Mẫu bài văn lớp 7: Phân tích bài thơ Bài ca Côn Sơn của Nguyễn Trãi Các mẫu văn hay nhất cho học sinh lớp 7

Mẫu bài văn lớp 7: Phân tích bài thơ Bài ca Côn Sơn của Nguyễn Trãi là tài liệu hữu ích mà hôm nay Mytour muốn giới thiệu đến quý thầy cô cùng các bạn học sinh lớp 7 tham khảo.

Tài liệu này cung cấp dàn ý chi tiết và 2 mẫu bài văn phân tích bài thơ Bài ca Côn Sơn. Hi vọng sẽ giúp các bạn học sinh tham khảo và làm bài văn hiệu quả, tránh lạc đề và phát triển ý tưởng hay trong việc viết bài.

Dàn ý phân tích bài thơ Bài ca Côn Sơn

1. Bắt đầu

- Giới thiệu về “Bài ca Côn Sơn”: Bài ca Côn Sơn thể hiện tình yêu sâu sắc và mãnh liệt của Nguyễn Trãi đối với thiên nhiên.

2. Nội dung

- Bức tranh về thiên nhiên sống động với âm nhạc của dòng suối mà tác giả so sánh với tiếng đàn cầm êm dịu.

- Bức tranh về thiên nhiên ở Côn Sơn còn tái hiện chân thực như mảnh đá.

- Nhà thơ chìm đắm trong vẻ đẹp của thiên nhiên, để hồn mình lạc vào khung cảnh núi rừng, tìm thấy sự thanh thản trong lòng.

- Nghệ thuật: Sử dụng từ ngữ tinh tế, những so sánh độc đáo và sự đa dạng trong lối thơ.

- Bài thơ thể hiện tình yêu sâu sắc và mãnh liệt của tác giả đối với thiên nhiên. Hình ảnh và con người hoà quện tạo nên một bức tranh Côn Sơn tuyệt đẹp. Thi sĩ trở về với thiên nhiên để tìm kiếm sự bình yên trong lòng.

3. Kết luận

- Nhận xét về bài thơ: “Bài ca Côn Sơn” là một tác phẩm độc đáo và xuất sắc. Tình yêu thiên nhiên xuất phát từ nhân cách cao quý và tinh thần nghệ sĩ của Nguyễn Trãi.

Phân tích bài thơ Bài ca Côn Sơn - Mẫu 1

Từ ngày xưa đến nay, chủ đề về thiên nhiên trong thơ ca đã được khai thác phong phú. Các nhà thơ Việt Nam thời Trung đại đã sáng tác nhiều bài thơ hay về vẻ đẹp của quê hương, trong đó có Nguyễn Trãi, một nhà thơ tài hoa và anh hùng xuất sắc của dân tộc, đã viết 'Bài Ca Côn Sơn' trong những ngày ông trở về ẩn cư tại quê nhà. Bài thơ vừa mô tả cảnh thiên nhiên yên bình, trong lành, vừa thể hiện những cảm xúc đẹp của thi sĩ khi ngắm nhìn vẻ đẹp rừng núi quê hương:

'Côn Sơn suối chảy rì rầm
...
Trong màu xanh ngát ta ngâm thơ nhàn'

Bản dịch của bài thơ được viết bằng tiếng Việt và sử dụng thể thơ lục bát, truyền tải một cách du dương, uyển chuyển. Bản dịch được đánh giá cao, thể hiện đầy đủ tinh thần của bản gốc. Bức tranh về Côn Sơn mở đầu bằng một âm thanh êm đềm:

Côn Sơn suối chảy rì rầm
Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai

Nhà thơ cảm nhận thiên nhiên đầu tiên thông qua thị giác, và từ đó, hình ảnh phong cảnh Côn Sơn hiện ra vô cùng tao nhã, yên bình. Âm thanh của tiếng suối trong thiên nhiên được so sánh với 'tiếng đàn cầm bên tai'. Tiếng đàn thường thể hiện cảm xúc và tâm trạng của nghệ sĩ. Còn tiếng suối đó, có lẽ là âm thanh của núi rừng êm đềm, cùng với tâm trạng của người thi sĩ? Mô tả tiếng suối bằng tiếng đàn là một cách miêu tả độc đáo, khiến ta cảm thấy như đang thưởng thức nghệ thuật tuyệt vời của mẹ thiên nhiên. Trong tương lai, nhà thơ Hồ Chí Minh cũng một lần mô tả 'Tiếng suối trong như tiếng hát xa', cũng là so sánh giữa âm thanh tự nhiên và âm thanh do con người tạo ra. Hai nhà thơ ở hai thời đại khác nhau đều chia sẻ niềm đam mê thiên nhiên, nhưng tiếng suối - đàn cầm của Nguyễn Trãi đẹp một cách cổ điển, trong khi tiếng suối - tiếng hát của Hồ Chí Minh lại mang vẻ đẹp hiện đại, tươi trẻ...

Vậy là, nhà thơ miêu tả tiếng suối để thể hiện không gian yên tĩnh, đây là nghệ thuật lấy động để mô tả tĩnh. Và giữa không gian ấy là hình ảnh:

'Côn Sơn có đá rêu phơi
Ta ngồi trên đá như ngồi chiếu êm'

Nhà thơ mô tả về 'đá' một cách đặc biệt: Ông cảm nhận đá qua màu rêu đã trải qua bao ngày nắng mưa. Hình ảnh này khiến người đọc cảm thấy như đá Côn Sơn đã tồn tại từ rất lâu, có lẽ nó chứa đựng lịch sử và bề dày của những ngày tháng. Đây là hình ảnh của một thiên nhiên lâu đời, nguyên sơ mà nhà thơ yêu quý và gắn bó. Chính vì vậy, Nguyễn Trãi 'ngồi trên đá như ngồi trên chiếu êm'. Đây là một so sánh rất đặc sắc, giúp thiên nhiên trở nên gần gũi hơn bao giờ hết. Côn Sơn giống như một căn nhà lớn, và thảm rêu phơi đã trở thành chiếu êm của con người, giúp nhân vật trữ tình ngồi thư thái, để sáng tạo những bài thơ hay, êm dịu như cảnh Côn Sơn.

Côn Sơn còn có những khu rừng thông xanh tươi suốt bốn mùa, để nhà thơ hòa mình vào sự sảng khoái:

'Trong rừng thông mọc như nêm
Tìm nơi bóng mát ta lên ta nằm.'

Người xưa thường mến cây thông, vì nó là loài cây không sợ sương tuyết, vẫn xanh tươi và mạnh mẽ đứng vững giữa bão táp. Hình ảnh rừng thông làm cho cảnh Côn Sơn trở nên hùng vĩ, với so sánh đơn giản 'thông mọc như nêm'. Cánh rừng thông ấy không bao giờ gục ngã dưới bão gió, đó là vẻ đẹp của sức sống và niềm tin. Có lẽ nhà thơ muốn truyền đạt ý nghĩa đó? Rồi, con người xuất hiện dưới bóng mát rừng thông, trong một tình thế thoải mái, thân thuộc là 'ta lên ta nằm'. Rừng và thi sĩ hòa quyện trong một tình yêu mật thiết, bóng thông che cho nhà thơ say giấc nồng ban trưa. Người đọc cảm nhận được tinh thần sảng khoái và tình yêu thiên nhiên của Nguyễn Trãi.

Côn Sơn không chỉ có rừng thông, mà còn có rừng trúc tươi đẹp, hiền hòa, làm say lòng người:

Trong rừng có bóng trúc râm
Trong màu xanh mát, ta ngâm thơ nhàn.

Cây trúc là biểu tượng của nhiều vùng quê Việt Nam. Có lẽ ở Côn Sơn, trúc mọc thành rừng, nên nhà thơ dùng những từ ngữ như 'trúc râm', 'màu xanh mát' để tả vẻ đẹp. Trúc biểu tượng cho lòng quân tử trong thơ cổ, và gợi lên những ý nghĩa tốt lành. Trở về với Nguyễn Trãi, dưới bóng trúc, nhà thơ 'ngâm thơ nhàn' là niềm vui thanh cao, nguồn cảm hứng cho tâm hồn con người. Giọng ngâm thơ thảnh thơi làm cho rừng trúc càng xanh đẹp!

Bức tranh Côn Sơn của Nguyễn Trãi được miêu tả bằng bút pháp tài tình: hình ảnh thơ tươi đẹp, liên tưởng thú vị độc đáo, hình ảnh thiên nhiên và con người hòa quyện một cách tự nhiên... Từ đó, ta thấy được sự hòa hợp giữa con người với thiên nhiên, và nhân cách thanh cao, ung dung của nhà thơ hiện lên trong mỗi câu chữ. 'Bài ca Côn Sơn' không chỉ là một bức tranh đẹp mà còn là một bản nhạc về tình yêu thiên nhiên và niềm hạnh phúc khi ngắm nhìn vẻ đẹp của quê hương thiên nhiên.

Phân tích bài thơ Bài ca Côn Sơn - Mẫu 2

Ngôi nhà thiên nhiên đặc biệt ấy: Suối là dàn nhạc, rêu là chiếu, bóng thông làm giường, bóng tre trúc là nơi ngâm vịnh thơ ca. Thật là tuyệt vời! Và trong ngôi nhà thiên nhiên đó, ông hòa mình với cảnh vật và vẽ lại chúng bằng nét bút tài hoa.

Bài ca Côn Sơn (Côn Sơn ca) là một bài thơ chữ Hán nổi tiếng. Có lẽ Nguyễn Trãi sáng tác bài thơ này trong thời gian ông ẩn dật tại Côn Sơn để tâm hồn được trong sạch, thanh cao.

Đối với Nguyễn Trãi, Côn Sơn là một vùng đất có sức hấp dẫn đặc biệt. Ông đã chọn Côn Sơn là nơi ẩn dật hai lần. Núi rừng thanh vắng ấy đã trở thành một thế giới đầy quen thuộc và gắn bó với thi nhân. Tại Côn Sơn, Nguyễn Trãi sống với chính mình. Thiên nhiên như làm dịu dàng tâm hồn ông - một tâm hồn vướng bận trong những lo âu về thế gian. Tại Côn Sơn, mọi thứ trở nên sống động, có ý nghĩa, như những người bạn, như những tri âm:

Núi lặng lẽ, chim bạn cùng
Mây làm khách, trăng làm bạn
(Thuật hứng - Bài 19)

Cảnh trí Côn Sơn thanh bình, mở cửa lòng, cho tâm hồn Nguyễn Trãi bay vào đó, quên đi mọi phiền muộn:

Côn Sơn suối chảy rì rầm
Tiếng như là tiếng đàn cầm thanh thoát
Côn Sơn đá rêu phơi nắng
Ngồi trên đá, êm ái như chiếu mềm
Trong rặng thông mọc như nêm,
Tìm chốn bóng mát, nằm nghỉ thảnh thơi
Trong rừng, trúc mát khe nghiêng,
Trong màu xanh mát, ta ngâm thơ nhàn.
(Trích Bài Ca Côn Sơn).

Phần mở đầu của Bài Ca Côn Sơn mang lại cho người đọc nhiều cảm nhận mới về tâm hồn của Nguyễn Trãi. Trong tâm trạng của ông, cảnh trí Côn Sơn hiện ra thật lãng mạn và thơ mộng: có tiếng suối rì rầm, có đá rêu nắng phơi êm đềm, có rừng thông rậm rạp, dày, có rừng trúc mát mẻ..., vừa có sự hoang dã của thiên nhiên, vừa có hơi ấm của cuộc sống đầy tình người. Hơn nữa, trong con mắt của thi nhân, thiên nhiên không chỉ là cảnh, mà đã trở thành ngôi nhà. Ngôi nhà thiên nhiên ấy thật đặc biệt: Suối là dàn nhạc, rêu là chiếu, bóng thông làm giường, bóng tre trúc là nơi ngâm vịnh thơ. Thật là tuyệt vời! Và trong ngôi nhà thiên nhiên ấy, ông hòa mình với cảnh vật và vẽ lại chúng bằng nét bút tài hoa.

Hình ảnh thiên nhiên như được vẽ nên bằng âm thanh rì rầm của tiếng suối, cảm nhận như âm nhạc đàn cầm bên tai:

Côn Sơn suối chảy rì rầm,
Nghe như tiếng đàn cầm bên tai.

Một so sánh độc đáo và lôi cuốn. Liệu suối đang chảy hay là tâm hồn thi nhân đã đắm chìm vào tiếng suối, như rung lên cung đàn diễn đạt nỗi khao khát yêu cuộc sống?

Năm trăm năm sau, thi sĩ Hồ Chí Minh cũng chia sẻ cùng cảm xúc:

Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Liệu rằng những tâm hồn nghệ sĩ đã gặp gỡ nhau?

Sau những khoảnh khắc thả hồn cùng tiếng suối, thi sĩ ngồi bên những tảng đá rủ phong bao phủ. Ông có thể ngồi ngắm cảnh, hay chơi cờ một mình? Có lẽ cả hai. Trên thế gian này, không ít người đã ngồi trên đá, nhưng làm thế nào họ có thể cảm nhận như thi sĩ?

Côn Sơn có đá rêu phơi,
Ngồi trên đá như ngồi chiếu êm.

Một hình ảnh so sánh sáng tạo và gợi tưởng, khiến ta không khỏi kinh ngạc. Nguyễn Trãi trở về Côn Sơn không chỉ để ẩn dật theo nghĩa đen của từ, mà ông quay về với niềm vui tự do của một con người trở về tổ ấm (Hoàng Phủ Ngọc Tường). Và trong tổ ấm đó, ông không chỉ được nghe nhạc rừng, ngồi trên đá đánh cờ, mà còn được nằm dưới bóng thông mát, ngâm thơ nhàn dưới bóng trúc xanh. Một cuộc sống mà con người và thiên nhiên hòa quyện vào nhau. Tâm hồn Ức Trai bừng sáng lạ kỳ.

Chưa bao giờ tâm hồn thi sĩ của Ức Trai được thể hiện đầy đủ, sâu sắc và tinh tế như thế!

Tại Côn Sơn này, hồn thơ của Ức Trai vẫn mở cửa rộng để chào đón thiên nhiên, mang về sự bao dung, sự phong phú:

Bên ngoài, trăng tròn tỏa sáng qua mái nhà
Thuyền chở yến hà đầy nặng vay then
(Thuật hứng - Bài 24)

Tình yêu thiên nhiên sâu sắc đến nỗi thi sĩ lo sợ bóng hoa phai mà không dám lau chùi nhà cửa:

Mở cửa, đêm chờ hương quế lồng
La phủi sàn, ngày đợi bóng hoa phai
(Quốc Âm thi tập - Bài 160)

Nhân cách thanh cao và tâm hồn thi sĩ của Nguyễn Trãi thực sự là nguồn sáng soi rọi cho chúng ta.