MakerDAO và Những lựa chọn về tương lai của stablecoin DAI

Vào ngày 26/08, Rune Christensen, một trong những người sáng lập MakerDAO (MKR), dự án đứng sau đồng stablecoin phi tập trung lớn nhất trên thị trường tiền điện tử Dai (DAI), đã đăng một đề xuất về việc phát hành DAI theo cơ chế “thả nổi” trên diễn đàn của MakerDAO. 

Ngay khi được đưa ra, đề xuất này đã gây ra nhiều tranh luận, đồng thời mở ra nhiều câu chuyện sâu xa. Bài viết dưới đây sẽ liệt kê các sự kiện quan trọng giúp độc giả hiểu rõ hơn về các tranh luận trái chiều xoay quanh tương lai của DAI trong thời gian gần đây. 

Tổng quan về các sự kiện dẫn đến đề xuất “thả nổi DAI”

Kế hoạch cuối cùng của Maker

Kế hoạch cuối cùng là một đề xuất toàn diện về việc cải tổ MakerDAO được Rune Christensen đưa ra từ tháng 06/2022 nhằm phân chia nhiệm vụ của MakerDAO vào từng MetaDAO chuyên biệt. 

Trong Kế hoạch cuối cùng, các MetaDAO, hay còn được gọi là “subDAO” (DAO con) của MakerDAO, là các tổ chức chuyên biệt với mô hình kinh doanh “thực tế, có lợi nhuận, bền vững và hoàn toàn phi tập trung”. Mỗi MetaDAO sẽ đảm nhận một chức năng cụ thể trong Maker, ví dụ như MetaDAO quản lý Maker Ethereum (MATH, là đồng synthetic ETH trên Maker), MetaDAO quản lý RWA, MetaDAO quản lý Maker’s Node Network (MANO),…

Người sáng lập dự án tin rằng thông qua “chuyên môn hóa” từ MetaDAO và các token tương ứng, Maker có thể giải quyết những vấn đề hiện tại của dự án, bao gồm: 

– tăng trưởng chậm lại;

– phụ thuộc quá nhiều vào một số pool lớn; 

– không rõ ràng về phân bổ ngân sách hoạt động;

– thiếu mô hình kinh doanh ổn định;

– quản trị phức tạp và rườm rà;

– giảm sự phụ thuộc vào MKR;

– tăng cường sự tham gia trong các cuộc bỏ phiếu.

So sánh cấu trúc của MakerDAO trước (bên trái) và sau (bên phải) Endgame Plan, theo quan điểm của Rune Christensen

Tương lai của Maker và DAI

Hãy quay trở lại với đề xuất của Rune.

Theo Rune, có hai hướng phát triển khả thi cho DAI và MakerDAO:

Một là, giúp DAI được sử dụng rộng rãi, được pháp luật ủng hộ, được sử dụng để thúc đẩy tài chính toàn diện (Financial Inclusion), được tích hợp với các tài sản thực tế (real-world assets, viết tắt là RWA) nhưng vẫn giữ được tính phi tập trung;

Hai là, biến DAI trở thành một đồng tiền phi tập trung hoàn toàn, không dính líu gì tới các tổ chức chính quyền hay các tài sản gì trong mảng tài chính truyền thống thông qua việc “thả nổi” giá trị của DAI, không còn neo vào mốc 1 USD nữa.

Hiện tại, hướng phát triển thứ nhất không khả thi vì nhiều lý do, trong đó lý do quan trọng nhất là vì ngành blockchain chưa tạo ra được giá trị thực tế đáng kể cho thị trường chính thống. Mặc dù Maker đã nhận được sự hỗ trợ để hiện thực hóa mục tiêu “Clean Money” cho DAI – tức giúp nó trở thành một loại tiền tệ phi tập trung và công bằng tuyệt đối – nhưng mục tiêu đó vẫn còn rất xa vời vì hoạt động theo hệ thống DAO khiến mọi thứ diễn ra rất chậm chạp và khó khăn. Ngoài ra, sự kiện 'cấm cửa' của chính quyền Mỹ đối với Tornado Cash và các sự kiện lừa đảo khác đã làm tổn thương hình ảnh của tiền mã hóa trong mắt các nhà đầu tư chính thống, làm cho việc thuyết phục họ chấp nhận tiền mã hóa trở nên khó khăn hơn.

Tuy nhiên, từ trước đến nay, Rune đã luôn muốn phát triển DAI theo hướng thứ nhất, vì việc liên kết DAI với thế giới tài chính truyền thống sẽ là một cơ sở vững mạnh để nó phát triển tốt hơn trong tương lai.

Tornado Cash – sự kiện làm thay đổi hướng đi của Maker

Trước đây, khi tích hợp tài sản ngoài đời thực qua các khoản vay với Huntingdon Valley Bank hoặc Societe Generale, cộng đồng MakerDAO đã luôn ẩn chứa hai giả định chính:

• Chính quyền sẽ thông báo trước về các cuộc tấn công vào RWA để người dùng có thời gian phản ứng; 
• Ngay cả khi tài sản bị đóng băng, người dùng vô tội vẫn có cơ hội lấy lại tiền của mình (như trường hợp của E-Gold cách đây hơn mười năm, khi chính phủ Mỹ cuối cùng đã thỏa thuận với các giám đốc của công ty này để hoàn trả số vàng mà công ty đang nợ người dùng dưới sự giám sát của Thẩm phán Hollander).

Tuy nhiên, từ sự kiện của Tornado Cash, có thể thấy hai giả định trên đều không chính xác. Chính quyền có thể áp đặt lệnh trừng phạt thông qua RWA mà không cần báo trước, gây thiệt hại cho những người vô tội. Hơn nữa, Circle đã đóng băng USDC trong tất cả các địa chỉ ví từng tương tác với Tornado Cash mà không hề thông báo về việc hoàn trả USDC cho người dùng vô tội. Điều này khiến các dự án DeFi hàng đầu tẩy chay Tornado Cash vì lo ngại về liên lụy, làm cho người dùng crypto cảm thấy mối nguy nghiêm trọng đối với một cuộc tấn công thực sự nhắm vào bản chất phi tập trung của ngành.

Khác với USDC, DAI không thể bị “đóng băng”. Điều này đặt MakerDAO vào tình thế rủi ro, vì nếu tổ chức này nhận lệnh từ chính quyền, họ không thể thay đổi quy luật đó. Do đó, tính phi tập trung là cách duy nhất để DAI tồn tại, vì khi đó, nếu MakerDAO không thể “cứu” DAI, nó vẫn có thể tồn tại.

Kế hoạch “thả nổi DAI”

Sau các sự kiện gần đây liên quan đến Tornado Cash, Rune Christensen đã bổ sung phần “Tương lai của DAI” vào Endgame Plan, trong đó đề xuất “thả nổi DAI”, tức là không cố định giá trị của đồng stablecoin theo USD nữa. Rune đã đề xuất hai công cụ để thực hiện kế hoạch thả nổi DAI, bao gồm: 

• MetaDAO và MetaDAO token: Tạo ra các token mới của các MetaDAO để khuyến khích người dùng nắm giữ DAI, vì theo Rune, đây là cách “đánh cắp” sự quyền lực để thu hút người dùng sử dụng DAI.
• Protocol Owned Vault: Trong chiến lược này, MakerDAO sẽ tích trữ một lượng lớn ETH để trực tiếp kiểm soát việc phát hành DAI.

Khi nhu cầu về yield farming tăng cao, tạo ra nhiều DAI hơn sẽ dẫn đến bất cân xứng giữa cung và cầu, vì vậy lãi suất âm sẽ được áp dụng để thúc đẩy việc phát hành DAI nhiều hơn vì chúng trở nên rẻ hơn so với giá trị của tài sản thế chấp là ETH. 

Ba giai đoạn thả nổi DAI sẽ được triển khai như sau:

Giai đoạn 1: Tư thế Đại Bàng

• Thời gian: hiện tại;
• MakerDAO sẽ sử dụng RWA để tối đa hóa lợi nhuận và mua thêm ETH;
• Không có hạn chế nào cho việc sử dụng RWA làm tài sản thế chấp;
• Mục tiêu chính của giai đoạn này là thúc đẩy phát triển của DAI, dù có rủi ro từ RWA.

Giai đoạn 2: Tư thế Đại Bàng Sói

• Thời gian: sau 3 năm kể từ giai đoạn 1, nhưng có thể trì hoãn nếu cần;
• Cân bằng rủi ro từ RWA với hướng phát triển lâu dài cho DAI;
• RWA được giới hạn ở 25% tổng tài sản thế chấp trong vault;
• Bắt đầu thực hiện kế hoạch 'thả nổi' DAI.

Giai đoạn 3: Tư thế Phượng Hoàng

• Thời điểm: sau Giai đoạn Đại Bàng, bắt đầu khi rủi ro với DAI rõ ràng;
• Sự phát triển có thể chậm lại, nhưng DAI sẽ có khả năng chống đỡ tốt hơn trước các biện pháp trừng phạt (nếu có) từ chính phủ;
• Không còn RWA trong kho tài sản thế chấp;
• Bắt đầu triển khai kế hoạch 'thả nổi' DAI.

Câu hỏi về tương lai của DAI

Không từ ngữ nào có thể diễn đạt được tầm quan trọng của tuyên bố mới của Rune. Cơ bản là đây là một sự thay đổi hoàn toàn trong quan điểm và tác động sắp tới của Maker đối với DAI. Có vẻ như Rune đã nhận ra sự thật rằng DAI sẽ không thể đạt được tính phi tập trung nếu vẫn liên quan đến các tài sản có thể bị kiểm soát bởi một tổ chức tập trung, có thể là bất động sản, trái phiếu hoặc USD trong tài khoản ngân hàng. Tất cả đều có thể bị kiểm soát, đóng băng hoặc tịch thu chỉ với vài nét bút của các quan chức tại Nhà Trắng.

Vậy còn các lựa chọn khác thì sao? DAI vẫn có thể được bảo đảm bằng tài sản crypto như ETH. Điều này cũng là giải pháp được nhiều người ủng hộ Ethereum đẩy mạnh, vì Maker sẽ sử dụng USDC để mua ETH trên thị trường, đẩy giá ETH lên. ETH đã được chứng minh là một đồng tiền có giá trị và vị trí vững chắc trong cộng đồng crypto, do đó không gặp rủi ro sụp đổ và bị cuốn vào vòng xoáy tử thần như những gì đã xảy ra với mô hình LUNA – UST vào tháng 5. Tuy nhiên, việc liên kết DAI với ETH cũng mang theo rủi ro rõ ràng là DAI có thể dễ bị mất độ ổn định, ảnh hưởng đến chức năng cốt lõi của một stablecoin là luôn duy trì giá trị ổn định. 

Quá trình thả nổi DAI, ngược lại, sẽ khiến cho stablecoin này mất đi tính ổn định. Có thể so sánh với việc đồng USD từ bỏ việc được đảm bảo bằng vàng vào những năm 70 của thế kỷ trước. Giống như USD, giá trị của DAI sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào luật cung cầu và chính sách tiền tệ. Tuy nhiên, DAI vẫn chưa phải là đồng tiền thống trị một nền kinh tế, vẫn phải đối mặt với các đối thủ và hạn chế riêng. Không ai có thể biết trước liệu DAI có bị mất giá và sụp đổ sau khi thả nổi hay không, nhưng điều này sẽ là một thử thách quan trọng đối với sự quyết tâm của Maker và DAI trong việc thúc đẩy tính phi tập trung. Nếu vượt qua được giai đoạn này, có thể nói DAI sẽ là đồng stablecoin phi tập trung thực sự.

Maker và tình hình “chia rẽ”

Góc nhìn từ Luca Prosperi

Sự thay đổi quan điểm của Rune Christensen từ việc “hợp tác” đến “tách biệt” với thế giới tài chính truyền thống thông qua sự kiện quan trọng mang tên Tornado Cash có vẻ như đã diễn ra một cách hợp lý, cho thấy ông luôn theo đuổi tinh thần “phi tập trung”, tinh thần “vì cộng đồng”.

Tuy nhiên, nếu ta nhìn vào lịch sử của quá trình “hợp tác” với giới tài chính truyền thống của Rune từ góc nhìn khác, cụ thể là của Luca Prosperi, người giám sát hoạt động cho vay của MakerDAO, có lẽ ta sẽ thấy một hình ảnh khác biệt.

Kể từ khi được giao trọng trách của việc kiểm duyệt và đánh giá các khoản vay sử dụng RWA làm tài sản thế chấp, Luca Prosperi nhận ra “sự thiếu vắng của việc phân phối quyền lực một cách công bằng giữa người sáng lập, người thiết kế, và người giám sát rủi ro trong tổ chức của Maker”. Từ đó, ý tưởng về việc thành lập một bộ phận kiểm toán mới, được gọi là Lending Oversight Core Unit (viết tắt là LOVE) đã ra đời để hỗ trợ trong việc đưa ra hướng dẫn, đánh giá rủi ro, xử lý báo cáo kiểm toán, và giám sát quá trình mà DAO hợp tác với các đối tác trong lĩnh vực tài chính truyền thống. 

Vào tháng 03/202, một công ty tên là Monetalis đã đến và yêu cầu Maker hỗ trợ nền tảng cho vay của họ. Cụ thể, Maker sẽ hỗ trợ cho Monetalis, Monetalis từ đó mới có cơ sở thu hút SMEs gửi tiền để cho người đi vay vay. Đánh giá rủi ro của Luca và đồng đội với Monetalis không lạc quan chút nào. Điều đáng chú ý là, trong hội đồng cổ đông của Monetalis còn có cả UDHC (quỹ đầu tư (VC) đã hỗ trợ nhiều cho MakerDAO), Dragonfly Capital (có Rune làm venture partner), Pat LaVechhia – cựu lãnh đạo Bộ phần Hành pháp của Maker, Claudia Rivero – thành viên hiện tại của SES CU, và chính bản thân Rune Christensen cũng là cổ đông của Monetalis nữa. Tổng MKR mà những con người này nắm giữ lên tới 140.000 (hoặc nhiều hơn nếu họ có nhiều ví) – đủ để quyết định những gì có lợi cho bản thân. Vậy, liệu việc phân phối cổ phần không đồng đều đã gây ra mâu thuẫn trong lợi ích giữa các bên?

Sự mâu thuẫn về lợi ích đã bắt đầu hiện hình trong nội bộ của Monetalis, và gần như mọi người đều nhận ra điều đó, dù có những phủ nhận từ công ty này. Cuối cùng, Rune phải thừa nhận rằng ông đã bán toàn bộ cổ phần trong công ty, nhưng theo cách “chậm chạp và không hài lòng” – theo như Luca mô tả. 

Sau sự kiện đó, rõ ràng Rune không hài lòng với việc Luca và đồng đội thiết lập các đơn vị giám sát rủi ro riêng biệt. 

Vì lý do đó, khi việc phê chuẩn LOVE diễn ra, Rune đã ủy quyền một phần lớn phiếu bầu của mình cho một cá nhân có tên là “Shadow Delegate” mà theo Luca, chính Rune là người đó. Shadow Delegate đã bỏ phiếu phản đối mạnh mẽ việc thành lập LOVE, trong khi hasu và ElProgreso (cũng là một trong những người được Rune ủy quyền) lại ủng hộ LOVE.

Cuộc đấu tranh giữa phe ủng hộ và phản đối đang diễn ra gay gắt với sự tham gia của nhiều nhà đầu tư lớn và thậm chí cả những cá nhân đại diện cho các quỹ có uy tín như Porter Smith của a16z và Kevin Miao của BlockTower đã lên tiếng ủng hộ LOVE.

Luca đề cập đến sự trở lại của Nikolai, đồng sáng lập Maker, nhưng không rõ ông ấy đứng về phía nào trong việc thành lập LOVE. Luca cũng đề cập đến ý định bỏ phiếu của Nikolai khi thấy “ai đó đã vay tới 9 triệu MKR trên AAVE” để phản đối đề xuất về LOVE, dù lãi suất lên tới 60-70%. Hành động đó có lẽ đã khiến Nikolai phải đổi ý và bỏ phiếu ủng hộ LOVE.

Sau đó, nhiều nhà đầu tư lớn khác cũng đã ủng hộ LOVE, cho đến khi Nikolai quyết định rút lại số tokens của mình. Điều này làm đảo lộn tình thế, khiến LOVE gần như không còn cơ hội chiến thắng nữa.

Trong những phút cuối cùng, trong khi Luca gửi thư cảm ơn những người ủng hộ thì Rune lại cố gắng thay đổi số MKR mà ông đã ủy quyền cho các đối tượng khác nhau để tăng khoảng cách giữa phiếu ủng hộ và phiếu phản đối.

Kết quả là LOVE đã nhận được một đòn đau khi không được Rune thông qua.

Để hiểu rõ hơn về mức độ tranh cãi trong LOVE, vào thời điểm kết thúc cuộc bỏ phiếu vào ngày 29/06/2022, đã có hơn 293 nghìn MKR tham gia, trị giá hơn 260 triệu USD. Đây là cuộc bỏ phiếu quản trị thu hút lượng tài sản lớn nhất trong lịch sử ngành crypto.

Các phe phái chính trong MakerDAO

Theo Greg Di Prisco, cộng đồng MakerDAO đang chia rẽ thành nhiều nhóm với định hướng và mục tiêu khác nhau. Mặc dù vậy, có thể phân loại thành 3 nhóm lớn nhất như sau:

Nhóm 1: Những Người Tiên Tri (Futurist)

Phe này ủng hộ mạnh mẽ, với Rune Christensen và đa số team Maker, đặt lợi ích của MKR lên hàng đầu. Họ tin vào Kế hoạch Endgame mà Rune đề xuất, trong đó Maker sẽ có nhiều subDAO nhỏ gọn hơn để ra quyết định nhanh hơn khi đối mặt với cơ hội kinh doanh mới. Đội ngũ Maker sẽ đứng giữa và chỉ đạo các subDAO.

Nhóm 2: Người Trung Lập (The Centralist)

Gần như là phái ôn hòa, linh hoạt về chính kiến nhưng luôn hướng tới lợi ích của MakerDAO. Họ muốn giải quyết mọi thứ một cách nhanh chóng và hiệu quả nhất có thể, thậm chí là hi sinh sự phi tập trung để đạt được những thay đổi tích cực cho Maker. Các thành viên trong Nhóm Trung Lập nắm giữ nhiều vị trí quan trọng trong Maker và bị cáo buộc là thân VC. (Dựa vào cách phân loại, có thể kết luận rằng Luca thuộc nhóm Centralist).

Nhóm 3: Những Người Phi Tập Trung (The Decentralist)

Nhóm này giống như phe cánh tả, cao tôn tính phi tập trung của DAI, hướng đến lợi ích duy nhất cho DAI.

Ban đầu, nhóm Futurist và Centralist cùng tập trung vào việc liên kết DeFi với RWA vì điều này sẽ mang lại nhiều lợi ích cho Maker và DAI: Thứ nhất, DAI sẽ không còn phụ thuộc vào USDC; thứ hai, với Centralist (phe thân VC), họ có thể mở rộng mạng lưới của Maker đến thị trường tài chính truyền thống và có cơ hội mua tokens từ kho dự án với giá giảm giá mà không ảnh hưởng đến thị trường. Tuy nhiên, sau vụ Tornado Cash, nhóm Futurist đã nhận ra rủi ro của RWA và chuyển sang phe Decentralist để bảo vệ tính phi tập trung của DAI.

Tóm lại là…

Thực chất, lợi ích của tất cả các nhóm đều xoay quanh MetaDAO.

Đối với nhóm Futurist, khi các DAO mới được thành lập và phát hành token, Maker sẽ được hưởng lợi nhiều nhất khi làm cố vấn (để đổi lấy token) cho các sub-DAO. Điều mà nhóm Futurist tôn trọng là Kế hoạch Endgame, không phải RWA hay tính phi tập trung. 

Tương tự như nhóm Centralist, họ cũng sẽ hưởng lợi từ MetaDAO, nhưng cách làm việc theo lối tài chính truyền thống có thể khiến họ mất đi uy tín trong mắt những người Futurist. Vụ Tornado Cash có thể chỉ là lý do để Rune có cơ hội rời bỏ RWA một cách công khai và để thu hút sự ủng hộ từ phái Decentralist. 

Phái Decentralist có lợi từ các token DeFi, điều này rõ ràng. Họ thu lợi trực tiếp từ việc yield farming các token mới từ MetaDAO, nhưng nếu các sub-DAO tuân thủ quy định pháp lý của thị trường tài chính truyền thống, giá token có thể sẽ không tăng cao như trước. Tính phi tập trung chỉ là lý do để phe này thoát khỏi sự hạn chế về lợi nhuận của các loại tài sản trong thị trường tài chính truyền thống. 

Mai Phan

• Tất cả về The Merge
• Kyros Kompass #10: Một số cơ chế bảo vệ quyền riêng tư trên blockchain
• Account Abstraction – Khi ví crypto và smart contract hợp nhất