Buzz
1. Khái niệm mâu thuẫn
Mâu thuẫn là phần không thể thiếu trong cuộc sống. Mỗi người đều có quan điểm và tính cách riêng, do đó việc xảy ra mâu thuẫn là điều không thể tránh khỏi. Dù là giữa hai cá nhân hay một nhóm trong công việc, mâu thuẫn luôn xuất hiện trong các tình huống khác nhau.
Để dễ hiểu hơn, mâu thuẫn được định nghĩa là sự xung đột, đối lập về suy nghĩ, tính cách và quan niệm. Khi không có điểm chung, những mâu thuẫn này có thể dẫn đến bất hòa, tranh cãi, thậm chí xung đột nghiêm trọng nếu không được giải quyết kịp thời.
Mâu thuẫn trong tiếng Anh là 'Contradiction'. Mâu thuẫn thể hiện sự đồng nhất và xung đột giữa các yếu tố đối lập. Mỗi mâu thuẫn đều chứa hai mặt đối lập, vừa có sự đồng nhất vừa có sự đấu tranh qua lại giữa chúng.
2. Mâu thuẫn trong triết học là gì?
Trong triết học, mâu thuẫn là khái niệm cơ bản của phép biện chứng duy vật, chỉ mối liên hệ thống nhất, đấu tranh và chuyển hóa giữa các mặt đối lập trong mỗi sự vật, hiện tượng, hoặc giữa các sự vật và hiện tượng trong quá trình phát triển của chúng.
Mâu thuẫn có thể hiểu đơn giản là sự tồn tại khách quan vốn có của bất kỳ sự vật, hiện tượng, hoặc quá trình nào trong tự nhiên, xã hội và tư duy. Quy luật mâu thuẫn là một trong những quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật, còn được gọi là quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập. Các mặt đối lập trong phép biện chứng duy vật là những thuộc tính, khuynh hướng phát triển trái ngược nhưng cùng tồn tại trong một sự vật, hiện tượng, tạo nên bản chất của chúng. Đối lập là sự tổng hợp của những thuộc tính và xu hướng trái ngược, nhưng lại là điều kiện tồn tại của nhau.
Mâu thuẫn triết học theo quan niệm siêu hình được hiểu như thế nào?
- Đối lập với logic;
- Thiếu sự đồng nhất;
- Không có sự chuyển hóa biện chứng giữa các yếu tố đối lập.
Mâu thuẫn có thể được hiểu là danh từ hoặc động từ, chỉ trạng thái xung đột hoặc sự đối chọi, không thể hòa hợp và giải quyết. Tuỳ thuộc vào hoàn cảnh và tính chất cụ thể của sự việc, cách hiểu về mâu thuẫn có thể khác nhau.
3. Các đặc điểm chung của mâu thuẫn
Mâu thuẫn mang tính khách quan và phổ biến vì nó là phần bản chất vốn có của mọi sự vật, hiện tượng.
Theo Ăng-ghen: “Ngay cả sự di động đơn giản cũng chứa đựng mâu thuẫn, thì các hình thức vận động cao hơn của vật chất, đặc biệt là sự sống và sự phát triển của sự sống, lại càng chứa đựng mâu thuẫn. Sự sống chính là sự đồng thời tồn tại của một sinh vật vừa là chính nó, vừa là một cái khác. Do đó, sự sống là một mâu thuẫn nội tại trong các sự vật và quá trình, một mâu thuẫn liên tục phát sinh và tự giải quyết. Khi mâu thuẫn chấm dứt, sự sống cũng kết thúc và cái chết xảy ra. Trong tư duy, chúng ta không thể thoát khỏi mâu thuẫn; chẳng hạn như mâu thuẫn giữa năng lực nhận thức vô hạn và thực tế năng lực đó bị hạn chế bởi hoàn cảnh bên ngoài. Mâu thuẫn này được giải quyết qua sự tiếp nối của các thế hệ, một sự tiếp nối vô tận trên thực tiễn, và được giải quyết trong quá trình vận động không ngừng.”
Mâu thuẫn có tính đa dạng và phong phú, thể hiện qua việc mỗi sự vật, hiện tượng hay quá trình đều chứa đựng nhiều loại mâu thuẫn khác nhau, tùy thuộc vào điều kiện lịch sử cụ thể. Các loại mâu thuẫn này giữ các vai trò và vị trí khác nhau trong sự tồn tại, vận động và phát triển của sự vật, như mâu thuẫn nội tại và ngoại tại, mâu thuẫn cơ bản và không cơ bản.
+ Mâu thuẫn nội tại: sự tương tác giữa các mặt đối lập trong cùng một sự vật.
+ Mâu thuẫn ngoại tại: xung đột xảy ra giữa sự vật đó với các sự vật khác.
=> Mâu thuẫn nội tại và ngoại tại mang tính tương đối và phụ thuộc vào phạm vi phân tích. Một mâu thuẫn có thể là nội tại trong một mối quan hệ, nhưng lại trở thành ngoại tại trong một mối quan hệ khác.
+ Mâu thuẫn cơ bản là yếu tố cốt lõi của sự vật, có mặt trong tất cả các giai đoạn phát triển của sự vật và tồn tại xuyên suốt quá trình tồn tại của nó.
+ Mâu thuẫn không cơ bản chỉ phản ánh một khía cạnh cụ thể của sự vật, không chi phối bản chất tổng thể của sự vật.
Trong các lĩnh vực khác nhau, mâu thuẫn cũng biểu hiện với các đặc tính khác nhau, tạo nên sự đa dạng và phong phú trong cách mâu thuẫn thể hiện.
4. Ví dụ về mâu thuẫn trong triết học và trong đời sống
4.1. Mâu thuẫn trong triết học
- Mâu thuẫn giữa điện tích dương và điện tích âm
- Mâu thuẫn giữa lực hút và lực đẩy trong vật lý
- Mâu thuẫn giữa đồng hóa và dị hóa trong sinh học
- Mâu thuẫn giữa giai cấp bị bóc lột và giai cấp bóc lột trong đời sống kinh tế. Ví dụ trong kháng chiến chống Pháp, nhân dân ta đối mặt mâu thuẫn gay gắt với thực dân Pháp. Khi mâu thuẫn đạt đỉnh, động lực đấu tranh bùng phát, dẫn đến sự ra đời của nhà nước Việt Nam độc lập, tự do và dân chủ.
- Mâu thuẫn giữa quan niệm lối sống tâm linh và vô thần; giữa những người tuân thủ pháp luật và tội phạm.
- Trong nông nghiệp, nông dân có thể khai thác các yếu tố đối lập trong di truyền và biến dị để tạo ra đột biến, phát triển giống mới với năng suất cao hơn.
- Trong quá trình xây dựng nền kinh tế tri thức, khó khăn là điều không thể tránh khỏi. Bên cạnh những cá nhân nỗ lực vươn lên, vẫn có những người trì trệ, không theo kịp sự tiến bộ của xã hội và phụ thuộc vào người khác, dẫn đến mâu thuẫn giữa các cá nhân.
- Trong quá trình nhận thức, sự phát triển tư tưởng con người là kết quả của cuộc đấu tranh liên tục giữa nhận thức đúng và sai, giữa nhận thức nông cạn và sâu sắc hơn.
4.2. Mâu thuẫn trong đời sống
- Mâu thuẫn giữa các cá nhân trong công việc, khi mỗi người có cách làm, phương án và giải pháp khác nhau. Sự khác biệt về lý tưởng và quan điểm dẫn đến tranh cãi và mâu thuẫn trong cách giải quyết công việc.
- Mâu thuẫn liên quan đến tài sản có thể dẫn đến tranh chấp, kết quả là sự chia rẽ giữa anh em, bạn bè, và mối quan hệ bị rạn nứt.
- Khi thảo luận về một vấn đề, nếu có sự khác biệt quan điểm giữa các nhóm, điều này có thể dẫn đến bất đồng và mâu thuẫn.
- Mâu thuẫn giữa cá nhân và nhóm xảy ra khi có sự khác biệt về lợi ích hoặc quan điểm, chẳng hạn như trong một tập thể nơi phần lớn mọi người đồng ý với một quan điểm trừ một vài cá nhân có ý kiến trái ngược.
- Mâu thuẫn trong hôn nhân, như giữa vợ và chồng về quan điểm sống và cách sống, có thể dẫn đến xung đột không thể hòa giải, với điểm cao nhất là ly hôn.
Thông tin trên giải đáp cho câu hỏi Mâu thuẫn là gì? Ví dụ về mâu thuẫn trong triết học và cuộc sống. Nếu bạn có thêm câu hỏi, vui lòng liên hệ với Mytour qua trang web của chúng tôi. Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ bạn. Cảm ơn bạn đã quan tâm!
