Ma Kết (chòm sao)

Chòm sao Ma Kết (摩羯) hay Nam Dương (南羊), được gọi bằng tên Latin là Capricornus, là một trong mười hai chòm sao hoàng đạo. Nó nằm về phía tây của chòm sao Nhân Mã và về phía đông nam của chòm sao Bảo Bình, đồng thời là một trong 48 chòm sao do Ptolemy ghi chép.

Tên gọi

Trong thần thoại Hy Lạp cổ đại, Pan là vị thần của rừng cây, đồng cỏ, động vật hoang dã và các mục đồng, trong khi người Roma gọi ông là Faun. Pan có vẻ ngoài đáng sợ với bộ râu dài và sừng trên đầu, thường lẩn tránh trong rừng và chơi kèn. Ông thường chơi nhạc cho các nữ thần Nymfa (tiếng Hy Lạp: Nymfai) khi họ nhảy múa vào những đêm trăng sáng. Mặc dù hình dáng của Pan có thể khiến người ta sợ hãi, nhưng ông là biểu tượng của sự hiếu khách. Pan cũng dễ bị hoảng sợ một cách vô lý khi ở một mình, và từ 'panic' trong tiếng Anh hay 'panický' trong tiếng Slovak xuất phát từ tên của ông. Trong các bản đồ sao cổ, Pan thường xuất hiện với hình dạng của một con thú có đầu và thân dê, và đuôi cá. Người Babylon gọi hình ảnh này là Cá Dê, và hình ảnh này có thể đã xuất hiện từ khoảng 2000 năm trước, khi mùa mưa bắt đầu ở các khu vực Cận Đông và Địa Trung Hải khi Mặt Trời đi qua chòm sao này.

Theo truyền thuyết, khi Pan đang thưởng thức rượu với bạn bè, quỷ Typhon với trăm đầu bất ngờ xuất hiện. Mỗi người sợ hãi bỏ chạy và biến thành các sinh vật khác nhau. Pan cố gắng biến thành cá và nhảy xuống nước, nhưng vì quá hoảng sợ nên chỉ nhúng một phần cơ thể, tạo nên hình dạng nửa cá, nửa dê. Zeus đã trừng phạt Typhon bằng cách tống hắn xuống núi lửa Etna, còn Pan được đưa lên trời.

Đặc điểm

Sao sáng nhất trong chòm sao Ma Kết, Deneb Algedi (α Cap), là một sao đôi quang học, bao gồm sao alfa1 với các tên gọi Giedi, Algiedi hay Prima Giedi và sao alfa2 với tên Secunda Giedi. Alfa1 có cấp sao biểu kiến 4,2, trong khi alfa2 sáng hơn với cấp sao biểu kiến 3,6, và cách alfa1 khoảng 6′ (độ cung). Trong điều kiện tốt, hai sao này có thể phân biệt bằng mắt thường. Cả hai sao đều thuộc loại phổ G nhưng thực tế không có mối quan hệ vật lý, alfa1 nằm xa hơn nhiều so với alfa2 so với Trái Đất.

Sao β Cap có tên Latin là Dabih và tên Ả Rập là Sadalzabih. Các sao sáng khác trong chòm sao này cũng có tên gọi riêng, như γ Cap là Nashira và δ Cap là Deneb Algiedi.

Chòm sao Ma Kết không có nhiều thiên thể sáng nổi bật, ngoại trừ cụm sao cầu M30 nằm gần ζ Cap. M30 cách Trái Đất khoảng 40.000 năm ánh sáng và có nhân cầu với mật độ sao cao, với cấp sao biểu kiến chung khoảng 8.

Liên kết tham khảo

• Hướng dẫn chụp ảnh sâu về các chòm sao: Ma Kết
• Truyền thuyết sao – Ma Kết
• Chòm sao Ma Kết tại Hướng dẫn Chòm sao