Máu tỏa sức sống qua cơ thể, có cấu trúc đặc biệt và nhiều nhiệm vụ quan trọng.

1. Bí mật về cấu tạo máu

Máu không chỉ là chất lỏng, mà còn là nguyên tố cần thiết duy trì sự sống.

Những yếu tố chính tạo nên máu

1.1. Quá trình hình thành máu như thế nào?

Quá trình hình thành máu diễn ra đặc biệt tại tủy xương, nơi sản xuất các thành phần cấu tạo của máu. Tủy xương, một cơ quan quan trọng tạo ra khoảng 95% tế bào máu.

Tế bào máu, được coi là tế bào gốc hoặc tế bào tạo máu, được tạo ra từ tủy xương. Khi trưởng thành, các tế bào này sẽ phát triển và trở thành các thành phần khác trong máu.

Tế bào máu mới từ tủy xương chưa hoàn thiện, gọi là tế bào máu chưa trưởng thành. Một số được chuyển đi để hoàn thiện, trong khi một số khác tiếp tục phát triển tại tủy xương.

Tủy xương có trách nhiệm sản xuất tế bào máu

Bên cạnh việc tủy xương là cơ quan chính tạo ra tế bào máu, các cơ quan khác như lá lách, hạch bạch huyết, gan cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh quá trình sản xuất và phân hóa tế bào máu.

1.2. Thành phần cấu tạo của máu

Huyết tương chiếm tỉ lệ lớn nhất trong thành phần máu, khoảng 55-65% thể tích, kèm theo đó là các tế bào máu. Điều này rất quan trọng vì:

Tế bào hồng cầu: Đóng vai trò quan trọng trong việc mang lại màu sắc đỏ tươi cho máu

Chức năng chính của tế bào hồng cầu là vận chuyển Oxy và Carbon dioxide. Hemoglobin, một protein quan trọng trong tế bào hồng cầu, đảm bảo việc vận chuyển oxy. Quá trình này diễn ra như sau:

• Hemoglobin của tế bào hồng cầu hấp thụ và vận chuyển phân tử khí O2 từ phổi, sau đó giải phóng oxy đến các bộ phận của cơ thể.

• Máu trong tĩnh mạch không giàu oxy, do đó thường có màu đỏ sậm.

Tế bào bạch cầu có nhiều loại với các chức năng khác nhau

Tế bào bạch cầu đóng vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch và chống lại sự nhiễm trùng. Vì có nhiều nguyên nhân gây nhiễm trùng, bao gồm virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, nấm,... nên có nhiều loại tế bào bạch cầu tương ứng.

Trong ngữ cảnh đó, những tế bào bạch cầu quan trọng trong hệ thống máu bao gồm: Tế bào lympho, Eosinophils, Neutrophils, Monocytes,...

Tế bào bạch cầu trong máu có chức năng chính trong hệ miễn dịch

Tế bào bạch cầu trong máu thực hiện nhiệm vụ loại bỏ các tác nhân gây bệnh, hỗ trợ quá trình lành vết thương bằng cách phagocytosis các vật chất không cần thiết như tế bào chết, tế bào hồng cầu lão hóa, mảnh vật nhỏ,...

Tế bào huyết tương

Các tế bào máu còn lại, còn được gọi là tiểu cầu, đóng vai trò quan trọng trong quá trình đông máu. Mặc dù nhỏ gọn hơn so với hồng cầu và bạch cầu, nhưng tiểu cầu vẫn tham gia vào việc lưu thông máu trong cơ thể. Khi có chảy máu, các tế bào tiểu cầu sẽ tụ họp lại để ngăn chặn tình trạng chảy máu nhanh chóng bằng cách tạo thành các khối tiểu cầu.

1.3. Thành phần hóa học của máu

Cấu trúc tế bào máu thường được nghiên cứu sâu rộng trong lĩnh vực y học để hiểu rõ hơn về vai trò và các hoạt động của máu. Về mặt hóa học, máu bao gồm nhiều thành phần đa dạng, bao gồm chủ yếu là: protein, khí (oxy, nito, CO2), carbohydrate, hormone,...

2. Lượng máu bình thường trong cơ thể

Để duy trì hoạt động sống và các chức năng cơ bản, cơ thể cần có lượng máu đủ để duy trì sự tuần hoàn liên tục. Lượng máu này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giới tính, độ tuổi, cân nặng,... Hầu hết các phương pháp tính lượng máu cần thiết cho cơ thể dựa trên cân nặng, với mức trung bình khoảng 70 - 80ml máu trên mỗi kg cân nặng.

Lượng máu trong cơ thể chủ yếu phụ thuộc vào cân nặng.

Do đó, một người nặng 50kg thường có khoảng 3.5 - 4l máu, luôn tuần hoàn qua tim và mạch máu khắp cơ thể. Cơ thể tự điều chỉnh tổng lượng máu để đảm bảo cân đối, sản xuất máu mới từ tủy xương để thay thế máu mất hàng ngày. Chỉ khi mất máu quá nhiều hoặc tủy xương gặp vấn đề, cơ thể mới thiếu máu, gây ra tình trạng thiếu máu.

Ngoài ra, cơ thể cũng có thể mất nước hoặc mồ hôi mà không ảnh hưởng đến cấu trúc máu. Mặc dù thiếu máu nhẹ có thể duy trì hoạt động sống, nhưng thiếu máu nặng có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe. Nếu cơ thể chỉ có 1/3 lượng máu cần thiết, các cơ quan sẽ không hoạt động bình thường, gây sốc và nguy hiểm đến tính mạng.

3. Làm thế nào để nhận biết rối loạn cấu trúc máu?

Mỗi loại tế bào máu đều có vai trò đặc biệt và tồn tại với lượng ổn định, cân bằng để đảm bảo cơ thể hoạt động bình thường. Tuy nhiên, nếu có sự rối loạn trong cấu trúc máu do bệnh lý, có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe như:

• Khó thở, cơ thể yếu đuối.

• Cảm giác mệt mỏi, không có năng lượng.

• Cảm thấy lo lắng, bất an, khó chịu.

• Xuất hiện sốt không rõ nguyên nhân thường xuyên.

• Xuất hiện các vết bầm tím không bình thường trên cơ thể.

• Vết thương trên cơ thể phục hồi chậm.

Sự xuất hiện vết bầm tím không bình thường có thể là dấu hiệu của rối loạn cấu trúc máu.

Rối loạn cấu trúc máu nhẹ có thể không được phát hiện trừ khi qua kiểm tra y tế hoặc xét nghiệm máu. Để duy trì sức khỏe máu tốt và chức năng cơ thể, cần duy trì chế độ dinh dưỡng cân đối, vận động thể chất và bảo vệ sức khỏe tốt.