Buzz
Lý luận có thể được hiểu theo nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào bối cảnh tri thức và lý tính. Định nghĩa logic liên quan đến việc sử dụng lý trí để đưa ra kết luận từ các giả thiết cụ thể thông qua một phương pháp nhất định.
Suy luận, cùng với trực giác, là những phương pháp thuộc về nhận thức tự nhiên.
Suy luận là một công cụ quan trọng trong quá trình nhận thức và tìm kiếm sự thật.
Nhận thức qua suy luận là quá trình nhận thức gián tiếp. Việc hiểu một định lý toán học hay một định luật khoa học đều thông qua suy luận. Suy luận yêu cầu có các trung gian như các phán đoán và khái niệm. Ví dụ, để chứng minh sự tương đương giữa A và C khi biết A=B và B=C, cần sử dụng các khái niệm như phương trình và số hạng.
Suy luận có tính chất trừu tượng và tổng quát. QUÁ TRÌNH SUY LUẬN dựa vào các phán đoán và khái niệm, vốn luôn mang tính trừu tượng và tổng quát. Ví dụ, khái niệm 'người' bao hàm tất cả các cá nhân và biểu thị những đặc điểm chung của loài người, mà không đề cập đến những phẩm chất đặc biệt như sự thông thái của Socrates hay sức mạnh của Hercules, cũng như những tính cách cá nhân như ích kỷ, tham lam, hay nhỏ nhen.
Suy luận luôn gắn liền với ngôn ngữ, điều này phân biệt nó với trực giác. Những gì được hiểu qua suy luận có thể được diễn đạt cho người khác một cách rõ ràng qua ngôn ngữ. Khi bạn nghe một lập luận được chứng minh, bạn sẽ hiểu nó như thể bạn chính là người chứng minh điều đó.
Trong các ngữ cảnh triết học lý tưởng, lập luận là quá trình trí tuệ giúp hình thành các ý tưởng, cảm giác và nhận thức mà trí óc có thể hiểu được; từ đó kết nối trải nghiệm của chúng ta với ý nghĩa tổng thể.
Phương pháp lập luận logic
- Suy luận diễn dịch hay lập luận suy diễn
- Suy luận quy nạp hay lập luận quy nạp
- Suy luận loại suy hay lập luận loại suy
- Phương pháp thứ tư là phép tương tự. Lập luận bằng tương tự chuyển từ một trường hợp cụ thể này sang một trường hợp cụ thể khác. Kết luận của một phép tương tự chỉ có thể là khả dĩ (plausible). Lập luận bằng tương tự thường gặp trong nhận thức hàng ngày, khoa học, triết học và khoa học nhân văn, nhưng đôi khi chỉ được xem như một phương pháp phụ trợ. Một cách tiếp cận cải tiến là lập luận dựa trên tình huống. Xem thêm về các suy luận bằng phương pháp tương tự trong Juthe, 2005 (tiếng Anh).
Các phương pháp lập luận chi tiết là lĩnh vực được các ngành như triết học, logic, tâm lý học và trí tuệ nhân tạo quan tâm đặc biệt.
- Ngụy biện lý lẽ (Casuistry)
- Tam đoạn luận thuộc loại (Categorical syllogism)
- Suy luận có thể bị bác bỏ (defeasible reasoning)
- Bằng chứng
- Suy luận
- Logic
- Lập luận logic
- Retroduction
- Vincent F. Hendricks, Thought 2 Talk: A Crash Course in Reflection and Expression, New York: Automatic Press / VIP, 2005, ISBN 8799101378
- Zarefsky, David. 'Formal and Informal Argument: Lecture 3,' Argumentation: The Study of Effective Reasoning Part I, The Teaching Company.
- Zarefsky, David. 'Reasoning from Parts to Whole: Lecture 10,' Argumentation: The Study of Effective Reasoning Part I, The Teaching Company.
