“Lý thuyết” về App-chain và Cosmos 2.0

Gần đây, cộng đồng tiền mã hóa đang rộn ràng về sự ra mắt của Cosmos 2.0 – chủ yếu tập trung vào chiến lược app-chain trên hệ sinh thái của nền tảng “Internet của Blockchain” này. Đặc biệt, bài viết này sẽ trình bày quan điểm cụ thể và tác động của Cosmos 2.0 đối với giá trị của ATOM trong tương lai. Mời bạn đọc theo dõi để biết thêm chi tiết!

App-chain là khái niệm gì?

Khái niệm App-chain

App-chain, cụ thể là “blockchain ứng dụng cụ thể”, là một loại blockchain được tạo ra để phục vụ một ứng dụng duy nhất thay vì trở thành một nền tảng công cộng phục vụ nhiều ứng dụng như Ethereum hay Solana.

Tại sao chúng ta cần app-chain?

Khi một ứng dụng được xây dựng trên một blockchain công cộng và phát triển đến một mức độ nhất định, nhu cầu về công suất và tốc độ từ blockchain nền tảng sẽ tăng, nhằm đảm bảo trải nghiệm người dùng luôn được tối ưu. Trong trường hợp này, việc tạo ra một blockchain riêng cho các dự án DeFi hoặc GameFi là cần thiết để đảm bảo chi phí gas ổn định và xử lý giao dịch một cách hiệu quả hơn trong một khoảng thời gian nhất định, dẫn đến nhu cầu về app-chain.

Ngoài ra, nếu các dự án cần sử dụng một loại công nghệ đặc biệt không có sẵn trên các blockchain công cộng, việc xây dựng app-chain cũng là một phương án cần được xem xét. Ví dụ, công nghệ zero-knowledge (ZK) thường được sử dụng để bảo vệ quyền riêng tư hoặc tăng tốc độ giao dịch trên các Layer-2 của Ethereum, nhưng không được hỗ trợ trên máy ảo của Ethereum. Vì vậy, các ZK-rollups như StarkEx phải sử dụng ngôn ngữ lập trình Cairo để tạo ra các bằng chứng xác thực cho một loạt các giao dịch trước khi chúng được gửi lên mainnet của Ethereum.

Aztec, một giao thức bảo vệ quyền riêng tư trên Ethereum, đã phát triển thành một app-chain riêng của họ bằng cách phát hành rollup sử dụng công nghệ ZK để duy trì tính riêng tư và giảm chi phí giao dịch cho người dùng.

Xây dựng app-chain cũng được xem như một cách các dự án tăng thêm giá trị cho token của họ. Khi sử dụng một ứng dụng trên blockchain công cộng, người dùng phải trả hai khoản phí: phí dịch vụ cho dự án và phí giao dịch trên nền tảng blockchain. Tự xây dựng một blockchain riêng giúp giảm phí giao dịch trên blockchain và đảm bảo rằng các khoản phí này sẽ trở thành doanh thu cho dự án.

Những rủi ro khi xây dựng app-chain

Vấn đề lớn nhất của việc tự xây dựng một blockchain là bảo mật. Trách nhiệm đảm bảo tính bảo mật trên các blockchain công cộng như Ethereum được giao cho một số lượng lớn các validator, khiến cho tính bảo mật được củng cố. Ngược lại, với các blockchain mới, số lượng validator chưa đủ mạnh mẽ để đảm bảo tính bảo mật. Thu hút validator cho các dự án blockchain mới cũng là một vấn đề khó khăn vì phần thưởng không đủ để bù đắp chi phí năng lượng.

Một vấn đề khác liên quan đến tính bảo mật khi xây dựng app-chain là việc xây dựng các cầu nối. Xây dựng các cầu nối là cần thiết để người dùng có thể dễ dàng chuyển tài sản sang một hệ sinh thái mới, nhưng cũng tạo ra lỗ hổng cho hackers tấn công do lỗi trong các hợp đồng thông minh hoặc do tập trung quản lý các cầu nối.

Thứ hai, khi xây dựng ứng dụng trên một blockchain độc lập cũng có nghĩa là tính tích hợp – khả năng tích hợp và tương tác với các ứng dụng khác sẽ giảm đi rất nhiều. Khi các ứng dụng được xây dựng trên cùng một blockchain, tính năng của chúng có thể dựa vào nhiều nền tảng khác nhau để cải thiện trải nghiệm người dùng, như cho phép người dùng thực hiện giao dịch thông qua nhiều AMMs khác nhau mà không cần chuyển giữa các giao thức.

Tất cả các thách thức đã được nêu trên, kèm theo nhiều yếu tố hạ tầng khác cần được xây dựng để một blockchain hoạt động ổn định, sẽ làm tăng thêm thời gian và chi phí cho mỗi dự án khi triển khai hệ sinh thái app-chain riêng.

Vậy Cosmos 2.0 sẽ giải quyết vấn đề app-chain như thế nào?

Cosmos 2.0 và vấn đề app-chain

Trước khi Cosmos 2.0 ra đời, cơ sở hạ tầng hiện tại của nó đã giải quyết một phần vấn đề về chi phí và thời gian khi xây dựng blockchain cho các dự án thông qua Cosmos SDK – bộ công cụ phát triển các blockchain Proof-of-Stake với mã nguồn mở.

Vấn đề bảo mật của các cầu nối đã được đảm bảo thông qua IBC – cầu nối giúp các blockchain trên Cosmos có thể giao tiếp và tương tác với nhau một cách an toàn (lưu ý rằng không phải blockchain nào được xây dựng trên Cosmos cũng có thể kết nối với IBC – chúng cần phải đạt một số tiêu chí nhất định về cơ sở hạ tầng để trở nên tương thích với cầu nối này).

Trong phiên bản cập nhật Theta mới hoàn thiện vào tháng 3 vừa qua, tính tích hợp của các blockchain trên Cosmos đã được cải thiện thông qua tính năng Interchain Accounts. Cụ thể, Interchain Accounts cho phép một blockchain tạo và kiểm soát một tài khoản trên blockchain khác trong Cosmos (thông qua cầu nối IBC), làm cho trải nghiệm người dùng giữa các blockchain trên Cosmos trở nên mượt mà và thuận tiện hơn rất nhiều. Một số ứng dụng trên Cosmos có thể triển khai thông qua Interchain Accounts bao gồm:

• CDPs: nhà đầu tư có thể vay mượn trên một dự án của blockchain A bằng tài sản thế chấp có sẵn từ blockchain B
• Biểu quyết xuyên chuỗi (interchain governance): nền tảng liquid staking Quicksilver có thể cho phép người dùng khôi phục quyền biểu quyết với qAssets (vì thông thường, việc người dùng chuyển tokens của mình cho các validators để nhận thêm thu nhập thụ động từ staking cũng đồng nghĩa với việc họ nhượng quyền biểu quyết của mình cho các validators này, nhưng với Interchain Accounts, quyền biểu quyết sẽ được khôi phục thông qua liquid staking tokens, tức qAssets)
• Giao dịch tài sản trên các blockchain khác nhau trên giao thức của Osmosis

Một trong những thay đổi quan trọng nhất đối với hệ sinh thái Cosmos trong các bản cập nhật tiếp theo vào Q1 và Q3 năm 2023 là Interchain Security.

Cụ thể, các blockchains mới được xây dựng trên Cosmos có thể trả một khoản phí để các validators trên Cosmos Hub bảo vệ cho blockchain của họ, để họ có thể tập trung hơn vào việc phát triển sản phẩm (tuy nhiên trước khi sử dụng Interchain Security, các dự án cần phải nộp một đề xuất để được sử dụng các validator của Cosmos Hub, và nếu được chấp thuận, họ mới được phép sử dụng Interchain Security cho dự án của mình).

Hơn thế nữa, các blockchain trong hệ sinh thái của Cosmos cũng có thể thực hiện một số chức năng quan trọng của Cosmos Hub, ví dụ như Quicksilver sẽ đảm nhận hệ thống staking lỏng lẻo trên Cosmos, giúp giảm áp lực cho Cosmos Hub nhưng vẫn giữ được mục tiêu liên kết các dự án trong hệ sinh thái này tốt hơn. 

Dịch vụ Interchain Security của Cosmos Hub cũng có thể giải quyết vấn đề mà hầu hết các dự án mới phải đối mặt: tung ra các chương trình khích lệ hấp dẫn cho các validators với mức thưởng bằng token dự án khá cao, làm tăng rủi ro bán tháo ở giai đoạn đầu, giảm giá token dự án sau này. Với Interchain Security, dự án có thể phân phối token một cách công bằng và đều đặn hơn, đủ để xây dựng và phát triển một cộng đồng lớn mạnh và bền vững hơn trong tương lai.

Hiện tại, chi tiết kỹ thuật về Interchain Security đã được công bố và đang được thử nghiệm. Vào ngày 21/09 vừa qua, cộng đồng Cosmos đã gửi một đề xuất để xin hỗ trợ 20,000 ATOM từ Community Pool của Cosmos Hub để triển khai public testnet cho tính năng Interchain Security. 10,000 ATOM sẽ là phần thưởng cho các validators hoàn thành các mốc thử nghiệm Interchain Security trên testnet, và 10,000 ATOM còn lại sẽ dành cho những ai tìm ra vấn đề hoặc phát triển công cụ mới cho tính năng này.

Nếu mọi thứ diễn ra như dự kiến, phiên bản Interchain Security V1 sẽ được trình làng vào Q1 năm 2023.

Một số thông tin đáng chú ý khác

Nhờ vào Interchain Security, giá trị của các hoạt động trên hệ sinh thái Cosmos sẽ được tích lũy vào token ATOM một cách tăng lên. Theo tiết lộ của Zaki Manian, một trong những thành viên có nhiều đóng góp to lớn cho cộng đồng Cosmos, ATOM sẽ có một lịch trình lạm phát mới. “Chúng tôi sẽ biến EIP-1559 trở nên giống như một trò đùa”, Zaki đã tự tin nói như vậy trong một tập podcast với trang tin tức Blockworks hôm 19/09, ẩn chứa ý tưởng về một cơ chế đốt token mới để giảm lạm phát cho ATOM.

Tóm lại

Cho đến tháng 8 năm 2022, đã có khoảng 50 blockchain đang hoạt động trên Cosmos, và con số này sẽ tiếp tục tăng trong tương lai nhờ vào Cosmos SDK và khả năng tương tác giữa các blockchain (tính tương hỗ) được hỗ trợ bởi cầu nối IBC. Việc thêm tính năng Interchain Security sẽ là một bước quan trọng giúp Cosmos hoàn thành sứ mệnh của mình, sứ mệnh mang tên The Internet of Blockchains.

Mai Phan

• MakerDAO và Cuộc hành trình về tương lai của stablecoin DAI
• Kyros Kompass #10: Các biện pháp bảo vệ quyền riêng tư trên blockchain
• Account Abstraction – Khi cả ví crypto và smart contract hợp nhất thành một