Mai Trung Thứ

Mai Trung Thứ là một họa sĩ nổi tiếng của nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam vào những năm đầu của thế kỷ 20. Ông là một trong những họa sĩ tốt nghiệp từ khóa đầu tiên của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (1925-1930). Sau đó ông sống và làm việc lâu dài ở châu Âu. Tên tuổi của ông trong lĩnh vực hội họa liên quan đến các tác phẩm về phụ nữ, trẻ em và đời sống hàng ngày với một góc nhìn phong phú về văn hóa Á Đông. Mai Trung Thứ là một trong những nghệ sĩ xuất sắc của nền hội họa Việt Nam (Phổ - Thứ - Lựu - Đàm).

Tiểu sử

Mai Trung Thứ sinh năm 1906, quê ở làng Do Nha (Ro Nha), huyện An Dương, tỉnh Kiến An (trước đây), hiện nay là Tân Tiến, An Dương, thành phố Hải Phòng trong một gia đình quan lại.

Ông nội là Mai Trung Quế, tri châu Tuần Giáo kiêm nhiệm châu Luân, quyền tri phủ phủ Điện Biên, tỉnh Sơn La (cũ) được triều đình Huế phong tặng Thái Thường Tự Khanh, gia tặng Đô Sát Viện hữu phó Đô Ngự Sử. Cha là Mai Trung Cát (枚中桔), Tổng đốc Bắc Ninh, được gia phong hàm Thái tử Thiếu bảo Đông Các Đại học sĩ, tước Văn Tân nam và chính quyền Pháp phong tước hiệu Nam tước (Baron).

Năm 1925, ông thi vào khóa I Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương cùng lứa với Nguyễn Phan Chánh, Lê Văn Đệ, Lê Phổ, Nguyễn Cao Luyện... Đây là trường Mỹ thuật duy nhất cho toàn Đông Dương do Victor Tardieu làm Hiệu trưởng, Tardieu là một nghệ sĩ đồng thời là một nhà sư phạm giỏi, một trí thức Pháp tiến bộ.

Trong những năm theo học, lúc đầu Mai Trung Thứ theo đuổi chất liệu tranh sơn dầu vẽ cảnh sinh hoạt của nông thôn Việt Nam thời đó, về sau ông chuyển sang vẽ tranh lụa, chất liệu tranh đã tạo nên tên tuổi ông sau này. Tranh của Mai Trung Thứ nổi bật với những gam màu tươi sáng, con người và cảnh vật cũng tươi sáng giống như tranh của Tô Ngọc Vân sau này.

Năm 1930, sau khi tốt nghiệp Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, Mai Trung Thứ được bổ nhiệm dạy vẽ tại Trường Quốc học Huế . Tại nơi đây, tài năng vẽ tranh lụa của ông đã nở rộ. Hàng loạt các tác phẩm lụa của ông ra đời mà nhân vật trong tác phẩm của ông là những cô gái Huế dịu dàng, những khung cảnh hữu tình bên dòng sông Hương, những mái nhà cong của khu đền đài lăng tẩm. Sáu năm sống và làm việc ở kinh đô Huế đã gợi cho ông những hình ảnh, những ký ức sâu đậm, đồng thời tạo cho ông chỗ đứng vững chắc trong nền hội họa hiện đại Việt Nam.

Trong thập niên 1930, cùng với một số họa sĩ khác, Mai Trung Thứ tham gia trưng bày tranh ở nhiều nước trên thế giới như ở Italia (Roma 1932, Milan 1934, Naples 1934), ở Bỉ (Brussels 1936), ở Mỹ (San Francisco 1937) và ở Pháp nơi ông đến định cư sau này. Sau khi tham gia Hội chợ đấu xảo Paris năm 1936, Mai Trung Thứ quyết định ở lại sống và hoạt động nghệ thuật tại thành phố được ví như kinh đô ánh sáng, nơi hội tụ các danh họa bậc thầy của thế giới lúc đó. Suốt mấy chục năm sống và làm việc tại thủ đô nước Pháp, ông chủ yếu vẽ bằng ký ức về đề tài các cô thiếu nữ, các trẻ em Việt Nam, khung cảnh Việt Nam, những mái lá hay đền đài...

Năm 1974, sau hơn ba mươi năm, Mai Trung Thứ trở về Việt Nam cùng nhiều nghệ sĩ khác, trong đó có Điềm Phùng Thị, học trò của ông, theo lời mời của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa lúc bấy giờ.

Năm 1980, Mai Trung Thứ qua đời đột ngột vì bệnh tim, thọ 75 tuổi. Thi hài ông được an táng dưới chân một ngọn núi không xa thủ đô Paris.

Những đóng góp quan trọng

Mặc dù có nhiều đóng góp quan trọng trong nền hội họa Việt Nam hiện đại thời sơ khai đầu thế kỷ 20, tác phẩm của Mai Trung Thứ thường được biết đến hơn ở nước ngoài. Tại quê nhà, sự nghiệp sáng tác của ông không được đánh giá cao như một số họa sĩ khác cùng thời.

Mai Trung Thứ là họa sĩ đã góp phần quan trọng vào sự phát triển màu sắc trong tranh lụa Việt Nam. Ông thường chọn đề tài về phụ nữ, trẻ em và đời sống hàng ngày với một góc nhìn đậm chất dân gian và bản sắc văn hóa Việt Nam. Các triển lãm tại nhiều quốc gia đã giúp tác phẩm của ông được biết đến rộng rãi hơn, đặc biệt là tại phương Tây.

Vào đầu tháng 10 năm 2010, tại Trung tâm Hội nghị và Triển lãm Hong Kong, đại diện của nhà đấu giá Sotheby's đã tổ chức một phiên bản đấu giá tác phẩm hội họa hiện đại và đương đại Đông Nam Á, trong đó có các tác phẩm của nhiều họa sĩ Việt Nam. Trong số này có 5 bức tranh của họa sĩ Mai Trung Thứ.

Dù đã sống xa Việt Nam hơn một nửa cuộc đời của mình, Mai Trung Thứ vẫn đã cống hiến hết mình cho sự phát triển của nền văn hóa và nghệ thuật quê hương. Ngoài những đóng góp cho hội họa Việt Nam, Mai Trung Thứ còn để lại dấu ấn quan trọng trong lĩnh vực điện ảnh Việt Nam. Năm 1946, ông mang về nước bộ phim tài liệu 'Sức sống của 25.000 người Việt kiều tại Pháp', do chính ông sản xuất với tên Tân Việt. Bộ phim đã được công chiếu rộng rãi tại Hà Nội và các thành phố lớn khác.

Một trong những tác phẩm nổi tiếng của ông, Chân dung Madam Phương, đã thiết lập kỷ lục là tác phẩm có giá bán cao nhất trong lịch sử nghệ thuật Việt Nam, với giá 3.1 triệu USD.

Liên kết ngoài

(bằng tiếng Pháp) Trang chủ của Mai Trung Thứ Đất và con người Hải Phòng Mai Trung Thứ - một tài năng, một tấm lòng Lưu trữ vào ngày 31 tháng 5 năm 2010 tại Wayback Machine Điện ảnh Việt và câu chuyện xuất khẩu Lưu trữ vào ngày 23 tháng 12 năm 2010 tại Wayback Machine Vẻ đẹp của phụ nữ Huế trong tranh Vẻ đẹp của phụ nữ Huế trong nghệ thuật hội họa nửa đầu thế kỷ XX