Mâm cơm cúng giỗ là truyền thống văn hóa đặc trưng của người Việt Nam. Hàng năm, vào ngày giỗ của tổ tiên, con cháu sẽ chuẩn bị mâm cúng để bày tỏ lòng hiếu kính và tưởng nhớ người đã khuất. Tùy theo từng miền Bắc, Trung, Nam, các món ăn và cách bày trí mâm cúng có sự khác biệt để phù hợp với phong tục, tập quán từng nơi. Hãy cùng Mytour khám phá cách chuẩn bị mâm cúng giỗ đặc trưng của mỗi miền qua bài viết dưới đây.
Ý nghĩa của mâm cúng giỗ là gì?
Mâm cúng giỗ không chỉ là dịp để con cháu thể hiện lòng hiếu thảo mà còn là thời điểm tưởng nhớ công ơn tổ tiên. Đây là một phần của văn hóa truyền thống lâu đời của người Việt. Ngày giỗ cũng là lúc con cháu cầu xin sự phù hộ, may mắn và sức khỏe cho gia đình.

Ngày giỗ cũng là dịp để các thế hệ trong gia đình quây quần bên nhau, thắt chặt tình cảm giữa các thành viên, đồng thời chuẩn bị những món ăn truyền thống theo gương ông bà để ngày giỗ thêm phần trang trọng.
Dù xã hội có hiện đại đến đâu, con cháu vẫn phải nhớ đến ngày giỗ của tổ tiên, quây quần bên gia đình và dòng họ. Đây không chỉ là dịp tưởng nhớ người đã khuất mà còn là biểu tượng của nét đẹp văn hóa, thể hiện lòng biết ơn, như câu nói “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc.
Những chuẩn bị cần thiết trước ngày cúng giỗ
Để lễ cúng giỗ diễn ra suôn sẻ và đầy đủ, gia đình cần chuẩn bị một số vật dụng cơ bản như sau:
- Thực đơn cho mâm cúng giỗ
Mỗi gia đình, mỗi vùng miền sẽ có thực đơn khác nhau cho mâm cúng giỗ. Các thành viên trong gia đình cần họp bàn, thảo luận về thực đơn và chuẩn bị mua sắm các nguyên liệu trước ngày lễ để tránh thiếu sót.
- Gửi thiệp mời cho người thân, hàng xóm
Thông báo về buổi lễ cúng giỗ không thể chỉ gửi trước 1-2 ngày. Bạn cần gửi thiệp mời ít nhất một tuần trước để người thân và hàng xóm có thời gian sắp xếp tham dự.
- Chuẩn bị sạp, phông bạt và khu vực tiếp khách
Lễ cúng giỗ thường có đông khách, vì vậy việc chuẩn bị sạp, phông bạt và bàn ghế cho mọi người là điều không thể thiếu. Nếu thiếu bàn ghế, khách sẽ cảm thấy bất tiện và không thoải mái.
Mâm cúng giỗ bao gồm những món gì?
Mâm cúng giỗ đầy đủ sẽ gồm các món ăn như canh, xào, luộc và chiên. Ở ba miền Bắc, Trung, Nam, do sự khác biệt về điều kiện tự nhiên và văn hóa, mâm cúng giỗ sẽ có sự biến đổi để phù hợp với đặc điểm từng vùng miền.

Thực đơn mâm cúng giỗ đặc trưng ở ba miền
Miền Nam
Miền Trung
Miền Bắc
Tùy vào điều kiện mỗi gia đình, bạn có thể thêm các món ăn khác vào mâm cúng để mâm cơm trở nên đầy đủ hơn, đáp ứng được nhu cầu của khách. Dưới đây là những thực đơn giỗ đơn giản tại ba miền để bạn tham khảo.
Mâm cúng giỗ miền Bắc
Mâm cơm cúng miền Bắc thường đơn giản trong cách chế biến nhưng vẫn đảm bảo sự hấp dẫn qua cách bày biện. Mâm cơm cúng giỗ luôn đi kèm với bài văn khấn, thể hiện lòng thành kính và biết ơn của con cháu đối với tổ tiên.

Dưới đây là 3 thực đơn mâm cỗ giỗ mà Mytour đã chuẩn bị để bạn tham khảo.
Set menu 1
Set menu 2
Set menu 3
Bên cạnh các món ăn truyền thống, bạn có thể linh hoạt thay đổi thực đơn mâm cỗ cúng giỗ sao cho phù hợp với sở thích và hoàn cảnh gia đình. Dù vậy, điều quan trọng vẫn là tấm lòng thành kính của con cháu đối với tổ tiên.
Mâm cơm cúng giỗ vùng miền Trung
Người miền Trung nổi tiếng với tính cách chất phác và những món ăn đặc sắc. Đặc biệt, ở Huế – vùng đất mang đậm bản sắc văn hóa cung đình – mâm cơm cúng giỗ thường được trang trí tinh tế và công phu, phản ánh nét đẹp truyền thống trong mỗi gia đình.

Dưới đây là một số thực đơn mâm cỗ cúng giỗ miền Trung truyền thống mà bạn có thể tham khảo:
Thực đơn 1
Thực đơn 2
Thực đơn 3
Mâm cỗ cúng giỗ miền Nam
Người miền Nam nổi bật với lối sống chân chất, giản dị và đầy tình nghĩa. Do đó, mâm cơm cúng giỗ ở đây thường không cầu kỳ nhưng lại chứa đựng những món ăn quen thuộc, gần gũi. Mâm cúng miền Nam tuy đơn giản nhưng vẫn được bài trí gọn gàng, tươm tất, thể hiện sự kính trọng đối với tổ tiên.

Mytour xin giới thiệu 3 thực đơn cho mâm cơm cúng giỗ miền Nam ngon miệng để bạn tham khảo:
Thực đơn 1
Thực đơn 2
Thực đơn 3
Những điểm cần chú ý khi chuẩn bị mâm cúng giỗ
Mâm cơm cúng giỗ là một phần không thể thiếu trong truyền thống văn hóa Việt. Đây là dịp để bày tỏ lòng hiếu kính với tổ tiên. Vì vậy, trong quá trình chuẩn bị và chế biến, cần chú ý những yếu tố sau để thể hiện sự tôn trọng và tránh làm sai với những giá trị truyền thống.

- Trong mâm cúng giỗ, tuyệt đối không được để các món ăn sống có mùi hôi hoặc tanh, vì điều này sẽ làm mất đi sự linh thiêng của buổi lễ.
- Không nên thử hoặc nếm đồ ăn trong mâm cúng trước khi cúng, đây là hành động thiếu tôn trọng đối với tổ tiên.
- Chén đĩa, tô, dụng cụ trong mâm cơm cúng phải nguyên vẹn, không bị vỡ. Nếu có thể, gia đình nên chuẩn bị bộ chén dĩa riêng cho việc thờ cúng.
- Mâm cơm cúng giỗ thể hiện lòng thành kính, do đó, bạn nên tự tay chuẩn bị các món ăn thay vì mua sẵn từ ngoài.
- Trong mâm cơm cúng giỗ cần có một chén hoặc đĩa cơm đầy, kèm theo một chút muối và gạo để thể hiện sự trân trọng đối với tổ tiên.
- Gia chủ khi thực hiện nghi lễ khấn vái cần ăn mặc chỉnh tề, kín đáo và lịch sự.
Hướng dẫn cách trình bày mâm cúng giỗ
Mặc dù mỗi miền Bắc, Trung, Nam có những phong tục và văn hóa riêng biệt, nhưng trong việc bày mâm cúng giỗ, điều quan trọng là phải thể hiện sự tôn kính, cẩn thận và trang trọng khi đặt cúng trên bàn thờ. Để có một mâm cơm cúng giỗ thật đẹp và ý nghĩa, bạn cần lưu ý một số nguyên tắc sau:

- Chén, đĩa, tô dùng trong mâm cúng giỗ trên bàn thờ nên chọn cùng bộ, đồng màu sắc và có họa tiết hoa văn hài hòa.
- Chén muối, gạo và cây nhang cần được đặt gần nhau, phía trước mâm cơm cúng giỗ.
- Các món chính như canh, món hầm và thịt nên được đặt ở trung tâm mâm, còn các món phụ sẽ xung quanh mâm cơm.
- Ở miền Bắc, người ta thường bới cơm vào bát nhỏ, sử dụng 5 chén cơm và 5 đôi đũa sắp gọn vào mâm, cơm chỉ được múc một lần. Còn ở miền Nam và miền Trung, cơm thường được để đầy trong tô hoặc đĩa, bày 6 chén sạch và 6 đôi đũa.
- Nếu có vàng mã, nên để vào mâm nhỏ và đặt cạnh mâm cơm cúng giỗ.
Trên đây là một số gợi ý về cách bày trí mâm cơm cúng giỗ mà Mytour muốn chia sẻ với bạn. Hy vọng bạn sẽ có thêm những kiến thức bổ ích để chuẩn bị mâm cơm cúng giỗ thật trang trọng. Để khám phá thêm nhiều thông tin về phong tục và tập quán, cũng như mua bán đất, hãy ghé thăm Mytour.vn ngay nhé.