Mạch nha là sản phẩm từ hạt ngũ cốc như lúa mì, lúa mạch, đại mạch, yến mạch… được ủ để nảy mầm trong điều kiện kiểm soát, sau đó được sấy khô khi đạt mức độ mầm nhất định. Hạt lúa mạch nảy mầm này được sử dụng trong chế biến rượu bia, với tên khoa học maltum. Mạch nha chính thức là hạt lúa mạch thuộc loài hor-deum sativum jess. Var. Vulgare hack hoặc các loài khác trong họ lúa poaceae (gramineae) được cho nảy mầm và sấy khô ở nhiệt độ dưới 60°.
Chế biến
Để sản xuất mạch nha, thường dùng đại mạch, đặc biệt là các loại dùng để chế bia như đại mạch mùa hè, bông hai hàng, đại mạch mùa đông và đôi khi là lúa mì đặc biệt. Quy trình sấy khô với nhiệt độ khác nhau sẽ tạo ra mạch nha với màu sắc đa dạng từ sáng đến tối, dùng trong chế bia hoặc sản xuất whiskey. Cũng có loại mạch nha thay thế cà phê cho trẻ em.
Bột mầm mạch nha, chủ yếu từ lúa mì, thường được sử dụng trong các lò làm bánh và xưởng chế bột để cải thiện tính nở và độ phồng của bột. Đường và enzyme trong bột mạch nha giúp tăng khả năng tạo khí trong bột, làm cho bột phồng lên và bánh có màu vàng đều hơn khi nướng. Trong quá trình chế bia, khoảng 10% caramel mạch nha thường được thêm vào để làm phong phú hương vị bia. Mạch nha rang cháy được thêm 1-2% vào mỗi mẻ bia để tạo màu đậm (đen).
Tại Việt Nam, do thiếu lúa mạch, người ta sử dụng hạt thóc tẻ (thóc chiêm hoặc thóc mùa) thuộc họ oryza sativa l. Var. Utilissima để ngâm nảy mầm, sau đó phơi khô gọi là cốc nha. Gần đây, lúa mạch đã được nhập khẩu để trồng phục vụ chế bia, nhưng vẫn chưa đủ cung cấp. Để nảy mầm thóc, chỉ cần đãi sạch, ngâm nước cho ẩm, ủ kín và thỉnh thoảng tưới nước. Sau vài ngày, khi mầm bắt đầu xanh, phơi khô, có thể để nguyên hoặc tán nhỏ và sảy trấu.
Thành phần hóa học
Mạch nha và thóc nảy mầm chứa các thành phần như tinh bột, chất béo, protit, đường mantoza, sacaroza, men amylaza, mantaza, cùng với vitamin B, C và lecithin.
Công dụng
Mạch nha và mầm thóc chứa các chất men và dinh dưỡng dễ hấp thu, giúp tiêu hóa tinh bột hiệu quả và bổ sung dinh dưỡng cho người khó tiêu, biếng ăn. Với hàm lượng vitamin B và C, mạch nha còn hỗ trợ điều trị bệnh phù do thiếu vitamin. Lượng dùng khuyến nghị là 12-13g mỗi ngày, có thể dùng dưới dạng nước pha hoặc cao mạch nha. Để chế cao mạch nha, cần nghiền mạch nha thành bột, chiết xuất bằng nước ở 60° và cô đặc ở nhiệt độ thấp dưới 60°.
- D.E. Briggs, Malts and Malting, Kluwer Academic / Plenum Publishers (30 tháng 9 năm 1998), ISBN 0412298007
- Christine Clark, The British Malting Industry Since 1830, Hambledon Continuum (1 tháng 7 năm 1998), ISBN 1852851708
- Kẹo mạch nha
- Sữa mạch nha