt nếu công ty của Bill Gates cung cấp công nghệ này cho các quốc gia thứ ba.

Chuyên gia Anpilogov lưu ý rằng vấn đề về an ninh hạt nhân đã đối diện với TerraPower từ lâu. Ông nói: “Mặc dù TerraPower được thành lập từ năm 2008, tức là gần 16 năm trước, nhưng vẫn chưa nhận được một số giấy phép cần thiết để xây dựng cơ sở thử nghiệm. Tôi nghĩ rằng vấn đề an ninh hạt nhân, cụ thể là Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân, sẽ là một ‘thanh kiếm’ treo trên dự án của Bill Gates.”

Nhà khoa học Anpilogov lưu ý rằng trong khi Liên Xô - và sau đó là Liên bang Nga - đã thành công trong việc sản xuất và vận hành các lò phản ứng nhanh làm mát bằng natri, thì các dự án tương tự ở Nhật Bản và Pháp cuối cùng đã thất bại.

“Mặc dù có trình độ kỹ thuật tốt và khả năng sản xuất công nghệ cao, các dự án của Pháp và Nhật Bản cuối cùng lại không đáng tin cậy. Trong khi đó, Nga đã phát triển một công nghệ vận hành đã được chứng minh. Ý tưởng của Bill Gates rất hay. Nhưng ý tưởng này cần phải được thực hiện để đạt được sự ổn định trong mọi mặt.', Anpilogov nói.

Theo báo Financial Times, TerraPower và các công ty năng lượng khác của Mỹ đang cố gắng đuổi kịp các đối thủ của họ ở Nga và Trung Quốc, những quốc gia đang sử dụng các loại lò phản ứng SMR nhỏ, tiết kiệm chi phí ở Pevek và Vịnh Shidao.

Nhà máy điện hạt nhân nổi (FNPP) của Nga ở Pevek được trang bị hai lò phản ứng hạt nhân nước áp lực KLT-40S, trong khi Trung Quốc sử dụng lò phản ứng làm mát bằng khí (HTGR) để cung cấp năng lượng cho Nhà máy hạt nhân Vịnh Shidao.

Chuyên gia Anpilogov cho biết, khi nhắc đến các lò phản ứng làm mát nhanh bằng natri, công nghệ này đã được sử dụng trong các thiết bị hạt nhân công suất cao dòng BN của Nga.

Ông chỉ ra lò phản ứng BN-800 đang hoạt động tại Đơn vị 4 Beloyarsk gần thị trấn Zarechny, vùng Sverdlovsk, Nga. Lò phản ứng này có công suất phát điện là 880 MW.

'Nga đã thực hiện các quy trình rõ ràng đối với BN-800 liên quan đến cách sử dụng nhiên liệu và các sản phẩm phụ của nó vì BN-800 cũng tạo ra plutonium-239 ở cấp độ vũ khí, nhưng nó liên tục bị loại bỏ cùng loại nhiên liệu được sản xuất”, chuyên gia Anpilogov giải thích. 'Chúng tôi không có vấn đề gì với Mỹ, với tư cách là một lực lượng kiểm soát bên ngoài nào đó, hoặc với IAEA, cơ quan được ủy quyền chính thức của Liên hợp quốc giám sát chế độ không phổ biến vũ khí hạt nhân.'

Chiếm lĩnh thị trường năng lượng EU

Theo Financial Times, TerraPower đã được cam kết từ chính phủ Mỹ trị giá 2 tỷ USD để xây dựng một nhà máy điện hạt nhân mới ở Kemmerer, Wyoming.

Giám đốc điều hành của TerraPower, Chris Levesque, cho biết công ty sẽ bắt đầu xây dựng vào tháng 6/2024. Dự kiến nhà máy điện hạt nhân mới sẽ hoạt động vào năm 2030.

Vào tháng 12 năm ngoái, TerraPower đã ký một thỏa thuận với Tập đoàn Năng lượng Hạt nhân Emirates để cung cấp các lò phản ứng Natrium cho Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất.

'Năng lượng hạt nhân có những thuộc tính thương mại tuyệt vời nhưng cũng mang lại tác động chính trị lớn. Bạn phải nhìn vào sự cạnh tranh từ Trung Quốc và Nga, những quốc gia đang xem châu Phi, Indonesia và những nơi khác là thị trường tiềm năng', ông Anpilogov nhấn mạnh.

Ông lưu ý rằng Mỹ đang cố gắng đẩy Nga cũng như các đối thủ châu Âu ra khỏi thị trường nhiên liệu hạt nhân. Washington đã buộc châu Âu phải từ bỏ việc sử dụng nhiên liệu hạt nhân của Nga như một phần của các biện pháp trừng phạt.

Ngoài ra, các công ty năng lượng của Mỹ đang nỗ lực tăng thị phần trong thị trường xây dựng lò phản ứng hạt nhân trước sự không thuận lợi của cả các nhà sản xuất Nga và châu Âu.

Ông Anpilogov nhận định 'ngành công nghiệp năng lượng hạt nhân vẫn mang theo rủi ro cao, không phải do tai nạn hạt nhân mà là do rủi ro từ các quyết định đầu tư không cân nhắc'.