Buzz
Cảm nhận về bài thơ Bảo kính cảnh giới ấn tượng (Cảnh ngày hè) bao gồm 11 mẫu văn siêu ấn tượng đi kèm với 2 gợi ý cụ thể về cách viết. Qua nhận định về Bảo kính cảnh giới, học sinh có thể lựa chọn cách tiếp cận, phong cách viết phù hợp, để từ đó nắm vững kiến thức theo cách riêng của mình.
TOP 11 mẫu nhận định bài thơ Bảo kính cảnh giới viết rất ấn tượng với phong cách rõ ràng, dễ hiểu, có thể tự học để mở mang, nâng cao kiến thức, giúp học sinh tiến bộ trong môn Ngữ văn và chuẩn bị tốt hơn cho học tập. Đồng thời, các bạn cũng có thể tham khảo Mở bài Bảo kính cảnh giới.
Đề bài: Hãy chia sẻ cảm nhận của em về bài thơ Bảo kính cảnh giới (Cảnh ngày hè) của Nguyễn Trãi.
Nhận định Bảo kính cảnh giới ấn tượng nhất
- Dàn ý nhận định về bài thơ Cảnh ngày hè
- Nhận định Bảo kính cảnh giới bài 43
- Nhận định về Bảo kính cảnh giới
- Nhận định về bài thơ Cảnh ngày hè
- Nhận định về bài thơ Bảo kính cảnh giới
Dàn ý nhận định về Bảo kính cảnh giới
1. Mở đầu
- Giới thiệu vài điểm về tác giả Nguyễn Trãi
+ Nguyễn Trãi (1380 - 1442) là một nhà chính trị, văn hào, danh nhân quân sự xuất sắc, tượng đài văn hóa của dân tộc, đã góp phần không nhỏ vào sự phát triển của văn học và tư tưởng Việt Nam.
- Giới thiệu về bài thơ Cảnh ngày hè.
+ Bài thơ Cảnh ngày hè là một trong những tác phẩm nổi tiếng của Nguyễn Trãi, thể hiện sự độc đáo của cảnh ngày hè và tình yêu thiên nhiên, đất nước và con người của nhà thơ.
2. Nội dung chính
a) Tổng quan về bài thơ Cảnh ngày hè
- Bối cảnh sáng tác:
- Bài thơ được sáng tác trong thời kỳ Nguyễn Trãi sống trong tình trạng nghỉ ngơi, không được sự tin dùng của vua như trước.
- Bài thơ Cảnh ngày hè là bài thơ thứ 43 trong tập Bảo kính cảnh giới (gương báu răn mình), phần không có tiêu đề của Quốc âm thi tập.
b) Phân tích và cảm nhận về bài thơ
+) Hình ảnh thiên nhiên và con người vào ngày hè
- Bức tranh thiên nhiên đầy sức sống, cảnh vật tươi sáng, rực rỡ
- 'hoa hòe, thạch lựu, hồng liên' -> Hình ảnh thơ mộc mạc, gần gũi, quen thuộc.
- Màu sắc: màu xanh của cây hoa hòe, màu đỏ của cây thạch lựu, màu hồng của hoa hồng liên -> những gam màu tươi sáng, rực rỡ, tràn đầy sức sống.
- Các động từ mạnh: đùn đùn, giương, phun, tiễn -> Thể hiện trạng thái của cảnh vật: mặc dù là cuối ngày nhưng sức sống vẫn tràn đầy, bên trong cảnh vật phô trương không ngừng.
=> Tác giả sử dụng những hình ảnh thơ thân thuộc, độc đáo và sáng tạo, khác biệt hoàn toàn so với những hình ảnh thơ mang tính biểu tượng, tượng trưng thường thấy trong Đường thi.
- Bức tranh cuộc sống của con người sôi động, hối hả
+ Âm thanh:
Tiếng ve vang rền -> tiếng đàn hòa mình vào không gian.
Tiếng chợ náo nhiệt -> Âm thanh của cuộc sống yên bình.
=> Âm thanh sống động, gần gũi với cuộc sống hàng ngày thể hiện được nhịp sống hạnh phúc và an lành của nhân dân
+ Hình ảnh: chợ cá làng ngư, buổi chiều dương lên
=> Bức tranh cảnh ngày hè kết hợp màu sắc và âm thanh một cách hài hòa, đồng thời kết hợp giữa cảnh vật và con người:
- Cảnh vật ngày hè rực rỡ màu sắc, sự pha trộn màu đỏ của hoa lựu trước cửa nhà với cây hòe xanh mát bóng cùng với âm thanh của ve kêu, tiếng chợ cá làm cho không gian tràn đầy sức sống.
- Trong không gian cảnh hè ấy, hình ảnh con người hiện lên với sự phong phú, hạnh phúc trong công việc.
+) Vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ được thể hiện qua
- Tình yêu thiên nhiên mãnh liệt:
- Cảm nhận qua thị giác với: lá xanh của cây hòe, màu đỏ rực của thạch lựu, hình ảnh người dân làng chài mỗi buổi sáng và người kéo lưới vào buổi chiều tà.
- Cảm nhận qua thính giác: tiếng ve vang vọng khắp không gian, tiếng nhộn nhịp của chợ cá.
- Cảm nhận qua khứu giác với hương sen bay theo làn gió.
=> Tác giả hoàn toàn tan chảy trong vẻ đẹp của thiên nhiên ngày hè. Tâm hồn của nhà thơ Nguyễn Trãi hoà mình vào thiên nhiên, thể hiện rằng tác giả là người đầy yêu đời, yêu cuộc sống.
- Mong muốn của tác giả và lòng yêu nước, thương dân sâu sắc:
“Dễ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ, khắp đòi phương”
+ Tự do, tự lập, không muốn bận tâm đến chính trị nhưng luôn suy nghĩ về dân, về quốc gia.
-> Tác giả mong muốn dùng trí tuệ của mình để dành cho đất nước, cho nhân dân
+ Tác giả ao ước có cây đàn của vua Ngu Thuấn để trình diễn mong muốn mang lại cuộc sống an lành, phồn thịnh, hạnh phúc cho mọi người.
-> Tấm lòng yêu thương nhân dân. Ước mong, khát vọng cao đẹp về một cuộc sống an lành, hạnh phúc cho tất cả mọi người
=> Luôn luôn, Nguyễn Trãi khát khao mang lại cuộc sống hạnh phúc và an bình cho nhân dân. Đó chính là tình yêu đối với cuộc sống, yêu thương con người và trách nhiệm với nhân dân và quê hương.
3. Tổng kết
- Tôn vinh lại ý nghĩa nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
- Nội dung: Thể hiện tình yêu thiên nhiên, tình yêu cuộc sống và khát vọng xã hội phồn thịnh, dân chúng sung túc, quốc gia thịnh vượng của người nghệ sĩ tận tâm với đất nước, với nhân dân.
- Đặc sắc nghệ thuật: Sử dụng sáng tạo hình thức thơ Đường, xen kẽ câu 6 chữ và câu 7 chữ; ngôn từ thơ mộc mạc, trong sáng, gần gũi với ngôn từ hàng ngày; kỹ thuật miêu tả cảnh tự nhiên đặc trưng của văn học thời Trung Đại.
- Phản ánh cảm nhận của em về bài thơ.
Cảm nhận về Bảo kính cảnh giới bài thơ số 43
Nguyễn Trãi – đại nhà thơ dân tộc, danh nhân văn hóa, một tri thức vĩ đại của dân tộc. Ông đã để lại nhiều tác phẩm có giá trị trong đó có Quốc âm thi tập – Tập thơ Nôm sớm nhất hiện còn lưu giữ được – thể hiện tâm hồn tác giả và sự sáng tạo trong nghệ thuật thơ Đường của Nguyễn Trãi. Tập thơ này gồm 254 bài chia thành 53 chủ đề: Tự than, Bảo kính cảnh giới, Hoa mộc môn, … Riêng nhóm thơ Bảo kính cảnh giới có 61 bài chiếm vị trí quan trọng trong tập thơ. Điều đặc biệt là thơ Bảo kính cảnh giới của Nguyễn Trãi không mang tính chất giáo huấn, khuyến răn triết lí. Đó là thơ chân thành, thể hiện tâm hồn thi sĩ. Bài thơ Bảo kính cảnh giới số 43 hay còn gọi là Cảnh ngày hè là một bức tranh thơ tả cảnh tự nhiên, tình hòa trong cảnh, thể hiện sâu sắc cuộc sống, tâm trạng của tác giả. Bài thơ đã thể hiện vẻ đẹp của tâm hồn Nguyễn Trãi:
“Rồi hóng mát thuở ngày trường,
Hoè lục đùn đùn tán rợp trương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tịn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Lẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ khắp đòi phương”.
Thiên nhiên là mảnh đất đầy màu mỡ của biết bao thi nhân trung đại cày cấy và cũng là nguồn cảm hứng không bao giờ cạn của Nguyễn Trãi. Nhà thơ sống gần gũi với thiên nhiên, kết bạn với thiên nhiên, và rút ra những bài học quý giá từ thiên nhiên làm “gương báu răn mình” để sau đó ghi lại trong tập thơ “Bảo kính cảnh giới”. Một cái tôi cao quý “sáng tỏ như sao khuê”, một tấm lòng cao cả, luôn luôn quan tâm đến nhân dân, đến đất nước dù trong tình cảnh khó khăn, bị ganh ghét, oan trái hoặc thậm chí khi có cuộc sống êm đềm, thơ mộng giữa thiên nhiên của Nguyễn Trãi đã chạm đến người đọc chính qua những câu thơ ấy. Tám câu thơ của “Cảnh ngày hè” đã tô điểm thêm cho bức chân dung tâm hồn của Ức Trai hiện lên rõ nét nhất. Sáu câu thơ đầu tiên trong bài thơ là một bức tranh thiên nhiên rực rỡ, tràn đầy sức sống của mùa hè và một không khí náo nhiệt, vui vẻ của cuộc sống hàng ngày vẫn đang diễn ra tại nơi quê hương. Thế nhưng, sau bức tranh tràn đầy sức sống ấy, hai câu thơ cuối cùng của bài thể hiện sâu sắc sự quan tâm đến nhân dân, đất nước của Ức Trai.
Ở phần đầu của bài thơ, với sáu câu thơ, tác giả đã làm cho chúng ta cảm nhận được sự giao hòa với thiên nhiên tạo vật của tâm hồn Ức Trai. Nguyễn Trãi là một nhà thơ mê thiên nhiên. Với ông, thiên nhiên là bạn bè, là người thân:
“Núi láng giềng chim bầu bạn
Mây khách khứa nguyệt anh tam
Tâm trạng của nhà thơ luôn mở lòng chào đón thiên nhiên trong mọi hoàn cảnh: chiến tranh, hòa bình, khi buồn, khi vui, lúc bận rộn hoặc lúc thong thả:
Đêm thanh hớp nguyệt nghiêng chén
Ngày vắng xem hoa bợ cây
Trong bài thơ này, Nguyễn Trãi chào đón thiên nhiên khi:
Rồi hóng mát thuở ngày trường”.
Có người cho rằng đó là thời bình, Nguyễn Trãi đang tham gia vào việc cải thiện triều chính, dốc lòng phụng sự đất nước. Cũng có người nghĩ rằng đó là khoảng thời gian 1438 – 1439 khi Nguyễn Trãi xin về trông coi chùa Tư Phúc ở Côn Sơn, thực tế là về ẩn cư, rời xa xô bồ thế gian. Dù là thời kỳ nào, thì thời điểm được ghi lại trong bài thơ cũng là lúc hiếm hoi trong cuộc đời Nguyễn Trãi. Vì “rồi” là thời gian rảnh rỗi, “ngày trường” là ngày dài. Một ngày như thế trong cuộc đời Nguyễn Trãi không phải là điều thường thấy? Ông không phải là người dễ có những khoảnh khắc như thế, dù thân có nhàn nhã nhưng tâm không bao giờ nghỉ ngơi. Trái tim ấm áp với nhân dân và yêu nước của ông “đêm ngày cuộn cuộn sóng triều Đông”. “Một chút bình yên trong lúc đó” đối với Nguyễn Trãi là một khoảnh khắc đáng trân trọng. Thời gian rảnh rỗi, tâm hồn được thư thái, sự thoải mái, không gian trong lành, mát mẻ, … Một điều hiếm hoi để yêu thương cảnh đẹp. Thi sĩ xưa thường sử dụng lối viết văn xuôi, nhưng ở đây Nguyễn Trãi lại tập trung vào cách tả, không chỉ mô tả cảnh vật mà còn thể hiện rõ ràng những chi tiết nhỏ, yên bình của cảnh vật đó trước mắt người đọc. những câu thơ tiếp theo thực sự đã hình thành một bức tranh sinh động về mùa hè, tràn đầy sức sống:
“Hoè lục đùn đùn tán rợp trương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tịn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”.
Tâm hồn của Nguyễn Trãi như hòa mình vào cảnh vật, bắt lấy bản chất của cảnh vật để tạo nên sức sống phong phú của bức tranh mùa hè. Cây hoè xanh tốt đang trải rộng cành lá. Động từ “đùn đùn” mô tả màu xanh đậm (xanh lục) mở ra, mở rộng theo chiều cao (đùn đùn) và chiều rộng (rợp giương). Hoa thạch lựu trước hiên nhà đang “phun” thức đỏ. Động từ “phun” mô tả những bông hoa lựu như đang nở to ra, đỏ rực rỡ. Câu thơ gợi lên hình ảnh “đầu tường lửa lựu lập lòe đơm bông” của Nguyễn Du. Cùng cảnh tả mùa hè, hai thi sĩ đều có cái nhìn tinh tế. Với “lửa lựu lập lòe”, Nguyễn Du thiên về hình ảnh bông hoa rung rinh trước gió, thể hiện sự sống động và thăng hoa. Trong khi đó, ở Cảnh ngày hè, với từ “phun”, Nguyễn Trãi tập trung vào việc thể hiện sức sống mạnh mẽ của màu đỏ của hoa lựu. Giữa màu xanh đậm của tán cây và màu đỏ rực rỡ của hoa lựu là màu hồng của hoa sen phát ra mùi hương dịu dàng “hồng liên trì đã tiễn mùi hương”. Không chỉ thế, bức tranh mùa hè của Nguyễn Trãi còn thêm một chút ấm áp khác: màu vàng của ánh chiều tà “tịch dương”. Trong không gian của buổi chiều hè tràn đầy sức sống ấy, có tiếng “dắng dỏi” của cầm ve – tiếng ve như tiếng đàn nhưng cũng có tiếng “lao xao” từ xa – tiếng ồn ào của chợ cá làng chài. Ở đây “lao xao” là âm thanh của cuộc sống, gợi sự sôi động, hối hả của cuộc sống thường nhật. Bức tranh mùa hè sinh động được tạo nên bởi sự kết hợp hài hòa của đường nét, hình khối (đùn đùn, rợp giương, phun, …), của màu sắc (màu xanh lục của cây, màu đỏ của hoa, màu hồng của sen, màu vàng của ánh nắng chiều), của ánh sáng, của âm thanh (tiếng dắng dỏi của ve, tiếng ồn ào của chợ cá). Nhà thơ sử dụng các động từ mạnh để thể hiện sức sống của cảnh vật và làm cho bức tranh trở nên sống động. Không gian trong bức tranh mở rộng từ gần – hiên nhà đến xa – chợ cá. Nguyễn Trãi đã kết hợp màu sắc, âm thanh, đường nét theo quy luật của cái đẹp trong hội họa, âm nhạc để tạo nên bức tranh thiên nhiên sống động, sâu sắc. Cảnh vật trong tác phẩm của Nguyễn Trãi không ở trong trạng thái tĩnh mà ở trong trạng thái động, đầy sức sống nhưng vẫn không mất đi sự tinh tế, hài hòa. Nếu so sánh với sự mộc mạc, thô sơ như trong thơ tác giả thời Hồng Đức, thì chất thơ của Ức Trai thực sự phong phú hơn nhiều:
“Nước trong sáng hừng đầu bừng mắt
Ngày dài dằng dặc nắng vàng lè”.
Nguyễn Trãi đã trải nghiệm thiên nhiên qua mọi giác quan từ thị giác, thính giác đến khứu giác, nhưng trên hết là bằng cả trái tim. Tâm hồn thơ Nguyễn Trãi giao cảm mạnh mẽ và tinh tế với cảnh vật. Bức tranh mùa hè độc đáo và ấn tượng mà đang được người đọc thưởng thức được tạo ra từ tình yêu sâu đậm, từ tâm hồn nhạy cảm và sự quan sát tinh tế của nhà thơ. Đồng thời, cũng nhờ vào cách sử dụng ngôn từ, những từ tượng hình, tượng thanh, từ thuần Việt giàu sức gợi và liên tưởng đã được Nguyễn Trãi sắp đặt một cách tài tình trong những dòng thơ rất súc tích và sâu sắc. Nguồn cảm hứng của bức tranh thiên nhiên sống động đó chính là tình yêu cuộc sống, tình yêu đời của tác giả. Cảnh vật thanh bình, yên bình vì nhà thơ cảm thấy hài lòng. Âm thanh “rộn rã chợ cá” có thể đến từ làng chài, có lẽ đang thể hiện sự hạnh phúc của tác giả trước cảnh sống sung túc của người dân? Và tiếng ve “râm ran” vang lên có thể là những tràng vỗ tay trong lòng Nguyễn Trãi khi thấy nhân dân có được cuộc sống sung túc? Nguyễn Trãi yêu thiên nhiên nhưng trước hết tâm hồn ông vẫn nồng nhiệt với con người, với dân, với quê hương. Cuộc sống của người dân, đặc biệt là những người lao động (người nghèo, người lao động). Nguyễn Trãi mơ ước:
“Ngu cầm Ngu cầm đàn một điệu
Dân giàu đủ khắp khúc phương”.
Nguyễn Trãi đã lựa chọn một trích đoạn trong văn học Trung Quốc để diễn đạt ước mơ của mình: Ngu cầm – đàn của vua Nghiêu vua Thuấn. Nguyễn Trãi hy vọng có chiếc đàn của vua Nghiêu – Thuấn để dân chúng mọi miền được sung túc vui vẻ. Có thể hiểu Nguyễn Trãi muốn nhìn thấy dân chúng sung túc đủ đầy khi nhìn thấy cây đàn của vua Thuấn vang lên, hát về cuộc sống của dân chúng ở mọi nơi. Cũng có thể hiểu Nguyễn Trãi ước mơ về một thời đại bình yên giống như thời vua Nghiêu vua Thuấn để dân chúng thực sự được sống trong sung túc. Nhưng với một người như Nguyễn Trãi, ta cũng phải hiểu rằng ông ước mơ về việc cây đàn của vua Thuấn hát về sự sung túc của dân chúng ở khắp mọi nơi – ở mọi phương hướng. Đó là ước mong về hành động vì dân.
Câu kết của bài thơ là một câu thơ ngắn gọn súc tích, giọng thơ mạnh mẽ nén trọn cảm xúc của toàn bài. Nguyễn Trãi nhắc đến “dân”. Điểm kết của tâm hồn thơ Nguyễn Trãi không phải là thiên nhiên hay sáng tạo mà là ở con người. Dù trong những khoảnh khắc rảnh rỗi trong thiên nhiên, Nguyễn Trãi vẫn không ngừng suy tư về con người. Câu thơ kết đã thể hiện lý tưởng nhân nghĩa mà Nguyễn Trãi đã dày công vun đắp. Suốt cuộc đời ông chỉ có một ước mong: mong cho quốc gia thịnh vượng và dân chúng an vui:
“Sách một hai phiên đồng hành thân thương ;
Rượu năm ba chén trao chia vinh quang.
Ngoài hạnh phúc ấy còn cần gì nữa ?
Cần một chỗ ngồi, nhìn cuộc sống bình yên”.
Bài thơ Cảnh ngày hè ra đời trong thời kỳ trung đại đã mang những đổi mới nghệ thuật so với thơ Đường: sử dụng cả thất ngôn và lục ngôn, hình ảnh gần gũi với cuộc sống hàng ngày, ít dùng tượng trưng, từ ngữ giản dị. Điều này khiến bài thơ không chỉ truyền đạt thông điệp mà còn toát lên vẻ đẹp thơ mộng, đồng thời cũng gần gũi hơn với đời sống hàng ngày.
Cảnh ngày hè đã phản ánh được vẻ đẹp của tâm hồn thơ Nguyễn Trãi: sự giao cảm tinh tế với thiên nhiên, niềm vui trước cuộc sống đầy đủ của nhân dân. Từ tận đáy lòng ấy là mong muốn được lan tỏa lòng nhân ái, giúp đỡ cuộc sống của mọi người nhiều hơn nữa. Điều này mang lại ý nghĩa nhân văn sâu sắc cho tác phẩm của Ức Trai – người có tấm lòng sáng tựa sao Khuê.
Cảm nhận về Bảo kính cảnh giới
Bài mẫu số 1
Nguyễn Trãi không chỉ nổi tiếng với những tác phẩm vĩ đại như bài cáo 'Vượt biển trảm Mông Nguyên', mà còn được biết đến qua những bài thơ tình thương thiên nhiên và con người như 'Ca Côn Sơn', 'Hình Ảnh Chuối'... Trong số đó, không thể không kể đến bài thơ 'Bảo Kính Cảnh Giới' số 43 của ông, một tác phẩm tuyệt vời về tình thiên nhiên và con người.
Trong những bài thơ về tình yêu thiên nhiên, 'Ca Côn Sơn' là nơi Nguyễn Trãi tìm đến để xoa dịu những ngày mệt mỏi và buồn bã trong cuộc sống quan trường.
Sự thảnh thơi nhàn hạ được thể hiện rõ trong dòng thơ đầu tiên:
Rồi hóng mát thuở ngày trường
Dòng thơ này mở ra hình ảnh những ngày tháng dễ chịu, thong thả, hòa mình vào không gian mát mẻ của những ngày dài. Cuộc sống yên bình tại quê hương mang lại cho Nguyễn Trãi niềm vui không tì vết, khiến ông quên đi nỗi nóng bức của cuộc sống thường nhật, chỉ cảm nhận được hơi mát của gió. Thiên nhiên trong quê hương là nguồn cảm hứng vô tận cho ông, khiến cuộc sống ở quê trở nên tươi đẹp và an lành.
“Hoè lục rậm rạp tán che bóng mát.
Thạch lựu hiên vẫn rực đỏ huy hoàng,
Hương sen thoang thoảng ngát khắp nơi”
Đây là mô tả sinh động về cảnh đẹp của mùa hè tại quê hương, với sự hấp dẫn của màu sắc và hương vị mùa hè. Bức tranh quê hương rực rỡ với màu sắc nồng nàn và sự sống động của mùa hè được diễn tả qua những động từ mạnh mẽ như “rậm rạp”, “rực”, “ngát”.
Trong bức họa về làng quê, màu sắc phong phú và sự sinh trưởng mạnh mẽ của cây cỏ hoa lá thể hiện sự yên bình của mùa hè. Động từ “ngát” gợi lại hương vị đặc trưng của mùa hè.
Mùa hè còn đem lại những phiên chợ sôi động, nhộn nhịp của làng ngư dân. Cuộc sống dân dã của họ được thể hiện qua sự tấp nập của chợ cá, thể hiện cuộc sống phong phú, đa dạng của con người.
“Rộn ràng chợ cá làng ngư dân,
Thi thả cầm ve, lẫy lừng lối dạo”
Cuộc sống sôi động, phiên chợ của ngư dân trên biển hiện lên rực rỡ, hình ảnh những người lao động đẹp đẽ với những phiên chợ đầy niềm vui, những lưới cá tràn đầy.
Người dân đều giàu có và đầy đủ ở mọi nơi”.
Khi tiếng đàn của vua Ngu Thuấn vang lên, cuộc sống của nhân dân trở nên an lành hạnh phúc. Từ hình ảnh cây đàn của vua Ngu Thuấn, ông mong muốn mọi người dân trở nên giàu có và mạnh mẽ khắp nơi. Dù sống giản dị ở nông thôn, ông vẫn luôn giữ trong lòng tình yêu thương và khát khao một cuộc sống hạnh phúc cho nhân dân.
Bài thơ là dòng chảy cảm xúc về thiên nhiên và lòng yêu nước sâu sắc của Nguyễn Trãi. Mặc dù ngắn gọn, nhưng để lại ấn tượng mạnh mẽ cho độc giả. Kết thúc bài thơ là tinh thần nhân nghĩa và tình yêu nhân dân vô tận của ông.
Bản ghi chú 2
Nguyễn Trãi (1380 – 1442) được biết đến là một anh hùng vĩ đại trong cuộc chiến chống lại các quân xâm lược, là một người tài năng vượt trội. “Quốc âm thi tập” là một tác phẩm thơ Nôm nổi tiếng của ông. Bài thơ Cảnh ngày hè là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất trong tập thơ của ông. Đây là nơi ông thể hiện tư tưởng, tình cảm yêu đời, yêu thiên nhiên và lòng ước vọng cao đẹp của mình.
Bài thơ Cảnh ngày hè thể hiện sự độc đáo của cảnh đẹp mùa hè và tình yêu của Nguyễn Trãi đối với thiên nhiên, đời sống và đất nước. Bài thơ mang vẻ đẹp tự nhiên, đơn giản, xen lẫn câu lục ngôn và thất ngôn. Cảm xúc trong bài thơ từ sự thư thái, thanh thản đến sắc thái chán ngán và hứng khởi, đó chính là cảm xúc của Cảnh ngày hè.
Cảnh ngày hè hiện ra với sự rực rỡ, đầy sức sống qua những chi tiết sinh động: tán cây xanh mướt che phủ, thạch lựu ở hiên nhà vẫn phun màu đỏ, sen hồng nở rộ trong ao lan tỏa mùi thơm, tiếng ve vang vọng từ làng chài, tiếng ve hòa quyện như những nốt nhạc lãng mạn. Bức tranh thể hiện sự sống động, rực rỡ khắp nơi.
Bức tranh ngày hè hiện ra một cách dễ chịu nhưng vẫn tươi sáng và đầy sức sống. Cảnh sắc hè đầu tiên là bóng cây xanh mát, lá cây xanh tươi. Cảnh tượng cây xanh um tùm, lá cây “đùn đùn” lên thành từng chùm, từng cụm xanh mướt, đầy sức sống:
“Rồi hóng mát thuở ngày học.
Hòe lục đùn đùn tán rợp um tùm.
Thạch lựu hiên vẫn phun màu đỏ,
Hoa sen hồng đã lan tỏa mùi hương”
Màu xanh của lá hòe, màu đỏ của trái lựu, và sen hồng nở rộ dưới lòng ao. Tất cả hiện ra rực rỡ, màu sắc hài hòa, tươi sáng. Ba loài cây với ba dáng vẻ khác nhau nhưng đều mang trong mình hồn của riêng chúng. Thiên nhiên đó chứa đựng vô vàn cảm xúc, từ sự dịu dàng đến sự mãnh liệt. Nguyễn Trãi đã chọn hòe, thạch lựu, sen hồng để gửi gắm trong bài thơ. Sen là biểu tượng của cảnh sắc mùa hè ở làng quê ta. Sen nở trong ao là biểu tượng của sự thanh bình và hòa mình vào thiên nhiên. Cảnh đẹp ấy vô cùng tinh tế và giản dị. Nhà thơ đã kết nối tâm hồn của mình với cảnh vật mùa hè bằng tình yêu đẹp và cảm nhận sâu sắc bằng mọi giác quan.
Giữa cảnh thiên nhiên ấy, nhà thơ để lòng mình hòa mình vào sức sống của tự nhiên. Nguyễn Trãi không chỉ nhìn bằng mắt mà còn lắng nghe âm thanh đa dạng của thiên nhiên:
'Hòe xanh rợp độ rủ lác mặt,
Lựu thẫm hiên nay phun màu đỏ,
Hoa sen đã rải hương thơm bay”
Chợ là biểu tượng của sự thịnh vượng trong tâm trí của người Việt. Chợ nhộn nhịp chứng tỏ đất nước đang trong thời kỳ thịnh vượng, dân giàu có. Nhà thơ lắng nghe nhịp sống bình dị ấy với nhiều niềm vui. “Hòe xanh rợp độ rủ” là miêu tả sự sôi động của chợ, nơi mà sự thanh thản đang tràn ngập trong tâm trí nhà thơ. Bức tranh thiên nhiên đã thổi lên trong ông khát vọng rất mãnh liệt:
“Cầm đàn dưới ánh dương sáng ngời,
Dân giàu đủ khắp đất nước này”
Ngu cầm là cây đàn thiêng liêng của vua Thuấn, vua Nghiêu, hai vị vua thời cổ Trung Hoa, triều đại mà nhân dân sống trong hạnh phúc, thanh bình. Nguyễn Trãi ước ao đàn của vua Thuấn để tạo ra giai điệu nam tính mang hạnh phúc đến cho mọi người. Câu thơ cuối cùng nhấn mạnh niềm mong ước đó. Ước mơ đó vừa bình dị vừa cao cả, lãng mạn và thực tế. Nó thể hiện lý tưởng nhân nghĩa của ông. Ước mơ về dân giàu đủ khắp nơi của Nguyễn Trãi vẫn mang giá trị thẩm mỹ. Cảm xúc trữ tình cuối cùng được biểu hiện bằng một hình tượng phản ánh khát vọng cao đẹp của nhà thơ.
Nguyễn Trãi là một nhân vật kiệt xuất của dân tộc, cuộc đời ông là một hành trình dài, đầy gian khổ vì lý tưởng của dân, của quốc gia. Ông đã có nhiều cống hiến lớn trong quân sự và chính trị khi còn là quan viên. Ông dành trọn tình thương, lòng ái quốc, một trái tim được thiên địa biết đến, và cũng được đánh giá cao. Mặc dù ông chấp nhận sự thật mà ông không thể thay đổi. Giống như nhiều nhà trí thức khác, mặc dù họ có tài năng nhưng không được công nhận, họ tìm đến sự an ủi trong vườn cây, nơi rừng, để làm dịu lòng, mang lại niềm tin và hy vọng. Nguyễn Trãi cũng vậy, ông nhận ra sự phù du của danh vọng và chọn cuộc sống ẩn dật, tĩnh lặng, tự do, để tâm hồn được nhẹ nhõm và thanh thản. Tuy nhiên, việc lánh đời không có nghĩa là ông từ bỏ trách nhiệm với cuộc sống, ông vẫn quan tâm đến thế sự một cách đặc biệt.
Bức tranh mô tả một cảnh ngày hè sống động và đầy sức sống. Sự sống động của các vật trong bức tranh phản ánh cảm xúc, niềm yêu đời trong tâm hồn của nhà thơ.
Cảm nhận về bài thơ Cảnh ngày hè
Bài làm mẫu 1
Trong thời gian trở về Côn Sơn ẩn cư, Nguyễn Trãi đã sáng tác nhiều bài thơ tuyệt vời, trong đó có bài thơ số 43 trong tập thơ Bảo Kính Cảnh Giới. Bức tranh phong cảnh mùa hè trong bài thơ là sự thể hiện độc đáo của tác giả.
Câu thơ đầu tiên, với sự yên bình, nhẹ nhàng, thanh thoát:
“Rồi hóng mát thuở ngày trường”.
Nguyễn Trãi đang ngồi dưới bóng cây, nhàn nhã hóng mát thật sự. Công việc quốc gia đã hoàn thành, ông trở về cuộc sống giản dị, mộc mạc, gần gũi với thiên nhiên. Câu thơ không chỉ đơn giản là hình ảnh của Nguyễn Trãi hóng mát mà còn chứa đựng nỗi niềm, tâm trạng của tác giả “Nhàn rỗi ta hóng mát cả một ngày dài”.
Trở lại với thiên nhiên, ông thể hiện sự gần gũi, yêu thích với vẻ đẹp của tự nhiên.
“Hòe lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”
Mùa hè hiện lên trong tâm hồn và tình cảm của Nguyễn Trãi, với thiên nhiên tràn đầy sức sống. Cây hòe phát triển nhanh chóng, tán lá mở rộng như một tấm rèm rợp giữa trời với lá xanh tươi. Thạch lựu vẫn phun thức đỏ, ao sen lan tỏa hương thơm, màu hồng của hoa càng tô điểm cho vẻ đẹp tự nhiên. Trong tầm nhìn của Nguyễn Trãi, sự sống vẫn tiếp tục, tràn đầy, cuộc sống như một vườn hoa, một khu vườn tự nhiên đa màu sắc. Cảnh vật như một câu chuyện cổ tích, do mắt của một nhà thơ đa cảm, say mê cuộc sống...
Khi nhìn vào cảnh mùa hè, tình cảm sâu sắc của Nguyễn Trãi cũng được thể hiện rõ:
“Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”.
“Chợ” là biểu tượng của sự thái bình trong tâm trí của người Việt. Chợ sầm uất là dấu hiệu của một đất nước thịnh vượng, dân giàu đủ ấm no; chợ vắng vẻ gợi lên hình ảnh của đất nước gặp khó khăn, biến động, chiến tranh, xung đột... cùng với tiếng ve râm ran vào buổi chiều, làm ông hình dung lại cuộc sống ở nông thôn. Màu sắc của nông thôn làm cho tình cảm của ông trở nên sâu sắc hơn và tái hiện ý tưởng mà ông theo đuổi:
'Dẽ có Ngu cầm đàn phát ra một âm thanh, Dân giàu khắp nơi đòi hỏi phương pháp'.
Dân cư giàu có, cuộc sống của họ ngày càng ấm no và hạnh phúc, là điều mà Nguyễn Trãi luôn mong muốn và canh cánh. Ở đây, ông nhắc đến Ngu cầm vì thời vua Nghiêu và vua Thuấn, nổi tiếng với thời kỳ thịnh vượng. Vua Thuấn đã tổ chức một buổi hòa nhạc 'Nam Phong' để ca ngợi sự giàu có của nhân dân, sản xuất nhiều thực phẩm. Vì vậy, tác giả muốn lồng vào cuộc sống của nhân dân tiếng đàn của vua Thuấn để ca ngợi cuộc sống của họ tràn đầy hạnh phúc. Những ước mơ này chứng tỏ Nguyễn Trãi là một nhà thơ vĩ đại với tấm lòng nhân đạo cao cả. Ông luôn quan tâm đến cuộc sống của nhân dân và mong muốn họ được sống trong môi trường ấm no và hạnh phúc. Đó là một ước mơ vĩ đại.
Bài thơ này đã thể hiện rõ lòng bi thương của Nguyễn Trãi khi ông ở Côn Sơn, với tình yêu quê hương và lòng nhân ái dành cho nhân dân, trong khi 'nước triều Đông vẫn cuồn cuộn'. Ông yêu thiên nhiên và thường say mê trong cảnh đẹp của nó. Có lẽ chính thiên nhiên đã giúp Nguyễn Trãi vượt qua những thời kỳ khó khăn trong cuộc sống. Dù sống gần với thiên nhiên, Ức Trai vẫn giữ cho mình 'một tấc lòng ưu ái cũ'. Nguyễn Trãi vẫn không quên lý tưởng về sự công bằng, nhân ái và mong muốn thôn xóm không có một tiếng oán trách.
Bài mẫu 2
Nguyễn Trãi là một danh nhân văn hóa lớn của dân tộc. Ông là một nhà nghiên cứu tài ba, có lòng yêu nước sâu sắc và luôn tuân thủ đạo đức trung thực và cao quý. Nguyễn Trãi đã dành cả đời mình để chiến đấu cho sự độc lập của dân tộc, cho hòa bình và hạnh phúc của nhân dân.
Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới) là một tác phẩm tiêu biểu trong tập Quốc âm thi tập - tập thơ Nôm đầu tiên trong lịch sử văn học viết Việt Nam. Bài thơ đã mô tả về cảnh thiên nhiên tươi đẹp của mùa hè và truyền đạt tình yêu thiên nhiên, đất nước của nhà thơ.
Bảo kính cảnh giới (Gương báu răn mình), phần Vô đề trong tập Quốc âm thi của Nguyễn Trãi. Bài thơ được viết theo thể thơ Đường luật thất ngôn xen lục ngôn. Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi có giai điệu nhẹ nhàng, phản ánh niềm vui nhỏ nhoi và nỗi bi kịch của nhà thơ. Bài thơ được chia thành hai phần: phần một mô tả cảnh ngày hè - cảnh thiên nhiên và cuộc sống của con người; phần hai thể hiện khát vọng cao cả và tư tưởng của Nguyễn Trãi.
Mặc dù có cấu trúc của một bài thơ thất ngôn bát cú, nhưng bài thơ Cảnh ngày hè lại bắt đầu bằng một câu thơ thất luật, ngắt nhịp 1/2/3 một cách tự do, tự nhiên như lời nói hàng ngày:
Rồi tận hưởng mát mẻ trong ngày học
Câu thơ thất luật với cấu trúc đặc biệt phản ánh niềm vui, sự thoải mái của Nguyễn Trãi trong những khoảnh khắc hiếm hoi của cuộc đời ông. Ông bắt đầu ngày mới với tinh thần thoải mái, an nhàn, tự do thưởng thức vẻ đẹp của thiên nhiên. Đây có thể là thời gian mà ông dành để sống giữa thiên nhiên, rời xa những lo toan của thế giới thị trấn để tìm lại bình yên. Bức tranh thiên nhiên ngày hè được mô tả với những nét rực rỡ, tươi mới và đầy sức sống:
Cây hòe um tùm rậm lá.
Sen hồng rực thắm tỏa hương.
Nhìn qua góc nhìn trẻ trung, nhà thơ đã sử dụng những gam màu ấm áp và sáng để thể hiện cảnh thiên nhiên tươi đẹp của mùa hè. Màu đỏ của lựu, màu hồng của sen là những màu sáng, khác biệt với màu lạnh thường thấy trong thơ trung đại. Tứ thơ tạo ra một bức tranh thiên nhiên tràn đầy sức sống. Tất cả như đang hướng về phía trước, muốn trình diễn sự đẹp đẽ của mình. Cây hòe bên hiên tạo ra vẻ đẹp với lá xanh um tùm, tươi tốt, bùng nổ về sống. Sen bên ao tỏa hương thơm - điều đó có nghĩa là hoa sen đang nở đẹp nhất, lá xanh tươi, hoa phát ra hương thơm dễ chịu, cùng đóng góp vào sự sống đầy năng lượng và mạnh mẽ của tất cả để chia sẻ với cuộc sống. Có thể nói, qua bốn câu thơ đầu tiên, Nguyễn Trãi đã tạo ra một bức tranh mùa hè tươi đẹp, tràn đầy sức sống và màu sắc. Cảnh thiên nhiên ở đây không phải là yên bình như trong thơ trung đại, mà lại rất sống động. Nó cho chúng ta cảm nhận được sự sôi nổi, sinh sôi của cuộc sống trong từng chi tiết, màu sắc. Điều này đã mang lại vẻ đẹp độc đáo, không thể nhầm lẫn của cảnh thiên nhiên trong bài thơ này. Nó cũng phản ánh tâm trạng thư thái và tinh thần nhạy cảm của người nghệ sĩ trước thiên nhiên.
Ở hai câu thơ tiếp theo, bức tranh mùa hè trở nên hoàn thiện với sự xuất hiện của hoạt động sinh hoạt của con người:
Phiên chợ cá rôm rảy nhộn nhịp,
Âm thanh ve kêu rộn giữa trời chiều.
Để miêu tả cuộc sống của con người, nhà thơ đã chọn chợ là địa điểm nhìn. Trong văn học, chợ thường là nơi thể hiện nhịp sống của con người. Nguyễn Trãi đã sử dụng âm thanh 'rôm rảy' của phiên chợ cá để tái hiện sự sôi động, đầy đủ của một miền quê giàu có. Từ 'rôm rảy' không chỉ cho thấy sự náo nhiệt, vui vẻ của người dân chài trong cuộc sống an bình, thanh bình mà còn cho thấy sự sống động của môi trường này. Bức tranh cuộc sống con người còn được minh họa qua hình ảnh 've kêu' giữa bầu trời chiều. Hình ảnh một căn lầu vắng trống vào buổi chiều tà, về cả thời gian và không gian đều tạo ra một cảm giác buồn. Nhưng chỉ cần thêm 'Âm thanh ve kêu', nhà thơ đã thay đổi hoàn toàn không gian. Trong buổi chiều yên bình, tiếng ve trở thành niềm vui, sự sống động của cuộc sống. Nguyễn Trãi, với kinh nghiệm của mình trong chiến tranh, đặc biệt cảm nhận được ý nghĩa của cuộc sống bình yên, hòa bình trong hiện tại. Điều này khiến người đọc thấy được sự trân trọng của Nguyễn Trãi đối với cuộc sống này! Tuy nhiên, có vẻ như âm thanh 'rôm rảy' của phiên chợ cá từ xa vang lên, tiếng ve kêu vào buổi chiều tà vẫn gợi lên một chút cảm giác bất an trong tâm hồn nhạy cảm của nhà thơ. Cảm giác ấy có thể là một chút buồn bã, như một nguyện vọng, hy vọng vào một hành động cụ thể, thể hiện khát vọng cao quý của Nguyễn Trãi:
Một tiếng đàn của Ngu cầm,
Mọi người dân trên khắp nơi đều mong muốn sự giàu đủ.
Nguyễn Trãi mong ước sở hữu cây đàn của vua Nghiêu Thuấn để tôn vinh cuộc sống hiện tại. Khát vọng đó không chỉ giới hạn ở một vùng đất mà hướng tới mọi người, mọi nơi trên thế giới này. Đó là ước mơ cao cả nhất của Nguyễn Trãi: mong muốn mọi người trên khắp nơi luôn có cuộc sống đầy đủ và hòa bình. Với khao khát đó, bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi kết thúc một cách bất ngờ. Nguyễn Trãi không chỉ dành thời gian để ngắm nhìn cảnh đẹp. Lo lắng cho dân tộc và quê hương vẫn luôn là ưu tiên hàng đầu trong tâm trí của nhà thơ, như Nguyễn Trãi đã tự tâm bạch:
Trong lòng dạ luôn ưu ái không thay đổi,
Ngày đêm lo lắng cho cuộc sống của nhân dân giữa biển lụt nước triều Đông.
Vì thế, tinh thần chủ đạo trong bài thơ Cảnh ngày hè không chỉ là niềm vui trước thiên nhiên, mà còn là nỗi lo lắng sâu sắc muốn khẳng định bản thân, muốn dốc hết tâm huyết, sức mạnh để phục vụ dân tộc, quê hương.
Bài làm mẫu 3
Nguyễn Trãi, một nhân vật kiệt xuất hiếm có trong lịch sử trung đại Việt Nam, không chỉ là nhà quân sự mà còn là nhà văn hóa vĩ đại, luôn yêu nước và lo lắng cho dân trong mọi hoàn cảnh. Ông là người đã đặt nền móng và mở đường cho sự phát triển của thơ ca tiếng Việt. Đồng thời, Nguyễn Trãi còn gắn liền với tập thơ 'Quốc âm thi tập', được coi là tác phẩm tiên phong trong văn học chữ Nôm. Trong số các tác phẩm của ông, 'Cảnh ngày hè' là một bài thơ đặc sắc, thể hiện nỗi niềm và cảm xúc của Nguyễn Trãi trước cảnh thiên nhiên mùa hè.
'Cảnh ngày hè' là bài thơ thứ 43 trong tập thơ 'Bảo kính cảnh giới', một trong những bài thơ nổi tiếng của 'Quốc âm thi tập'. Bài thơ này mô tả cảnh ngày hè, thể hiện tâm hồn của Nguyễn Trãi đầy yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và yêu nhân dân, yêu đất nước.
Sau câu thơ đầu tiên là cảm xúc của nhà thơ trước cảnh ngày hè. Bắt đầu với câu thơ sáu chữ nhịp 1/2/3 chậm rãi: 'Rồi hóng mát thuở ngày trường'. 'Rồi' là điểm nhấn ở đầu câu, gợi lên trạng thái nhàn nhã của con người, không lo lắng. 'Ngày trường' đồng nghĩa với ngày hè dài. Câu thơ này mở ra tâm trạng nhàn hạ, ung dung của Nguyễn Trãi trước cảnh ngày hè. Đây cũng là tư thế ung dung, nhàn hạ của con người trong văn học trung đại. Bức tranh ngày hè hiện ra qua hình ảnh ba loại cây đặc trưng của mùa hè, mỗi loài cây đều được miêu tả bằng những từ chỉ màu sắc và động từ mạnh mẽ.
'Hòe lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương'
Cây hòe với màu xanh lục cuốn lên từng khối biếc, từng chùm cứ như sinh sôi trước mắt, cành lá xanh tươi tỏa rộng. Hoa lựu rực sắc đỏ đồng loạt phun trào. Động từ 'phun' diễn tả sức sống như bật ra, trào ra. Màu đỏ của hoa lựu như một nét rực rỡ trên nền xanh của lá. Điểm nhìn của nhà thơ từ tầng cao đến hiên nhà, thậm chí đến tầng thấp nhất là hoa sen để nhận ra sen hồng đã ngát mùi hương. 'Tiễn' là ngát, là nức. Hương thơm tỏa ra khắp không gian, sức sống chất chứa từ bên trong đang phun trào. Thiên nhiên ở đây không tĩnh mà động, tưởng như sức sống bên trong đang trào ra: màu xanh của hòe, màu đỏ của lựu, màu hồng của sen đã được thôi thúc từ bên trong không kìm lại được mà tuôn trào hết lớp này đến lớp khác. Tất cả như hô ứng, đua nhau khoe sắc tỏa hương hợp thành vẻ toàn thực của mùa hè.
Bức tranh của ngày hè không chỉ rực rỡ sắc màu mà còn đong đầy âm thanh, như tiếng lao xao của chợ cá trong làng ngư phủ, vang vọng để gợi lên sự đông đúc, náo nhiệt của cuộc sống ấm no: 'Lao xao chợ cá làng ngư phủ'. Đó có thể là một phiên chợ thực tế hoặc chỉ là những âm thanh vọng lên trong tâm trí của nhà thơ khi suy tư về cuộc sống. Đó là âm thanh của cuộc sống trong làng quê, nơi mà dân chúng sống và làm việc.
Với một trái tim đầy u buồn, nhà thơ bắt gặp âm thanh quen thuộc trong chiều tà: 'Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương'. Khi mặt trời lặn, bầu trời bắt đầu tối dần, dù ở trong căn phòng cao lầu tịch dương nhưng vẫn không thể tránh khỏi cảm giác cô đơn, lạc lõng. Âm thanh của ve trong cảm nhận của nhà thơ giống như tiếng đàn. Chỉ có một tâm hồn nhạy cảm, sâu sắc với cuộc sống, Nguyễn Trãi mới có thể nghe thấy âm thanh như vậy.
Và trong khoảnh khắc đẹp đẽ đó, tiếng đàn Ngu cầm trong tưởng tượng bắt đầu vang lên:
'Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ, khắp đòi phương'
Hai dòng kết của bài thơ kể câu chuyện về cây đàn của vua Ngu Thuấn, ca tụng thời kỳ thịnh vượng của quốc gia, nơi mọi người sống trong hạnh phúc và tự hào. 'Dễ có' - lẽ ra nên có, nổi lên trong bài thơ khi sử dụng điển 'Ngu cầm' là ước mong có được cây đàn của vua Nghiêu, vua Thuấn. Đó là ước mong về hòa nhạc, chia sẻ niềm vui sống trong bình yên. Niềm khao khát đó nâng cao tầm vóc của Nguyễn Trãi lên tầm tư tưởng của một nhà vua. Cả bài thơ với tám câu, từ 'dân' mới chỉ xuất hiện ở câu cuối cùng nhưng thực sự là tâm điểm của bài thơ, là chìa khóa mở ra sự đặc biệt của ngày hè.
Bài thơ tạo nên một liên tưởng thơ độc đáo với cấu trúc đầu cuối tương ứng. Sự sáng tạo trong hình thức thơ thất ngôn xen lục ngôn tạo ra sự độc đáo trong nhịp điệu, ngôn từ biểu cảm phong phú. Tất cả này thể hiện nhân cách nhà thơ ấm áp với dân, với đất nước. Nguyễn Trãi yêu thiên nhiên nhưng trên hết vẫn là tấm lòng tha thiết với con người, với dân, với nước. Ước mơ đó, tấm lòng đó phản ánh tư tưởng thân dân của Nguyễn Trãi. Ngày nay, bài thơ vẫn mang ý nghĩa thẩm mỹ và nhân văn sâu sắc.
Bài thơ như một bức tranh thi văn học độc đáo. Nó giúp ta hiểu sâu hơn về tâm hồn, nhân cách của Nguyễn Trãi, khơi gợi trong chúng ta tình yêu đất nước, lòng thương dân.
Cảm nhận về bài thơ Bảo kính cảnh giới
Bài mẫu 1
Nguyễn Trãi, một nhà thơ tài ba của dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới. Ông đã để lại nhiều tác phẩm vĩ đại cho thế hệ sau. Nếu Bình Ngô đại cáo của ông đầy sức sống, lòng tự hào dân tộc, thì Cảnh ngày hè là một bức tranh về tâm hồn đẹp của Nguyễn Trãi. Bài thơ thể hiện tình yêu đời, đất nước, và ước mong cao cả của nhà thơ.
Bài thơ mở ra với hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp:
Rồi hóng mát thuở ngày trường
Hoè lục đùn đùn tán rợp giường
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương
Từ từ “rồi” mở đầu câu thơ có thể nói đến tâm trạng “bất đắc chí” của nhà thơ. Câu thơ đầu tiên dù ngắn gọn chỉ với sáu từ nhưng đã truyền đạt được về thời gian, hoàn cảnh và tâm trạng của nhà thơ. Điều này là sự sáng tạo đặc biệt của Nguyễn Trãi khi ông đã Việt hoá thơ Đường, vốn mỗi câu có đủ bảy từ. Thêm vào đó là sự mới lạ với cách ngắt nhịp: một, hai, ba kết hợp với thanh bằng ở cuối câu làm cho câu thơ nghe như tiếng thở dài nhưng lại không giống lời than thở.
Nhìn vào bức tranh thiên nhiên của Nguyễn Trãi, ta thấy hình ảnh một con người ngồi đó - Câu mở đầu hóng mát ngoạn cảnh nhàn nhã, thảnh thơi. Có lẽ, dù trong mọi hoàn cảnh ông cũng luôn kết nối với thiên nhiên, bức tranh thiên nhiên hiện ra trước mắt ông thật sự rực rỡ.
Ba câu thơ tiếp theo, dưới ngòi bút tài năng của Nguyễn Trãi, một bức tranh thiên nhiên sống động và màu sắc đã đến với chúng ta một cách chân thực nhất. Đó là màu xanh của cây hoè, màu đỏ của hoa lựu, màu hồng của hoa sen, màu vàng lung linh của ánh nắng chiều. Tất cả kết hợp lại với nhau, tạo nên cảnh vật đặc trưng của mùa hè. Câu đầu tiên với hình ảnh cây hoè - một loại cây đặc trưng ở vùng Bắc Bộ, rất dễ bắt gặp ở mọi nơi. Tính từ “đùn đùn” kết hợp với động từ mạnh “giương” đã giúp diễn tả sự sum suê, nảy nở, làm cho cây hoè như có hồn hơn, tạo ra bức tranh sống động hơn.
Bên cạnh đó, Nguyễn Trãi không chỉ cảm nhận bằng thị giác, mà còn bằng thính giác và khứu giác. Nhịp thơ 3/4 kết hợp với động từ mạnh “phun” làm cảnh vật dường như nổi bật hơn nhưng lại không chói chang, mát dịu và tinh tế. Bức tranh cảnh ngày hè trở nên sinh động, đặc sắc hơn với âm thanh và mùi vị. Mặc dù tác giả miêu tả khung cảnh là cuối ngày, khi mặt trời lặn, nhưng mọi vật vẫn tràn đầy sức sống với những từ ngữ “đùn đùn”, “giương”, “phun”, “tiễn”, “lao xao”, “dắng dỏi”.
Những từ ngữ này cũng thể hiện ước mong của tác giả được cống hiến cho nhân dân, cho đất nước. Nhiệt huyết đó như muốn phun ra, trào ra và lan toả khắp nơi. Trong sáu câu thơ này, tác giả không tuân theo quy phạm văn học phong kiến nữa mà miêu tả cảnh ngày hè với những sự vật gần gũi với cuộc sống hằng ngày.
Trong thơ Nguyễn Trãi, Cảnh ngày hè không chỉ thể hiện trong màu sắc tươi đẹp của thiên nhiên mà còn qua nhịp sống sinh đẹp của nhân dân.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương
Hai từ “lao xao” và “dắng dỏi” kết hợp với nhau thể hiện âm thanh của làng chài - lao xao của chợ cá, rộn rã của tiếng ve. Nguyễn Trãi đã nhìn thấy cuộc sống, cảm nhận cuộc sống với một tâm hồn rộng mở, một tình yêu thiên nhiên và yêu cuộc sống. Tiếng lao xao và tiếng ve có thể là tiếng lòng của ông, tiếng lòng của một vị tướng cầm quân từng xông pha trận mạc, tiếng lòng của một người yêu thiên nhiên tha thiết. Thiên nhiên và cảnh vật vào cuối ngày vẫn đầy sức sống.
Cũng như Nguyễn Trãi, dù đã lui về ẩn nhưng lòng ông luôn chứa đựng tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước. Hai câu cuối của bài thơ gửi gắm trọn vẹn tâm tư, thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.
Dễ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp đòi phương
Tác giả sử dụng điển tích để thể hiện khát vọng của mình. Câu thơ cuối ngắn gọn, nhịp 3/3 dồn nén cảm xúc của cả bài - tác giả khát khao thực hiện tư tưởng yêu nước, thương dân, chính là tư tưởng chủ đạo của bài thơ.
Ông quan tâm, lo lắng cho dân, cho nước. Ông ước mong có cây đàn của vua Ngu Thuấn để mang lại hạnh phúc cho nhân dân và đất nước. Bài thơ Cảnh ngày hè làm xúc động lòng người chính là sản phẩm của tâm hồn yêu nước, yêu đời của Nguyễn Trãi.
Bài thơ thể hiện tâm hồn của Nguyễn Trãi, yêu thiên nhiên, yêu đời, yên bình cho dân, cho nước. Sử dụng ngôn ngữ tinh tế, hình ảnh sinh động là những nét nghệ thuật đặc trưng của Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi.
Bài thơ Cảnh ngày hè vừa sâu sắc về nội dung vừa tinh tế về nghệ thuật. Nguyễn Trãi là biểu tượng của tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu quê hương, yêu dân tộc. Tư tưởng của ông là một bài học quý giá dành cho thế hệ sau về lòng yêu nước, ý thức cống hiến.
Bài làm mẫu 2
Nguyễn Trãi, anh hùng dân tộc và thi nhân vĩ đại, đã để lại những tác phẩm bất hủ cho văn hóa dân tộc. Tâm trạng sâu lắng của ông thể hiện rõ qua những tác phẩm nghệ thuật, đặc biệt là bài thơ Cảnh ngày hè, nơi ông gửi gắm tâm sự và tình cảm của mình.
Tập thơ Quốc âm thi của Nguyễn Trãi, đặc biệt là bài thơ Cảnh ngày hè, cho thấy tâm hồn giàu có và tư tưởng cao cả của ông về cuộc sống và đất nước.
Câu đầu tiên của bài thơ thể hiện tâm trạng bình yên, thanh thoát của tác giả.
“Hòa mình giữa bóng mát, ngày trường trôi qua”
Câu thơ tạo ra hình ảnh Nguyễn Trãi thư thái ngồi dưới bóng cây hít thở không khí trong lành. Nó thể hiện sự đối lập giữa cuộc sống bận rộn ở triều đình và sự yên bình ở làng quê. Chữ “rồi” nhấn mạnh cảm giác của sự thư thái và sự trôi qua của thời gian. Câu kết thúc dài dòng làm cho ngày dài trở nên trầm lắng, khiến cho sự thư thái kéo dài.
Câu thơ không chỉ mô tả hình ảnh Nguyễn Trãi nghỉ ngơi dưới bóng mát mà còn lồng ghép nỗi niềm, tâm trạng của tác giả. Nó phản ánh tình trạng xã hội suy thoái và nỗi buồn của tác giả, người phải dành cả ngày để giải tỏa nỗi buồn, gánh nặng trên vai.
Sự đối lập giữa cuộc sống ồn ào nơi triều đình và sự yên bình ở thiên nhiên được Nguyễn Trãi mô tả như một cách để thanh lọc tâm hồn, tìm lại sức sống. Hình ảnh thiên nhiên không chỉ là một bức tranh mà còn là biểu tượng cho triết lý sống của ông.
Bóng cây lay động, mát lành ơn trường
Đá chậu cười vui, gió lay bóng hiên
Hương hoa phảng phất, trời mây thanh bình
Tâm trạng mùa hè rực rỡ qua con mắt tinh tế của Nguyễn Trãi. Ba câu thơ tràn đầy động lực, diễn tả sự sống động của thiên nhiên muốn trào phun ra ngoài bằng những từ ngữ như “đùn đùn”, “phun”, “tiễn”. Hình ảnh của hoè buông xanh lác mắt, như một chiếc lưới lớn che phủ cảnh vật, mang lại cảm giác của một không gian mát rượi.
Tầm nhìn của Nguyễn Trãi từ gần đến xa, sử dụng sắc đỏ của thạch lựu và sắc hồng của ao sen để tạo ra một bức tranh màu sắc đầy cảm xúc. Thiên nhiên không chỉ là nơi sống động mà còn chứa đựng nhiều cảm xúc khác nhau, từ dịu dàng đến mãnh liệt, từ thanh thản đến tiếc nuối.
Nguyễn Trãi không chỉ nhìn bằng mắt mà còn lắng nghe bằng trái tim những thanh âm đầy sức sống của thiên nhiên.
Nơi chợ cá làng ngư rôm rả
Tiếng ve kêu vang, bóng chiều tàn
Sự thay đổi cảm xúc trong việc lắng nghe âm thanh của cuộc sống được mô tả một cách sống động, từ “rôm rả” đến “bóng chiều tàn”. Thiên nhiên không bao giờ im lặng vào buổi chiều, mà luôn tràn đầy sức sống và gần gũi với trái tim yêu thiên nhiên của nhà thơ.
“Rộn ràng” lúc này chính là âm thanh phản ánh cuộc sống thanh bình của những người dân chài, cảnh mua bán tấp nập mà không quá ồn ào để làm phức tạp không gian yên bình của nhà thơ. Dường như Nguyễn Trãi đã tự ý hướng tâm hồn về với chợ cá, làng ngư phủ để cảm nhận sự gần gũi với cuộc sống hàng ngày. Âm thanh sống động của cuộc sống thực tạo ra một liên kết giữa nhà thơ và nhân dân, mang lại niềm vui sôi nổi trong một buổi chiều dễ tạo cho nhà thơ nỗi buồn. Sự phản ánh tạo nên sự cân bằng giữa con người và thiên nhiên trong cảnh chợ cá làng ngư phủ - bóng tịch dương đậm chất cổ điển.
Sự tương phản nghệ thuật tạo ra một cảm hứng mới lạ trong thơ Nguyễn Trãi khi ấn tượng ám ảnh nhà thơ không phải ánh tịch dương u ám mà lại là âm thanh dắng dỏi của ve kêu. Sự kết hợp bất ngờ và độc đáo này đã chứng tỏ rõ phẩm chất nghệ sĩ của Nguyễn Trãi. Tiếng ve đặc trưng của mùa hè cùng với Nguyễn Trãi lại như một bản nhạc mạnh mẽ, sôi động nhưng cũng truyền đạt được thông điệp thẩm mỹ sâu sắc, khiến lòng người xao xuyến.
Dù ông có muốn tránh xa cuộc sống, ngắm ánh tịch dương, sống trong cô độc nhưng không thể không nghe, không thấy được vẻ đẹp của thiên nhiên sống động, phong phú xung quanh. Thiên nhiên ấy đang truyền tải những cảm xúc của một tâm hồn yêu đời, luôn muốn hòa mình vào niềm vui sôi nổi của cuộc sống. Cuộc sống của ông không phải là cuộc sống của một người lánh đời, mà là phản ánh của tấm lòng đầy ham muốn, vẫn biết thưởng thức được niềm vui của cuộc sống yên bình để quên đi những nỗi buồn riêng tư.
Thiên nhiên đã truyền đạt một bài học sâu sắc, thôi thúc khao khát của nhà thơ muốn trở lại với cuộc sống. Thiên nhiên ấy đã thúc đẩy khao khát của một người anh hùng đã trải qua nhiều năm tháng, nhưng tâm hồn vẫn trẻ trung:
Dễ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp đòi phương
Giữa thiên nhiên tươi đẹp, Nguyễn Trãi không khao khát tận hưởng sự thú vị một mình. Trong tâm trí sâu kín, ông vẫn là người yêu nước, yêu dân, là người luôn mong muốn hành động vì lợi ích của nhân dân. Ở đây, ông nhắc đến vị vua Ngu cầm thời Nghiêu, Thuấn, những vị vua nổi tiếng với thời bình thịnh trị. Vua Thuấn đã sáng tác bản nhạc “Nam Phong” ca ngợi cuộc sống dư giả, sản xuất nhiều thóc lúa, ngô khoai. Do đó, tác giả muốn bài hát của vua Thuấn trở thành âm nhạc cuộc sống của nhân dân, ca tụng cuộc sống an nhàn, sung túc của họ.
Hơn nữa, ông không chỉ muốn cuộc sống đó dành cho dân mình mà còn mong muốn rộng lớn đến mọi nơi, cho muôn người. Những ước mơ đó là minh chứng cho lòng nhân đạo cao cả của Nguyễn Trãi. Ông luôn quan tâm đến cuộc sống của nhân dân, lo lắng cho họ. Đó là một ước mơ vĩ đại. Có thể nói, dù triều đình không chấp nhận Nguyễn Trãi nhưng ông vẫn sống lạc quan, yêu đời, hi vọng những ước mơ của mình sẽ thành hiện thực, để nhân dân có cuộc sống an nhàn.
Trong bài thơ, thời gian trôi qua chỉ trong một ngày nhưng nói về rất nhiều sự vật, từ gần đến xa, từ thấp đến cao, từ hẹp đến rộng, từ hiện tại đến tương lai; kể về thiên nhiên, con người và cuộc sống; đề cập đến nhiều âm thanh, nhiều màu sắc, nhiều tình huống; mô tả cảnh vật và tâm trạng, lý tưởng; đồng thời truyền đạt thông điệp về cách sống phải hướng về cuộc sống của muôn dân. Bài thơ xứng đáng được đánh giá và trân trọng.
“Cảnh ngày hè” đã thể hiện sự suy tư của Nguyễn Trãi khi ở Côn Sơn, với tâm hồn yêu nước và thương dân, vẫn luôn nhớ mãi “cuồn cuộn nước triều Đông”. Ông say mê với thiên nhiên, cây cỏ. Và có lẽ chính thiên nhiên đã cứu Nguyễn Trãi khỏi những phút giây u tối của cuộc đời. Mặc dù sống gần gũi với thiên nhiên nhưng ông vẫn giữ lấy tấm lòng nhân ái. Nguyễn Trãi không quên lý tưởng của mình, mong muốn thôn xóm không có một tiếng kêu ca, đau buồn. Quả thực, Nguyễn Trãi xứng đáng với câu thơ của vua Lê Thánh Tông “Ức Trai tâm thượng quang khuê tảo”.
.........
Tải tệp tài liệu để xem thêm bài mẫu hay nhất
