Buzz
1. Màng sinh chất bao gồm những thành phần nào?
Câu hỏi: Các thành phần cấu tạo nên màng sinh chất là gì?
A. phospholipid và protein
B. carbohydrate
C. glycoprotein
D. cholesterol
Đáp án:
Màng sinh chất được cấu tạo chủ yếu từ phospholipid và protein, theo mô hình màng khảm động.
Lựa chọn đúng là: A
2. Tổng quan về màng sinh chất
2.1. Màng sinh chất là gì?
Màng sinh chất là một thành phần thiết yếu và phức tạp trong cấu trúc tế bào, đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý môi trường bên trong và bên ngoài tế bào. Nó không chỉ là lớp bảo vệ ngăn chặn sự xâm nhập của các chất từ môi trường mà còn là cổng để trao đổi chất và thông tin giữa tế bào và môi trường xung quanh.
Màng sinh chất hoạt động như một 'cánh cửa' quan trọng, điều tiết các quá trình sinh học diễn ra bên trong và bên ngoài tế bào. Nó không chỉ bảo vệ tế bào khỏi sự xâm nhập của vi khuẩn, virus và các chất độc hại, mà còn duy trì sự cân bằng của nước và các chất dinh dưỡng cần thiết.
Một đặc điểm nổi bật của màng sinh chất là sự linh hoạt của nó. Khả năng này cho phép tế bào phản ứng nhanh chóng và di chuyển hiệu quả trong môi trường khắc nghiệt. Màng sinh chất còn có khả năng tự phục hồi, giữ cho các đặc tính cần thiết cho sự sống được duy trì.
Tính chọn lọc của màng sinh chất rất quan trọng để duy trì sự sống của tế bào. Khả năng này cho phép các phân tử và ion đi qua màng dựa trên kích thước, điện tích và tính chất hóa học, tạo nên một môi trường nội tế bào ổn định để các quá trình sinh học có thể diễn ra.
Màng sinh chất không chỉ là một cấu trúc tĩnh mà còn thể hiện sự đối xứng và không đối xứng. Điều này phản ánh sự phức tạp và đa dạng trong cấu trúc và chức năng của nó. Các phân tử lipid và protein tự tổ chức thành các cấu trúc như màng đôi, các kênh và receptor, tạo ra một môi trường linh hoạt cho các hoạt động tế bào.
2.2. Cấu trúc của màng sinh chất như thế nào?
Năm 1972, các nhà khoa học Seymour Jonathan Singer và Garth Nicolson đã đề xuất mô hình cấu trúc của màng tế bào, gọi là mô hình khảm lỏng (hay khảm động).
Dựa vào mô hình này, màng tế bào được cấu thành từ hai phần chính: lớp kép phospholipid và các loại protein. Các phân tử protein phân bố xen kẽ trong lớp kép phospholipid.
- Lớp kép phospholipid:
+ Các phân tử phospholipid với đuôi kị nước hướng vào nhau, tạo thành hai lớp, giúp ổn định cấu trúc của màng.
+ Đuôi kị nước của màng có thể hướng ra ngoài hoặc vào trong, chỉ cho phép một số phân tử nhất định đi qua, tạo ra tính thấm chọn lọc của màng.
+ Xen kẽ giữa hai lớp phospholipid có một số phân tử như sterol (ở tế bào thực vật) và cholesterol (ở tế bào động vật), giúp màng linh hoạt và đảm bảo tính lỏng, góp phần vào tính động của màng.
- Các loại protein màng:
+ Có hai loại protein màng: protein xuyên màng (đi qua toàn bộ lớp màng) và protein gắn màng (nằm ở mặt trong hoặc ngoài của màng).
+ Các protein màng kết nối với sợi của khung tế bào bên trong hoặc với các protein bên ngoài tế bào, giúp duy trì sự ổn định và cấu trúc của màng.
+ Chức năng của protein màng bao gồm vận chuyển chất qua màng, hoạt động như enzyme, làm thụ thể tiếp nhận tín hiệu và truyền thông tin tế bào.
- Trên màng còn có carbohydrate liên kết với protein (glycoprotein) hoặc lipid (glycolipid), tham gia vào việc nhận diện tín hiệu và tương tác, truyền thông tin giữa các tế bào.
2.3. Chức năng của màng sinh chất
Màng sinh chất, với cấu trúc chủ yếu từ phospholipid và protein, thực hiện các chức năng chính sau đây:
- Thực hiện trao đổi chất với môi trường một cách chọn lọc: Lớp phospholipid chỉ cho phép các phân tử nhỏ không phân cực đi qua. Các phân tử phân cực và mang điện phải đi qua các kênh protein thích hợp để vào tế bào. Do đó, màng sinh chất thường được mô tả là có tính bán thấm.
- Màng sinh chất chứa các protein thụ thể tiếp nhận thông tin cho tế bào. Tế bào, như một hệ thống mở, tiếp nhận thông tin hóa học từ môi trường và phản ứng với sự thay đổi của điều kiện bên ngoài. Ví dụ, màng sinh chất của tế bào thần kinh người có các thụ thể nhận tín hiệu từ các chất dẫn truyền xung thần kinh phát ra từ tế bào kế tiếp, giúp truyền xung thần kinh từ tế bào này sang tế bào khác.
- Màng sinh chất còn mang các 'dấu hiệu' glycoprotein đặc trưng cho từng loại tế bào, giúp các tế bào trong cùng cơ thể nhận diện nhau và phân biệt các tế bào 'lạ' (tế bào của cơ thể khác).
3. Các câu hỏi ứng dụng liên quan
CÂU 1:
Màng tế bào điều chỉnh sự di chuyển của các chất vào và ra khỏi tế bào
A. Một cách tự do
B. Một cách có chọn lọc
C. Chỉ cho phép các chất đi vào
D. Chỉ cho phép các chất đi ra
Giải thích:
Màng sinh chất có đặc tính bán thấm: Đảm bảo sự trao đổi chất với môi trường theo cách có chọn lọc.
Lựa chọn đúng là: B
Câu 2:
Màng sinh chất có cấu trúc như một tấm mosaic động vì
A. Các phân tử tạo nên màng có khả năng di chuyển trong phạm vi của màng
B. Được tạo thành từ nhiều loại chất hữu cơ khác nhau
C. Phải bao bọc xung quanh tế bào
D. Kết nối chặt chẽ với bộ khung tế bào
Giải thích:
Cấu trúc khảm: Màng được hình thành chủ yếu từ lớp phospholipid kép, với sự hiện diện của các phân tử protein và các chất khác trên bề mặt.
Cấu trúc động: Các phân tử phospholipid có thể di chuyển trong màng với tốc độ khoảng 2mm/giây, trong khi các protein di chuyển chậm hơn nhiều so với phospholipid.
Lựa chọn đúng là: A
Câu 3:
Tế bào chất trong sinh vật nhân thực bao gồm
A. Các bào quan không được bao bọc bởi màng
B. Chỉ chứa ribosome và nhân tế bào
C. Có chứa bào tương và nhân tế bào
D. Hệ thống màng nội bào, các bào quan được bao bọc bởi màng và khung xương tế bào
Giải pháp:
Tế bào chất của sinh vật nhân thực có hệ thống màng nội bào, các bào quan bao quanh bởi màng và khung xương tế bào
Lựa chọn đúng là: D
CÂU 4:
Màng sinh chất của tế bào trong sinh vật nhân thực được cấu thành từ
A. Các phân tử protein và axit nucleic
B. Các phân tử phospholipid và axit nucleic
C. Các phân tử protein và phospholipid
D. Các phân tử protein
Giải pháp:
Màng tế bào chủ yếu được cấu thành từ lớp phospholipid kép, với sự hiện diện của các phân tử protein và các thành phần khác.
Lựa chọn đúng là: C
CÂU 5:
Tế bào trong cùng một cơ thể có khả năng nhận diện nhau và nhận biết các tế bào 'ngoại lai' nhờ vào điều gì?
A. Các protein nhận diện
B. 'Dấu hiệu nhận dạng' là glycoprotein
C. Mô hình khảm động học
D. Roi và lông tế bào trên màng
Giải pháp:
Các 'dấu hiệu nhận dạng' là các gai glycoprotein đặc trưng của từng loại tế bào, giúp các tế bào trong cùng một cơ thể nhận diện nhau và phát hiện các tế bào lạ.
Lựa chọn đúng là: B
CÂU 6:
Cholesterol xuất hiện trong màng sinh chất của tế bào
A. Vi khuẩn
B. Nấm
C. Động vật
D. Thực vật
Giải pháp:
Tế bào động vật và tế bào người chứa nhiều phân tử cholesterol, giúp tăng cường độ ổn định của màng sinh chất.
Lựa chọn chính xác là: C
Đề thi học kỳ 2 môn Sinh học lớp 10 sách mới có đáp án năm học 2022 - 2023
Bộ câu hỏi trắc nghiệm Sinh học lớp 10 theo chương trình Chân trời sáng tạo, kèm đáp án
Trên đây là toàn bộ nội dung bài viết của Mytour về câu hỏi: Màng sinh chất được cấu tạo từ những thành phần nào? Cảm ơn quý độc giả đã theo dõi!
