Buzz
'Tiên nữ đồng quê' Lý Tử Thất làm người hâm mộ Trung Quốc lo lắng khi xuất hiện với khuôn mặt sưng vù, tay chân đỏ rực.
Ngày 13/11 - ngay sau khi Lý Tử Thất chia sẻ 2 video mới nhất [về chế tác sơn mài và làm phòng thay đồ trong rừng] sau 3 năm vắng bóng trên mạng xã hội - 'Tiên nữ đồng quê' khiến cộng đồng mạng Trung Quốc xôn xao lo ngại về hình ảnh khuôn mặt tái nhợt.
'Lý Tử Thất đã gặt hái thành quả xứng đáng từ sự tận tâm của mình.'
Trong buổi phỏng vấn với truyền thông Trung Quốc, Lý Tử Thất giải thích rằng đó là do 'tai nạn nghề nghiệp' khi cô học làm sơn mài và quay video dài 14 phút này.
"Đây là một quá trình sáng tạo vừa đầy đau đớn vừa mang lại hạnh phúc. Lần đầu tiếp xúc với nhựa sơn mài, tôi không thể tránh khỏi phản ứng dị ứng: Mụn và vết sưng mọc đầy trên mặt, tay chân. Những nốt mụn khiến toàn thân ngứa ngáy, khó chịu, mất ngủ. Đã có lần cả đoàn phải đến bệnh viện để tiêm thuốc chống dị ứng" - Lý Tử Thất chia sẻ với giới truyền thông.
Thời báo Tế Nam trích dẫn thông tin từ Xưởng thủ công sơn mài Thành Đô (tỉnh Tứ Xuyên), cho hay: Nhiều năm trước, một cơ duyên đặc biệt đã đưa Lý Tử Thất đến Xưởng sơn mài Thành Đô, sau đó hai bên đã cùng đến thăm Lão sư Doãn Lợi Bình - người kế thừa Di sản văn hóa quốc gia - để tìm hiểu nghệ thuật sơn mài đích thực, được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, với những kỹ thuật phức tạp như chạm khắc và trang trí.
"Sơn mài khó khăn vì không phải ai cũng có thể chịu đựng được. Để bước vào thế giới nghệ thuật sơn mài 8.000 năm tuổi của Trung Hoa, yêu thích thôi chưa đủ. Người ta phải có niềm đam mê đặc biệt với "Điêu Sơn Ẩn Hoa" (khắc hoa ẩn trong sơn mài), phải thực sự thấm nhuần tinh hoa văn hóa Trung Hoa - sâu sắc, đa tầng, nhưng cũng rất ấm áp và nhẹ nhàng."
Nhiều người phải mất 3 năm mới có thể bắt đầu tiếp cận nghệ thuật sơn mài. Có những người cần tới một thập kỷ để thấu hiểu tất cả tinh túy của nghệ thuật này và cảm nhận được "cái hồn" không thể diễn tả bằng lời sau mỗi tác phẩm hoàn thiện.
Lần đầu gặp Lý Tử Thất, tôi đã nghĩ cô ấy sẽ từ bỏ. Nhưng không ngờ cô ấy lại thể hiện một sự kiên trì đáng kinh ngạc trong quá trình học sơn mài. Nguồn năng lượng tích cực và sự tận tâm của cô cuối cùng đã đem lại thành quả xứng đáng. Tôi thực sự rất xúc động" - Lão sư Doãn Lợi Bình chia sẻ.
MSN đưa tin, Lý Tử Thất đã chọn Nghệ thuật sơn mài Trung Hoa với tuổi đời 8.000 năm làm chủ đề cho video dài 14 phút, mất nửa năm để hoàn thành. Trong video, cô khắc họa sống động tính thẩm mỹ và sự tinh xảo độc đáo của đồ sơn mài Trung Quốc.
Khi giới thiệu video sơn mài mới, Lý Tử Thất cho biết cô đã đặt tên cho tác phẩm với những hoa văn khắc ẩn trên cánh tủ của bà ngoại mình là "Purple Air from the East" (Tử Khí Đông Lai).
Lý Tử Thất cuốn hút người xem bằng cách miêu tả cuộc sống nông thôn với phong cách thơ mộng, đậm đà văn hóa và thẩm mỹ Trung Hoa. Cuộc sống bình dị, như trong truyện cổ tích, những món ăn truyền thống và các hoạt động văn hóa của cô đã thu hút đông đảo người theo dõi trong và ngoài nước.
Vào năm 2020, Lý Tử Thất đã thiết lập kỷ lục Guinness Thế giới với số lượng người đăng ký cao nhất trên kênh YouTube tiếng Trung, đạt mốc 11,4 triệu người theo dõi. Hiện nay, con số này đã vượt qua 20 triệu người, theo thông tin từ CGTN.
Vậy nhựa sơn mài là gì? Tại sao nó lại gây dị ứng?
Theo dữ liệu từ Bách khoa toàn thư Baidu, cây sơn mài Trung Quốc (Toxicodendron vernicifluum) mọc chủ yếu ở các khu vực phía Nam, từ Cam Túc đến Sơn Đông, nơi có khí hậu ẩm ướt, thuận lợi cho cây phát triển. Ngoài ra, cây sơn mài cũng có mặt tại các quốc gia Đông Á khác như Việt Nam, Triều Tiên, Nhật Bản, Myanmar...
Nhựa sơn mài Trung Quốc là loại sơn lỏng tự nhiên nguyên chất, có màu trắng đục, được thu hoạch từ cây sơn mài bằng cách cắt thân cây. Sơn này sẽ dần chuyển sang màu nâu khi tiếp xúc với không khí, khô dần và trở nên cứng lại trong khoảng 4 giờ.
Câu nói "Trắng như tuyết, đỏ như máu, đen như sắt" được người Trung Quốc dùng để miêu tả quá trình chuyển hóa của nhựa sơn mài tự nhiên, từ trạng thái lỏng đến khi oxy hóa và khô lại, với màu sắc thay đổi từ nhạt đến đậm, cuối cùng tạo ra lớp sơn bền chắc.
Các chuyên gia hóa học cho biết: Urushiol là chất tạo màng chính trong sơn mài, có cấu trúc phân tử chứa hydrocarbon thơm và chuỗi bên béo dài. Chính nhờ đặc điểm này, urushiol có tính chất vừa thơm vừa béo, cùng với các đặc tính vật lý và hóa học xuất sắc.
Màng sơn mài sở hữu nhiều đặc điểm nổi bật như độ cứng cao, sáng bóng, bền bỉ, chống ăn mòn, mài mòn, chịu nhiệt, kháng dầu, kháng nước, chống axit và dung môi, đồng thời có khả năng cách nhiệt và cách điện rất tốt, khiến giá trị kinh tế của nhựa sơn mài trở nên rất cao.
Nhựa sơn mài còn được ứng dụng rộng rãi trong việc phủ các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, đồ nội thất, thiết bị, máy móc nông nghiệp, và có mặt trong các ngành hóa chất, dệt may cũng như nhiều ngành công nghiệp khác.
Urushiol là thành phần hóa học chính có trong nhựa sơn mài. Dung dịch nhựa sơn mài được chiết xuất từ cây sơn mài, bao gồm các thành phần như Urushiol, nitơ, chất lỏng và một lượng nhỏ axit dễ bay hơi, trong đó khoảng 80% là urushiol. Các enzyme trong chất chứa nitơ có khả năng kích thích quá trình oxy hóa urushiol, tạo nên vị chua nhẹ đặc trưng của sơn mài.
Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là Urushiol trong sơn mài có tính độc và có thể gây dị ứng cho con người. [Đổi lại, hàm lượng urushiol càng cao thì chất lượng sơn mài càng tốt].
Nhựa sơn mài có thể gây dị ứng với mức độ khác nhau. Nguyên nhân chính gây dị ứng vẫn chưa được làm rõ, nhưng chủ yếu là do sự hiện diện của urushiol và các chất bay hơi khác có trong nhựa sơn mài.
Chất gây dị ứng trong nhựa sơn mài có thể xâm nhập vào cơ thể qua da, niêm mạc và đường hô hấp. Do đó, dị ứng và lở loét có thể xảy ra (tùy theo mức độ nghiêm trọng), không chỉ khi tiếp xúc trực tiếp mà còn khi hít phải hơi sơn mài.
Mặc dù gây sưng tấy, ngứa ngáy, và lở loét, nhưng nếu được điều trị kịp thời, dị ứng từ nhựa sơn mài có thể được chữa trị dễ dàng mà không để lại di chứng hay dấu vết nào.
Nguồn tham khảo: Thời báo Tế Nam, QQ, Bách khoa toàn thư Baidu, CGTN
