Buzz
Phân tích Bảo kính cảnh giới của Nguyễn Trãi bao gồm 3 gợi ý cách viết chi tiết kèm theo 20 bài văn mẫu khác nhau cực hay. Điều này giúp bạn có thêm tài liệu học tập để củng cố kỹ năng làm văn phân tích bài thơ một cách hiệu quả hơn.
Phân tích Cảnh ngày hè ở đây cung cấp nguồn tài liệu hữu ích, giúp bạn hiểu về cách làm bài, quan sát, liên tưởng, so sánh và lựa chọn từ ngữ phù hợp. Hãy xem thêm các mẫu văn phân tích bài thơ Bình ngô Đại cáo.
Tóm tắt phân tích bài thơ Bảo kính cảnh giới
1. Bắt đầu
- Giới thiệu về tác giả Nguyễn Trãi: Nguyễn Trãi là một trong những cây bút lớn của văn học trung đại Việt Nam, đã đóng góp nhiều tác phẩm quan trọng bằng cả chữ Hán và chữ Nôm
- Giới thiệu về tập Quốc âm thi tập: tập thơ chữ Nôm nổi tiếng của Nguyễn Trãi. Với thể thơ Đường luật, Nguyễn Trãi đã miêu tả rõ nét bức tranh về bản sắc dân tộc.
- Giới thiệu tổng quan về bài thơ “Bảo kính cảnh giới: bài thơ số 43 trong số 61 bài trong mục Bảo kính cảnh giới của Quốc âm thi tập, là một trong những bài thơ đáng chú ý của Nguyễn Trãi.
2. Nội dung chính
a. 6 câu thơ mở đầu: Khung cảnh thiên nhiên và cuộc sống
– Điều kiện đặc biệt của tác giả
– Phác họa về thiên nhiên, phong cảnh
- Mô tả về các hình ảnh đặc trưng của mùa hè: cỏ xanh, cây lúa, hoa sen
- Sử dụng từ ngữ mạnh mẽ để tạo ra bức tranh sống động của phong cảnh: chật vật, phun trào, rì rào
– Phác họa về cuộc sống: tác giả đã sử dụng giác quan nghe để cảm nhận cuộc sống, sử dụng âm thanh để tái hiện sinh động và chân thực bức tranh cuộc sống
- Ầm ĩ chợ cá: tiếng ồn quen thuộc, tạo ra hình ảnh sống động về cuộc sống con người
- Reo vang tiếng ve kêu: âm thanh đặc trưng của mùa hè, gợi lên hình ảnh sôi động, hân hoan
=> Với sự nhạy cảm của tất cả các giác quan, sự tinh tế trong cách hiểu và tình yêu thiên nhiên sâu sắc, tác giả đã tạo ra bức tranh sống động về thiên nhiên và cuộc sống trong mùa hè, với mọi màu sắc, hình dạng, âm thanh, luôn tràn đầy sức sống.
b. 2 câu thơ còn lại: Nét đẹp tâm hồn của nhà thơ
- Tôi mong ước có cây đàn của vua Ngu Thuấn để mong muốn cho “dân giàu đủ”.
- Với việc mượn chuyện về cây đàn của vua Ngu Thuấn để tự đề ra lời răn mình, tác giả đã thể hiện một chí hướng cao cả: luôn mong muốn sử dụng trí tuệ để thực hiện lý tưởng nhân nghĩa yêu nước và quan tâm đến dân chúng.
3. Tóm tắt
Tổng quan về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ: sử dụng thể thơ Đường luật, hình ảnh thơ độc đáo đã giúp chúng ta trải nghiệm được vẻ đẹp của cảnh ngày hè. Đặc biệt, điều này giúp chúng ta hiểu sâu hơn về vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi – một tình yêu thiên nhiên sâu sắc, một trái tim lớn lao lo cho dân tộc và quê hương.
Biểu đồ tư duy phân tích Bảo kính cảnh giới
Phân tích Bảo kính cảnh giới - Mẫu 1
Khi nói đến những nhà thơ yêu nước, quan tâm dân, không thể không nhắc đến Nguyễn Trãi. Nguyễn Trãi (1380 – 1442), anh hùng dân tộc, được mệnh danh là 'tinh thần sáng ngời như sao Khuê' (theo lời của vua Lê Thánh Tông), luôn dành tình yêu và quan tâm cho dân và nước nhà, ngay cả khi gặp khó khăn, phải lưu vong về Côn Sơn, ông vẫn không ngừng thể hiện tấm lòng yêu nước cháy bỏng, sống bên bờ suối, dưới bóng cây cỏ. Tấm lòng ấy được thể hiện rõ trong tập thơ Bảo kính cảnh giới, đặc biệt là bài thơ số 43 với những ước vọng về cuộc sống và nhân dân.
Trong bài thơ 'Cảnh ngày hè', tác giả đã thể hiện tình cảm của mình với thiên nhiên và con người. Bài thơ này được lấy từ tập thơ 'Bảo kính cảnh giới', nơi tác giả lấy cảm hứng từ thiên nhiên lớn lao để nội tâm sâu sắc. Chúng ta không chỉ thấy được tình yêu thiên nhiên của một nghệ sĩ lớn mà còn cảm nhận được tâm hồn yêu nước của một anh hùng luôn canh cánh bên lòng dân tộc. Bằng sự suy tư và cảm xúc của mình, nhà thơ đã tạo ra một hình ảnh vĩ đại. Cuộc sống của một quan ẩn là một cuộc sống yên bình, tĩnh lặng, không gian đều đặn. Bài thơ được mở đầu bằng những dòng nhẹ nhàng và êm đềm nhất:
'Dừng lại dưới bóng mát của cây'
Câu thơ trên đã tái hiện được phong cách và cuộc sống giản dị của Nguyễn Trãi trong vùng quê yên bình. Rời xa những cuộc đấu tranh và bất công của thời gian, ông đã chọn cho mình một con đường riêng, gần gũi và hòa mình vào thiên nhiên. Mặc dù không nhắc đến thời gian cụ thể, nhưng người đọc vẫn có thể nhận ra rằng đó là mùa hè. Dù câu thơ không diễn đạt về những lo lắng, nhưng đọc giả vẫn có thể cảm nhận được tâm trạng của tác giả. Mặc dù không lo lắng về công việc hay quốc gia, nhưng trong lòng ông vẫn còn nhiều tâm tư chưa kể.
'Cỏ mọc um tùm, trải rộng khắp nơi
Cây dừa xanh um tùm, nằm bóng mát
Sen hồng nở tít, thơm ngát khắp sân'
Ba câu thơ này tạo nên một bức tranh thiên nhiên đa sắc màu, với những hình ảnh đặc trưng của mùa hè. Trước hết, là hình ảnh của cỏ xanh mượt mà như một thảm lớn phủ khắp nơi, tạo ra cảm giác của một không gian rộng lớn. Cách nhìn của Nguyễn Trãi về thiên nhiên luôn có tính bao quát, vừa thể hiện sự sống động của không gian qua từ ngữ 'um tùm', vừa tạo ra cảm giác thoải mái với từ 'bóng mát'. Tầm nhìn trải rộng từ gần đến xa, theo quy luật tương phản ở hai câu thơ, một cách tinh tế thể hiện sắc đỏ của sen hồng nở trên khắp sân. Câu thơ trên tập trung vào hình ảnh, câu dưới tập trung vào hương thơm. Thiên nhiên không chỉ là nơi chứa đựng cảm xúc, mà còn đầy rẫy những biểu cảm, từ sự dịu dàng đến sự phấn khích. Cuối cùng, lại để lại cảm giác của sự nhớ nhung với hương thơm dịu dàng của sen hồng vào cuối mùa hè. Chỉ có một tâm hồn tinh tế mới có thể thể hiện được nhiều cảm xúc khác nhau trong chỉ vài câu thơ. Trong khung cảnh thiên nhiên đó, nhà thơ dường như đã giải phóng mình khỏi những bực bội, để lòng ông hòa mình vào thiên nhiên tràn đầy sức sống.
Bức tranh về cảnh ngày hè trở nên sống động và đặc sắc hơn với âm thanh và hương vị. Mặc dù mô tả cảnh là vào cuối ngày, khi mặt trời đã lặn, nhưng mọi vật vẫn tràn đầy sức sống với những từ ngữ như 'um tùm', 'trải rộng', 'phun', 'dắng dỏi', 'lao xao', 'thơm ngát'. Những từ ngữ này cũng thể hiện mong muốn của tác giả - mong muốn lan tỏa nhiệt huyết và sự cống hiến cho dân và đất nước. Nhiệt huyết ấy như muốn trào ra, lan tỏa khắp mọi nơi. Trong sáu câu thơ này, tác giả đã thay đổi, không còn giữ theo kiểu văn hóa phong kiến nữa. Ông mô tả cảnh ngày hè với những sự vật gần gũi với cuộc sống hàng ngày.
'Ồn ào chợ cá sôi động sáng sớm
Mùi hương sen thoang thoảng dọc con đường'
Với cấu trúc câu được sắp xếp đảo ngược, từ 'lao xao' được đặt lên đầu câu đã làm cho chúng ta cảm nhận được sự náo nhiệt, hối hả của bức tranh chợ làng quê nơi ông sống. 'Chợ' luôn đem lại cảm giác an bình, thịnh vượng, khi chợ đông cũng là lúc đất nước ấm no hạnh phúc, còn chợ vắng vẻ là thời kỳ suy thoái. Dù ở quê nhà, Nguyễn Trãi vẫn mong ước cho đất nước luôn bình an, phồn thịnh. Hai câu cuối của bài thơ là nguyện vọng, là ý tưởng mà cả cuộc đời Nguyễn Trãi trìu mến và đợi chờ:
'Đàn Nam Phong kia dâng hương
Dân giàu dư dật khắp phương tràng'
Tác giả đã lấy ví dụ từ thời vua Nghêu, vua Thuấn thời kỳ bình yên. Vua Thuấn sở hữu một cây đàn 'Nam Phong' với giai điệu vui tươi, gợi cảm giác bình yên, ấm áp. Vì vậy Nguyễn Trãi muốn sử dụng cây đàn ấy để nguyện cầu cho cuộc sống của nhân dân luôn bình yên, hạnh phúc. Nguyện vọng 'Dân giàu dư dật' của Nguyễn Trãi thật sự đáng quý, đáng trân trọng.
Bài thơ 'Cảnh ngày hè' mô tả một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp kết hợp với tâm hồn yêu thiên nhiên và yêu nước của nhà thơ. Như vậy, thông qua bài thơ “Cảnh ngày hè”, Nguyễn Trãi đã vẽ ra một bức tranh ngày hè sôi động, phong phú, đồng thời thể hiện tinh thần hy sinh cho dân tộc. Bài thơ để lại ấn tượng sâu sắc nhất về cuộc sống và tâm hồn đáng trân trọng của ông.
Phân tích bài thơ Bảo kính cảnh giới - Mẫu 2
Nguyễn Trãi không chỉ nổi tiếng với tác phẩm lịch sử như bài văn nổi tiếng Đại cáo mà còn được biết đến qua những bài thơ thiên nhiên và nhân văn như Côn Sơn Ca, Cây Chuối... Trong số đó, không thể không nhắc đến bài thơ Bảo kính cảnh giới số 43. Đó là bài thơ Cảnh ngày hè, nơi Nguyễn Trãi thể hiện tâm trạng về thiên nhiên và con người.
Trong những bài thơ về tình yêu thiên nhiên, Côn Sơn Ca là điểm dừng chân yên bình của Nguyễn Trãi giữa những ngày sống mệt mỏi ở chốn quan trường.
Sự thoải mái nhàn hạ được thể hiện rõ trong câu đầu tiên:
Rồi hóng mát trong buổi học
Câu thơ mở ra những kỷ niệm về những ngày thư giãn, tận hưởng hơi mát của những ngày dài. Cuộc sống tĩnh lặng, xa rời cuộc sống ồn ào của quan trường khiến tâm hồn và thân thể đều cảm thấy dễ chịu. Đối với Nguyễn Trãi, mùa hè chỉ đem đến không gian mát mẻ, không phải là cái nóng của trời đất. Thiên nhiên ở quê hương là nguồn cảm hứng vô tận, khiến ông tìm thấy niềm vui trong cuộc sống quê hương.
“Hòe xanh tản mát vô cùng.
Thạch lựu hiên vẫn phun mùi thơm,
Hồng liên trì đã tiễn hương thơm”
Đây là những câu thơ mô tả vẻ đẹp của mùa hè ở quê hương của tác giả, với hương sắc mùa hè sống động và quyến rũ. Mùa hè hiện ra với các gam màu nóng: màu xanh của cỏ, màu đỏ của lựu, màu hồng của sen, cùng với các động từ mạnh mẽ như “tản mát”, “phun”, “tiễn” tạo nên một bức tranh sinh động về quê hương với màu sắc và hương vị đặc trưng, cùng với sự sống động mạnh mẽ của mùa hè.
Bức tranh về làng quê hiện ra với nhiều màu sắc và sự thay đổi đẹp đẽ, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của cây cỏ. Nó mang lại cảm giác yên bình và hương vị của mùa hè qua từ “tiễn”.
Mùa hè cũng đem đến cho tác giả hình ảnh của những phiên chợ ở làng ngư dân. Cuộc sống nơi đây hiện ra với sự tấp nập đặc biệt của con người. Chợ là nơi phản ánh cuộc sống của những người dân có cuộc sống khá giảu có.
“Hồng hồng nhà nước thịt cá,
Vằn vằn suối nước quanh năm.”
Cuộc sống sôi động, những phiên chợ của ngư dân ven biển, hình ảnh những người lao động tỏa sáng với những phiên chợ đầy niềm vui và lưới cá phong phú.
“Dân giàu đủ khắp đòi phương”
Với âm nhạc từ cây đàn của vua Ngu Thuấn, cuộc sống trở nên ấm no hạnh phúc cho mọi người. Sử dụng hình ảnh của cây đàn vua Ngu Thuấn để thể hiện ước mơ giàu mạnh của mọi người. Dù sống trong làng quê, nhưng Nguyễn Trãi luôn mang trong mình tình yêu và hy vọng vào một cuộc sống hạnh phúc cho mọi người.
Bài thơ thể hiện cảm xúc về thiên nhiên và lòng yêu nước sâu sắc của Nguyễn Trãi. Mặc dù ngắn gọn nhưng để lại ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc. Kết thúc bài thơ là tinh thần cao cả của nhân nghĩa và tình yêu vô bờ bến dành cho nhân dân.
Phân tích Bảo kính cảnh giới - Mẫu 3
Nguyễn Trãi, nhà văn tài danh của dân tộc, nổi tiếng với tác phẩm 'Bình Ngô đại cáo', không chỉ là người có bút pháp sắc sảo, lập luận sắc bén trong văn chương chính trị mà còn là nhà thơ biết hòa mình với thiên nhiên trong tác phẩm 'Bảo kính cảnh giới 43'. Bài thơ không chỉ thể hiện tình cảm sâu lắng với thiên nhiên mà còn chứa đựng thông điệp giáo dục và khích lệ tinh thần lý tưởng của một nhà văn vĩ đại.
Bài thơ phản ánh sự yêu thiên nhiên và tinh thần giao hòa mạnh mẽ của Nguyễn Trãi. Tình cảm trữ tình hiện lên qua câu: 'Rồi hóng mát thuở ngày trường'. Nguyễn Trãi, một người luôn mở lòng với thiên nhiên, dành thời gian hiếm hoi trong cuộc sống bận rộn để thưởng ngoạn vẻ đẹp của môi trường tự nhiên. Bức tranh thiên nhiên sống động được vẽ lên thông qua con mắt tinh tế của nhà thơ.
'Rồi hóng mát thuở ngày trường
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương'
Màu sắc của thiên nhiên hòa quyện vào nhau một cách hài hòa: lá xanh của hòe kết hợp với màu đỏ của hoa thạch lựu dưới ánh nắng chiều. Từ ngữ mạnh mẽ như 'đùn đùn', 'trương', 'phun' cho thấy sức sống rực rỡ từ bên trong. Nguyễn Trãi sử dụng các giác quan và trí tưởng tượng để tận hưởng vẻ đẹp của thiên nhiên, thể hiện tình cảm mạnh mẽ nhưng tinh tế của mình.
Ngoài việc mô tả màu sắc, tác giả còn mô tả âm thanh và hình dáng như một họa sĩ tài ba tạo ra một tác phẩm nghệ thuật sống động. 'Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ' là một ví dụ điển hình, thể hiện hồn của cảnh vật. Mùi hương dịu dàng của sen trong ao tạo ra một bức tranh hài hòa về màu sắc và hương vị của mùa hè.
Bài thơ mô tả sự hết lòng của một con người với dân, với đất nước. Mặc dù thưởng thức vẻ đẹp rực rỡ của thiên nhiên, tác giả vẫn không quên quan sát cuộc sống của con người:
'Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương'
Bức tranh mùa hè càng thêm phần sống động với hình ảnh của chợ cá sôi động ở làng chài và tiếng ve râm ran. Cuộc sống hưởng thụ và an nhàn của người dân là nguồn cảm hứng cho tác giả:
'Dẽ có Ngu Cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ, khắp đòi phương'
Tác giả ao ước có được cây đàn của vua Thuấn để chơi khúc Nam Phong ca ngợi cuộc sống sung túc của nhân dân. Bài thơ kết thúc bằng một nốt nhạc ấm áp, nhấn mạnh tình cảm của tác giả dành cho con người và khát vọng hạnh phúc cho dân tộc.
Nhờ bài thơ, ta cảm nhận được tình yêu và sự hòa hợp với thiên nhiên của tác giả, giống như ông đã nói: 'Non nước cùng ta đã có duyên'. Dù là một nhà thơ, ông luôn quan tâm đến nhân dân, đến đất nước. Tình yêu với thiên nhiên kết hợp với tình yêu đối với quê hương và nhân dân đã tạo nên tâm hồn và lý tưởng cao đẹp của Nguyễn Trãi.
Phân tích Bảo kính cảnh giới học sinh giỏi - Mẫu 4
Nguyễn Trãi là một nhà thơ nổi tiếng của văn học Việt Nam, luôn hòa mình vào thơ, thiên nhiên và con người. Bài thơ 'cảnh ngày hè' là một bức tranh mùa hè độc đáo về thiên nhiên và cuộc sống, cũng như tâm trạng của tác giả về đất nước.
Tác giả mô tả một bức tranh thiên nhiên rực rỡ, tràn đầy sức sống của mùa hè với không khí náo nhiệt, rộn ràng của cuộc sống thường nhật.
'Rồi, hóng mát thuở ngày trường'
Câu thơ đầu tiên thể hiện sự thanh thản, nhàn hạ của một con người trong ngày hè, với chữ 'rồi' nhấn mạnh sự nhàn rỗi. Tuy nhiên, có vẻ sâu xa trong đó là tiếng thở dài của nhà thơ.
'Lục thu âm nồng hạ nhật trường'
Trong thơ của Nguyễn Trãi, 'thuở ngày thường' có thể đồng nghĩa với 'ngày hè'. Bài thơ được viết khi Nguyễn Trãi sống ẩn dật, tận hưởng vẻ đẹp của ngày hè. Liệu ý thơ có phản ánh tâm trạng của nhân vật trữ tình trong khung cảnh ngày hè đầy sức sống không?
'Hoè lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương'
Chỉ với ba câu thơ ngắn, nhà thơ đã tạo ra bức tranh mùa hè rực rỡ với những màu sắc tươi sáng đặc trưng. Màu xanh của tán hoè làm dịu đi ánh nắng, cùng màu đỏ của thạch lựu và sắc hồng của áo sen tạo nên một bức tranh sinh động.
Trong thơ cổ, các thi sĩ thường sử dụng màu sắc trầm, nhưng Ức Trai đã đem đến sự phá cách, với những khung cảnh tươi vui, tràn đầy sức sống. Hình ảnh ao sen không chỉ gợi lên mùi hương thơm ngát mà còn là sự bao phủ của sự sống.
Hình ảnh lựu đỏ thường xuất hiện trong các tác phẩm thơ, như của Nguyễn Du và 'Hồng đức quốc âm thi tập'.
'Nước nồng sừng sực đầu rô trỗi'
Trong thơ của Nguyễn Trãi, mùa hè được miêu tả là xanh ngát, thể hiện sự mở rộng tâm hồn để cảm nhận cuộc sống và sức sống tràn trề bên trong mỗi sự vật.
'Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương'
Không chỉ giúp người đọc trải nghiệm màu sắc, Nguyễn Trãi còn khơi gợi âm thanh sống động của cuộc sống. Bức tranh với âm thanh sôi động làm cho chiều tà trở nên sinh động. Những từ quen thuộc như 'lao xao', 'dắng dỏi' được sắp xếp một cách đặc biệt, làm nổi bật cuộc sống náo nhiệt trong không khí thanh bình.
Phiên chợ là minh chứng rõ ràng nhất cho sự sống của con người với những âm thanh của người mua bán, tiếng cười trong không gian yên bình. Tiếng ve như một bản nhạc mùa hè mà thiên nhiên ban tặng. Mùa hè trong tác phẩm của Nguyễn Trãi diễn tả một cuộc sống đang phát triển, khác với mùa hè trong thơ của Nguyễn Khuyến.
'Tháng tư đầu mùa hạ
Tiết trời oi ả
Tiếng dế kêu thiết tha
Đàn muỗi bay tơi tả'.
Nguyên nhân cho sự khác biệt là Nguyễn Trãi cảm nhận thiên nhiên bằng sức sống trong tâm hồn, còn Nguyễn Khuyến thể hiện tâm sự thông qua cảnh ngày hè. Trái tim của Ức Trai vẫn đau đáu lo lắng cho dân tộc, trong khi sống trong bình yên.
'Dễ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp đòi phương'.
Tác giả mơ về một thời thịnh vượng của Đại Ngu, mong muốn sử dụng cây đàn Ngu cầm để sáng tác khúc Nam Phong tôn vinh cảnh thái bình thịnh trị, hoặc đơn giản chỉ là ước mơ về một cuộc sống an lành, hạnh phúc. Dù là ý tưởng nào đi chăng nữa, chúng ta đều cảm nhận được tình yêu nước sâu sắc của tác giả. Những dòng thơ giản dị được viết từ trái tim chân thành, một trái tim đầy tình yêu dành cho đất nước và nhân dân, luôn đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu.
Với thể thơ đa dạng và linh hoạt, bài thơ sử dụng nhiều hình ảnh sinh động để mô tả thiên nhiên, tạo nên một bức tranh mùa hè tràn đầy sức sống. Đọc bài thơ, chúng ta không chỉ thấy được vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn hiểu được tâm hồn cao cả của nhà thơ.
Bằng cách sử dụng chiếc thuyền tâm hồn làm ngòi bút, Nguyễn Trãi đã truyền đạt tâm hồn yêu thiên nhiên và cái đẹp vào từng câu thơ của mình, làm cho sự sống trỗi dậy trong các vật thể. Đồng thời, người đọc cũng nghe được tiếng lòng, tiếng yêu cuộc sống và thiên nhiên của nhà thơ.
Phân tích bài thơ Bảo kính cảnh giới - Mẫu 5
Thiên nhiên là nguồn cảm hứng không ngừng cho thơ ca, khiến nghệ sĩ sáng tác ra những tác phẩm đẹp nhất của mình. Bài thơ Cảnh ngày hè mang đến một cảnh thiên nhiên mới mẻ, sinh động, tràn đầy sức sống từ chính cảnh vật. Điều đặc biệt là bức tranh về cảnh ngày hè kết hợp giữa hiện đại và cổ điển, mang đến dấu ấn riêng của hồn thơ Nguyễn Trãi.
'Và rồi thưởng thức hơi mát của ngày hè thời học trường'.
Trong tư cách là một quan lại của dân tộc, hàng ngày mang gánh nặng của sự nghiệp, sự quốc gia, hình ảnh Nguyễn Trãi trong câu thơ đầu tiên có vẻ đặc biệt. Nhưng 'Thưởng thức hơi mát của ngày hè thời học trường' có thể cho thấy một phần khía cạnh mới của Nguyễn Trãi, ông có lẽ đã tạm thời gác lại công việc triều chính, những bận rộn của thế sự, để tận hưởng cuộc sống bình dị, hiền lành, sống cuộc sống của một người trí thức thanh lịch không bị cuốn vào cuộc sống xô bồ. Phần nào cũng có thể là vì thế, tâm hồn và tình yêu thiên nhiên của nhà thơ đã khiến cho những cảnh thiên nhiên quen thuộc, giản dị trở nên phong phú hơn, tràn đầy sức sống:
'Hồn hồn cây lúa xanh tốt, bộc lộ cây đu đủ đỏ hoa nở sặc hương
Rừng già thăm thẳm, trào nước suối trong, bước chân tôi bước đi và những cánh hoa đi theo'
Trong thời kỳ mới, chúng ta thấy một thế giới đa dạng về màu sắc và hương vị, phản ánh cá nhân của nghệ sĩ, nhưng khi quay về văn học trung đại, sự sáng tạo và cái tôi nghệ thuật vẫn được kiềm chế. Thiên nhiên không được tự do thể hiện sự đa dạng và sức sống của nó, vẫn là những ước lệ điển hình mà mọi người đều mô phỏng. Tuy nhiên, trong bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi, ta cảm nhận được một sức mạnh mới từ bản thân bài thơ. Vẫn là những hình ảnh quen thuộc của thiên nhiên mùa hè, nhưng cách Nguyễn Trãi đề cập đến sự sống trong từng đám cỏ, từng cành lúa, và cả những cánh hoa. Điều đặc biệt là cách Nguyễn Trãi thể hiện sự sống trong từng cành cây, từng đoạn suối, khiến chúng trở nên sống động, đầy năng lượng. Thơ trung đại thường ưa thích vẻ đẹp của sự tĩnh lặng, sâu trong, màu sắc đậm, nhưng trong thơ của Nguyễn Trãi, sự sống như đang phun ra từ chính cảnh vật. Đó không chỉ là sự sống, mà còn là năng lượng sống đầy đủ, tưởng như tràn ngập trên từng trang giấy. Nghe thấy được những tiếng xì trét, nhịp đập quý giá đó trong cảnh vật thiên nhiên, Nguyễn Trãi phải là một nhà thơ rất nhạy cảm với những sợi tơ đàn mạch lẽo. Có được cảm nhận đó, hẳn đó phải là một tâm hồn yêu thiên nhiên, và tin tưởng vào cuộc sống, vào vòng xoáy của thời gian. Thiên nhiên trong thơ của Nguyễn Trãi, nhờ vào sự phát triển mạnh mẽ và nội lực ấy, bớt đi sự quyến rũ xa hoa, ảo ảnh của văn chương cổ điển, mà mang dấu ấn của cuộc sống:
“Người đang bận rộn tại chợ cá của làng ngư phủ
Bên lề đó, những con ve ve kêu liên tục, và bầu trời dần dần tối lại”
Ở trên là bức tranh thiên nhiên đầy sức sống, trong khi ở dưới là hình ảnh cuộc sống bình dị, câu trên là dân dã hàng ngày trong khi câu dưới vẫn mang chút ước lệ cổ điển của văn học trung đại. Rõ ràng, trong tâm trí người Việt, hình ảnh chợ thể hiện một phần của chất lượng cuộc sống, ở câu thơ này, chợ cá “ồn ào”, phần nào thể hiện cuộc sống đầy đủ, năng động, sôi động của người dân chứ không phải “lẻn đẻn bên sông chợ mấy nhà nữa”. Những gợi ý nhỏ nhặt từ câu thơ này, kết hợp với ước mơ của một nhà lãnh đạo, người yêu nước, tạo ra một sự sâu sắc, rõ ràng hơn về tấm lòng yêu nước, thương dân của tác giả:
“Vào lúc Ngu cầm đàn một tiếng
Mọi người đều giàu có, khắp nơi đòi hỏi”
Đàn Ngu cầm của vua Nghiêu Thuấn là biểu tượng của cuộc sống ổn định, thịnh vượng. Từ đó, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về tâm hồn của tác giả, ông mong muốn mọi người có cuộc sống an lạc, bình yên, không phải đối mặt với chiến tranh. Ước mơ đó giúp chúng ta thấu hiểu hơn về lòng nhân đạo của Nguyễn Trãi, một nhà thơ lớn với tấm lòng cao cả. Ông luôn quan tâm đến cuộc sống của nhân dân, chăm sóc họ.
Bằng cách sử dụng những động từ mạnh mẽ, Nguyễn Trãi mang lại sức sống từ bên trong các sự vật, không chỉ mô tả bức tranh mùa hè mà còn khiến cho chúng tự thể hiện mình trên trang giấy, phản ánh sức sống bên trong. Mặc dù sử dụng một số yếu tố cổ điển, bài thơ vẫn để lại dấu ấn đặc biệt của hồn thơ Nguyễn Trãi. Đằng sau bức tranh thiên nhiên, là tấm lòng lo lắng cho đất nước, thương dân của tác giả.
Bằng chiếc thuyền tâm hồn có ngòi bút là mái chèo, Nguyễn Trãi đã đưa tâm hồn yêu thiên nhiên và cái đẹp vào trang giấy, khiến cho các sự vật như được hồi sinh và thể hiện sức sống bên trong. Ngoài ra, bài thơ cũng khiến người đọc nhớ nhung và cảm thấy thấm thía vì tấm lòng cao cả của Nguyễn Trãi, luôn yêu nước và thương dân.
Phân tích bài Cảnh ngày hè - Mẫu 6
Nguyễn Trãi - một nhà thơ nổi tiếng của văn học Việt Nam. Ông luôn sống hài hòa với thơ, với cuộc sống của thiên nhiên và con người. Đứng giữa chốn quan trường với những âu lo chính trị đã khiến ông quyết định trở về với thiên nhiên để tâm hồn được thanh tịnh. Trong thời gian đó, ông viết về thiên nhiên nhưng trong những dòng thơ ấy, cũng ẩn chứa những tâm tư lo lắng về nhân dân và đất nước. Bài thơ “Cảnh ngày hè” là minh chứng rõ ràng cho điều đó. Trên bức tranh thiên nhiên mùa hè và cuộc sống của nhân dân, Nguyễn Trãi vẫn thể hiện tình yêu của mình dành cho dân tộc và quê hương.
Trước hết, câu thơ đầu tiên thể hiện tâm trạng của nhà thơ trong những ngày hè, những ngày trở về nông thôn:
“Rồi tận hưởng hơi mát trong ngày hè”
Chúng ta dễ nhận thấy từ “rồi” ở đầu câu cho thấy tâm trạng nhẹ nhàng của nhà thơ khi trở về quê nhà. Từ này không chứa đựng sự bận rộn, xô bồ như từ “sau”. Tại sao nhà thơ lại sử dụng “rồi” thay vì “sau”? Có thể nói rằng cả hai từ đều truyền đạt cùng một ý nghĩa, nhưng “rồi” mang lại cảm giác cổ kính hơn. Bởi vì từ “sau” thường được sử dụng trong ngôn ngữ hiện đại hơn. Nhà thơ trở về với vẻ đẹp của thiên nhiên Việt Nam.
Những dòng thơ tiếp theo tạo ra một bức tranh rực rỡ về cảnh ngày hè, không chỉ là vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn là cuộc sống của con người.
Đầu tiên là hình ảnh về cảnh thiên nhiên mùa hè ở nông thôn. Nguyễn Trãi như một họa sĩ vẽ lên bức tranh tuyệt đẹp bằng ngôn từ:
“Hòe lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”
Cây hoa hòe tán rộng tạo bóng mát khắp nơi. Tiếp theo, nhà thơ mô tả những bông hoa thạch lựu trước hiên nhà, có màu đỏ chói chang như ánh nắng mùa hạ. Không thể quên được hình ảnh của những bông sen hồng với hương thơm tuyệt vời khi nhắc đến quê hương. Thơ không chỉ nói về hoa sen mà còn dùng từ “hồng liên” để tôn vinh sự trang trọng và cổ kính. Trong bức tranh đó, ta không chỉ nhìn thấy màu sắc và hương thơm mà còn cả quá trình sinh trưởng của chúng. Cây hoa hòe “đùn đùn”, cây thạch lựu “phun”, hoa sen “tiễn” hương thơm. Mùa hạ thật sự là thời điểm phát triển mạnh mẽ của các loài cây. Sức sống đó mạnh mẽ như những động từ mạnh mẽ ấy. Hương thơm của hoa sen cũng lan tỏa xa hơn qua từ “tiễn” ấy. “Tiễn” không chỉ đơn giản là để chia tay mà còn là để thể hiện sự lan tỏa của hương sen trong không gian quê hương.
Bức tranh còn miêu tả cuộc sống sinh hoạt của con người trong làng quê. Thật đúng, thiên nhiên đã đẹp, nhưng nó càng thêm phần đẹp khi có sự hiện diện của cuộc sống con người:
“Nhộn nhịp chợ cá làng ngư phủ,
Ve kêu đêm ngày lầu tịch dương”
Từ lời “nhộn nhịp” như thể hiện sự sôi động của cuộc sống hàng ngày tại chợ. Chợ chỉ thực sự sống động khi có đông đúc, tiếng ồn ào như thế. Âm thanh đó có vẻ như tác động lên tâm hồn của nhà thơ. Chợ cá kia dường như đang tràn ngập với nhiều hoạt động buôn bán, khiến cho người dân ở đây rộn ràng. Có thể nói rằng đó chỉ là cuộc sống thường nhật, nhưng tại sao khi cảm nhận lại thấy nó đẹp đến vậy? Có khi nào cái đẹp đó bắt nguồn từ những điều bình thường nhất không? Sau đó, tiếng ve vang lên trong cái nắng hè. Tiếng ve như làm nên một dàn nhạc mùa hè vang vọng không ngừng ngày đêm, không biết mệt mỏi.
Trước thiên nhiên và con người, nhà thơ thể hiện những ước nguyện của mình. Nhà thơ chân thành thể hiện lòng mình:
“Mong mượn đàn Ngu chơi một tiếng
Cho dân giàu đủ khắp phương trời”
Câu thơ này diễn tả ước nguyện của nhà thơ, mong muốn được mượn chiếc đàn của vua Ngu Thuấn để chơi một bài cho mọi người dân trở nên giàu có ở mọi nơi. Từ câu chuyện về tiếng đàn của vua Ngu Thuấn, nhà thơ biểu hiện sự quan tâm đến cuộc sống của người dân. Mong rằng có thể giúp đỡ cho mọi người có một cuộc sống yên bình và thịnh vượng.
Như vậy qua đây ta nhận thấy một bức tranh thiên nhiên vô cùng tươi đẹp, tất cả các gam màu đều phản ánh đặc trưng của mùa hè. Chắc chắn nhà thơ phải là một người yêu thiên nhiên sâu sắc mới có thể hiểu được cảm giác của sự sống của cây cỏ trong mùa hè như thế. Đồng thời, chúng ta cũng thấy được một tâm hồn trung dung hiếu khách với nhân dân. Mặc dù rời xa cuộc sống ở triều đình nhưng ông luôn quan tâm đến nhân dân, mong muốn họ có một cuộc sống bình an và hạnh phúc.
Phân tích bài thơ Cảnh ngày hè - Mẫu 7
Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã từng tôn trọng nhất: 'Nguyễn Trãi là người đầu đội trời Việt Nam, chân đạp đất Việt Nam, tinh thần lộng gió thời đại...' Vẻ đẹp của tâm hồn Nguyễn Trãi đã được mô tả qua vần thơ của 'Cảnh ngày hè', một trong những bài thơ của bộ thơ 'Bảo kính cảnh giới'. Ở đó, chúng ta không chỉ thấy một tâm hồn tinh tế nhạy cảm trước thiên nhiên của một người nghệ sĩ mà còn nhận thấy một tấm lòng luôn sáng sủa vì dân tộc của anh hùng này.
Thiên nhiên là mảnh đất mỡ màng của bao thi nhân trung đại đã sáng tạo và cũng là nguồn cảm hứng không ngừng cho Nguyễn Trãi. Nhà thơ sống gần gũi với thiên nhiên, kết bạn với thiên nhiên, và học hỏi từ thiên nhiên những bài học quý giá để rồi ghi lại trong tập thơ 'Bảo kính cảnh giới'. Một nhân cách thanh cao 'tỏa sáng như sao khuê', một trái tim cao quý, luôn đặc biệt quan tâm đến nhân dân, đến đất nước dù trong tình trạng nghèo khó, bất lợi, hoặc ngay cả khi cuộc sống êm đềm, thơ mộng giữa thiên nhiên của Nguyễn Trãi đã được truyền tải đến người đọc thông qua những vần thơ ấy. Tám câu thơ của 'Cảnh ngày hè' đã làm rõ nét hơn bức chân dung tâm hồn của Ức Trai.
Ngay từ những câu thơ đầu tiên, tác giả đã dẫn dắt chúng ta đến với một bức tranh thiên nhiên rực rỡ, tràn đầy sức sống của mùa hè, đến với một không khí hân hoan, sôi động của cuộc sống hàng ngày vẫn đang tiếp diễn.
Đâu, ngồi mát trong buổi trưa hè
Câu thơ mở đầu của bài thơ đã giới thiệu về tình trạng thoải mái không do dự của tác giả. Lời thơ diễn đạt sự thoải mái trong một ngày hè của một người không bận rộn bởi bất cứ điều gì, với từ 'đâu' đứng riêng ra khỏi nhịp của câu thơ như làm nổi bật sự nhàn nhã của tác giả. Tuy nhiên, khi suy ngẫm sâu hơn, từng từ trong câu thơ lại truyền đạt một khí chất u uất. Cụm từ 'trong buổi trưa hè' ở câu đầu mang ý nghĩa tương tự với 'trong bóng rợp của cây xanh' trong một câu thơ của Cao Biền thời Đường:
Âm thanh dày đặc trong bóng rợp cây xanh
(Bóng cây che phủ cả ngày hè dài)
Bài thơ được viết trong thời gian Nguyễn Trãi sống êm đềm, lui về ở ẩn xa xa xa xô bồ của xã hội, và trong thời gian đó, tác giả có cơ hội cảm nhận hết sức sống của 'ngày hè dài' ấy. Nhưng liệu đó chỉ là những cảm xúc về thời gian, ngày tháng không? Hay phía sau hai chữ 'ngày hè' cùng với nhịp thơ dài kỳ ấy, còn chứa đựng tâm trạng đầy bi ai, những âu lo của nhân vật Ức Trai không? Và có phải tất cả những suy tư đó đang được ẩn dấu trong bức tranh mùa hè mãnh liệt và đầy sức sống mà tác giả kỹ càng ghi lại:
Chiếc nón lục bát phủ kín bóng
Cành cây phơi bày nụ đỏ rực,
Hương sen nồng thoảng hư không
Chỉ trong ba câu thơ súc tích, tác giả đã vẽ nên một bức tranh mùa hè rực rỡ với những gam màu tươi sáng và những hình ảnh đặc trưng của mùa hè. Bức tranh được phủ lên bởi những 'lọng' màu xanh biếc của tán hòe, làm dịu đi cái nắng hè gay gắt. Nhà thơ đã kỹ lưỡng đan xen màu đỏ rực rỡ của hoa thạch lựu và sắc hồng của sen, lan tỏa hương thơm ngát khắp không gian. Nguyễn Trãi đã vượt ra khỏi khuôn khổ truyền thống để tạo ra một bức tranh mùa hè đầy sức sống. Tác giả không chỉ nhìn thấy vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn cảm nhận được sự sống động, mạnh mẽ của mọi vật. Thiên nhiên trong thơ của Nguyễn Trãi hiện ra qua những động từ mạnh mẽ như 'đùn đùn', 'phun', 'tiễn', 'giường', truyền tải một sức sống nội tại mạnh mẽ. Hòe và ao sen không chỉ là những vật thể tĩnh lặng mà chúng được tả trong sự vận động, phát triển của tự nhiên. Mỗi chiếc hoa thạch lựu đỏ như đốm lửa không chỉ đẹp mắt mà còn chứa đựng mạch sống bên trong, tỏa ra sự sôi động, sinh sôi. Cảm nhận của Nguyễn Trãi khác biệt hoàn toàn so với sự nóng bức của mùa hè được thể hiện trong thơ cổ điển.
Nước trong veo nghênh ngang bóng cây
Bóng nắng chói chang dải lưỡi ve lè
Có lẽ tác giả đã mở rộng tâm hồn để cảm nhận cuộc sống, để khám phá thế giới bên trong tự nhiên, và sự hoạt động không ngừng của tự nhiên.
Trong thơ của Nguyễn Trãi, không chỉ có hoa, hương thơm mà còn có những âm thanh của cuộc sống hàng ngày.
Rộn ràng chợ cá trên làng ngư phủ
Chói chang ve cầm ở lầu tịch dương
Thiên nhiên không hề u ám, trầm lặng khi nắng chiều buông mà ngược lại, rất sôi động và huyên náo. Nhà thơ đã tái hiện những hình ảnh quen thuộc nhưng không tẻ nhạt, không theo lối mòn. Hai từ 'lao xao', dắng dỏi được đặt ở đầu mỗi câu thơ như nhấn mạnh âm thanh sôi động, nhộn nhịp, xua tan cảm giác lạnh buốt, cô đơn lúc 'tịch dương'. Cảnh chợ - biểu tượng của cuộc sống con người hiện ra trong từng câu thơ với tiếng người mua, người bán, tiếng cười nói, tiếng nói chuyện bình yên và ấm áp! Nhà thơ không tránh xa cuộc sống mà ngược lại, anh ta đưa lòng mình về với cuộc sống bình dị từ những âm thanh giản dị nhất. Nhà thơ như mở toang tất cả các giác quan như thị giác, khứu giác, thính giác và cả những liên tưởng bất ngờ 'dắng dỏi cầm ve'. Tiếng ve ầm ỹ - như một dàn nhạc mùa hạ đang biểu diễn một cách sôi động, kết hợp với bản nhạc rực rỡ, sống động của cuộc sống trong thiên nhiên. Thơ diễn tả một cuộc sống đang tiếp diễn, vẫn rất sống động ngay cả khi ngày sắp kết thúc, một khung cảnh êm đềm và thanh bình ở làng quê. Dù viết về mùa hè, nhưng mỗi bài thơ lại mang đến một cảm xúc khác nhau.
Tháng tư đầu mùa hạ
Khí trời thực oi ả
Tiếng dế kêu âm thầm
Bầy muỗi bay reo rắt
Trong khi Nguyễn Trãi cảm nhận mùa hè đầy sôi động, náo nhiệt, thì Nguyễn Khuyến lại đưa ra một cái nhìn buồn bã và u uất về mùa hè. Với 'Cảnh ngày hè' của Nguyễn Trãi, ông thể hiện sự sống của thiên nhiên thông qua sức sống nội tại dồi dào trong lòng mình, qua sự yêu thương cuộc sống, trong khi đó Nguyễn Khuyến sử dụng mùa hè để thể hiện những cảm xúc u uất của mình, đúng với tên bài thơ 'Than mùa hè'. Như một người đang muốn chia sẻ niềm vui sự sống với một trái tim yêu thiên nhiên để từ đó thổi bùng khát khao của một con người luôn dành hết lòng vì đất nước.
Sống giữa vòng tay bao la của mẹ thiên nhiên, giữa cuộc sống 'vô ưu vô tư' nhưng không bao giờ Nguyễn Trãi quên trách nhiệm của mình:
Nếu có Ngu cầm đàn một lần
Dân giàu phú khắp mọi miền
Sâu trong lòng tâm, Ức Trai luôn mang một tình yêu sâu sắc với dân tộc, một ước mơ về hòa bình như thời Đường Ngu, nên ông đã sử dụng hình ảnh của cây đàn Ngu cầm để diễn đạt tâm trạng của mình. Liệu ông muốn có một cây đàn Ngu cầm để chơi bài Nam Phong, ca ngợi hòa bình và thịnh vượng đang tồn tại khi âm thanh nhộn nhịp của cuộc sống yên bình dẫn ông đến cảm xúc ấy? Hay đó chỉ là những ước mơ, mong muốn về một cuộc sống hạnh phúc, an lành của dân tộc? Dù hiểu theo cách nào, đọc giả đều cảm nhận được tấm lòng yêu nước và nhân dân của Nguyễn Trãi, như ông đã diễn tả trong một bài thơ khác.
Dân Nghiêu Thuấn, vua Nghiêu Thuấn
Tưởng rằng ta đã hết thảy oan khuất
Những câu thơ đơn giản nhưng chân thành, tỏa ra từ trái tim đầy nhiệt huyết, một trái tim luôn đốt cháy tình yêu với đất nước và dân tộc. Nguyễn Trãi có thời gian rảnh rỗi nhưng không hề yên tâm, ông không chỉ thoải mái về thân mà còn lo lắng về dân tộc:
Trên trời dưới đất ai khổ sở thì ai khổ sở
Trên trời dưới đất ai vui vẻ thì ai vui vẻ
Nguyễn Trãi luôn đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc lên hàng đầu với một khát vọng cao cả 'khắp nơi không ai phải oán trách gì'. Nếu với Nguyễn Bỉnh Khiêm, 'nhàn' là tránh xa sự giàu có để hòa mình với thiên nhiên để giữ vững tinh thần thì qua 'Cảnh ngày hè', anh hùng dân tộc này đã khẳng định quan điểm 'nhàn' của mình: Sự thanh thản, thảnh thơi phải đi đôi với cuộc sống sung túc, bình an. Sự phản ánh của hai câu thơ lục bát ở đầu và cuối bài thơ đã tạo nên một dòng tư duy ẩn trong cả bài thơ.
'Cảnh ngày hè' được viết theo thể thơ thất ngôn xen lục ngôn với nhịp thơ phong phú và linh hoạt. Bài thơ đã vượt ra khỏi khuôn khổ cổ điển của văn học trung đại bằng cách sử dụng nhiều hình ảnh sinh động, qua việc miêu tả thiên nhiên và đặc biệt là sử dụng ngôn từ. Bằng cách sử dụng những động từ mạnh mẽ, từ tượng thanh, bức tranh về mùa hè được tạo ra không chỉ là một hình ảnh tĩnh trên giấy mà còn tràn ngập sức sống. Nguyễn Trãi đã mang ngôn từ thơ về gần với ngôn từ hàng ngày, mở ra con đường cho sự dân tộc hóa, giản dị hóa của thơ Việt Nam trong tương lai. Cuộc sống đa dạng đã được Nguyễn Trãi tái hiện một cách chân thực và sinh động. Đọc bài thơ, ta không chỉ thấy vẻ đẹp của thiên nhiên mùa hè mà còn cảm nhận được vẻ đẹp cao quý của tâm hồn thơ Nguyễn Trãi. Một tâm hồn đã chôn rất sâu trong cuộc sống thiên nhiên, một cảm xúc thơ đã hòa mình vào cuộc sống của nhân dân, của dân tộc.
Nhà bác học Lê Quý Đôn đã từng nói rằng 'Thơ khởi nguồn từ tâm hồn của con người'. Thực sự, nếu không có cảm xúc, tâm trạng sâu sắc chứa đựng trong lòng, thì không thể có thơ. Qua 'Cảnh ngày hè', chúng ta không chỉ ngưỡng mộ tài năng văn hóa lớn của nhà thơ mà còn nghe thấy tiếng lòng, tiếng yêu cuộc sống, tiếng yêu quê hương, dân tộc của Ức Trai một cách chan chứa hơn cả.
Phân tích bài thơ Cảnh ngày hè - Mẫu 8
Trong những ngày ẩn cư tại Côn Sơn, Nguyễn Trãi đã viết nhiều bài thơ xuất sắc, trong đó có bài thơ số 43 trong tập thơ “Bảo kính cảnh giới”. Bài thơ này là một bức tranh phong cảnh mùa hè đặc sắc, nhưng trong đó cũng ẩn chứa tâm trạng tác giả.
Đọc dòng thơ đầu tiên, ta cảm nhận ngay một không gian an lành, yên bình, thanh thoát.
'Rồi hóng mát thuở ngày trường'
Câu thơ hiện lên hình ảnh của nhà thơ Nguyễn Trãi, ông đang ngồi dưới bóng cây nhàn nhã như thực sự thưởng thức làn mát. Công việc quân sự, hành chính chắc đã hoàn tất trước khi ông trở về cuộc sống bình dị, thanh bình, gần gũi với thiên nhiên. Một số sách dịch thành 'Rỗi hóng mát thuở ngày trường'. Nhưng cả 'rỗi' và 'rồi' đều thu hút sự chú ý của người đọc. Sự rảnh rỗi, công việc đã hoàn thành, đã trải qua 'Ngày trường' tạo nên sự chú ý. Câu thơ không chỉ đơn giản là hình ảnh của Nguyễn Trãi ngồi thưởng thức làn mát mà nó còn thể hiện nỗi niềm, tâm trạng của tác giả: 'Nhàn rỗi ta thưởng thức làn mát suốt một ngày dài'. Một xã hội suy đồi, nguyện vọng, ý chí của tác giả đã bị lãng quên, không còn gì nữa, ông phải rời bỏ, từ bỏ mọi thứ để trở về với cuộc sống bình dị, phải dành 'thưởng thức mát mẻ' suốt cả ngày để giải tỏa một tâm trạng, một gánh nặng đang đè nặng lên vai mình. Câu thơ vẫn thấp thoáng một tâm trạng thầm kín, không còn là sự nhẹ nhàng thanh thản nữa.
Trở về với thiên nhiên, ông có cơ hội gần gũi hơn với tự nhiên. Ông thích thú, say mê với vẻ đẹp của thiên nhiên.
'Hòe lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương'
Cảnh mùa hè được ông thể hiện qua tâm hồn, tình cảm của mình tràn đầy sức sống. Cây hòe phát triển nhanh chóng, tán cây rậm rạp che phủ mặt đất như một cái màn lớn mở ra trên bầu trời với cành lá xanh tươi. Những cây thạch lựu vẫn còn phun ra những quả đỏ, hoa sen lan tỏa hương thơm, màu hồng của những bông hoa tươi sáng. Qua lăng kính của Nguyễn Trãi, sự sống vẫn phát triển mạnh mẽ, tràn đầy, cuộc sống là một vườn hoa, một khu vườn thiên nhiên với vô số màu sắc và hình dáng. Cảnh vật như một truyện cổ tích được thể hiện qua con mắt của một nhà thơ đa cảm, giàu lòng yêu cuộc sống...
Qua khung cảnh mùa hè, tình cảm sâu sắc của Nguyễn Trãi cũng được thể hiện một cách rõ ràng:
'Phiên chợ cá sôi động trong làng ngư phủ
Âm ve réo rắt giữa tiếng rì rào của hoàng hôn'
'Chợ' là biểu tượng của sự thịnh vượng trong tâm trí của người Việt. Chợ rộn rã thì đất nước thịnh vượng, giàu có, dân cư đầy đủ, no ấm: chợ vắng hoe lại khiến cho hình ảnh của đất nước trở nên u ám, lo lắng, xung đột, và chiến tranh, cuộc chiến... kèm theo tiếng ve kêu trong chiều tà làm cho cuộc sống trong làng quê trở nên sống động. Chính sự đa dạng của cuộc sống nơi làng quê này làm cho tình cảm của ông trở nên sâu sắc và làm mới ý tưởng mà ông đang theo đuổi.
'Dẽ có Ngu cầm đàn một bài hát
Mọi người khắp nơi đều mong muốn điều tốt lành'
'Mọi người giàu đủ', cuộc sống của dân chúng ngày càng đầy đủ, hạnh phúc là điều mà Nguyễn Trãi đã mong mỏi và canh tác. Ở đây, ông nhắc đến Ngu cầm vì trong thời vua Nghiêu, vua Thuấn, thời kỳ thịnh vượng. Vua Thuấn đã chơi một khúc đàn “Nam Phong” ca tụng sự giàu có của dân chúng, sản xuất ra nhiều lúa gạo và thóc ngô. Vì vậy, tác giả muốn có một giai điệu của vua Thuấn trải nghiệm trong cuộc sống hàng ngày của nhân dân để ca tụng cuộc sống của họ đầy đủ, vui vẻ, và tràn ngập âm thanh hạnh phúc. Những ước mơ đó cho thấy Nguyễn Trãi là một nhà thơ vĩ đại với tấm lòng nhân đạo cao cả. Ông luôn quan tâm đến cuộc sống của dân chúng và lo lắng cho họ.
Đó là ước mơ lớn lao. Mặc dù triều đình có thể trục xuất Nguyễn Trãi, nhưng ông vẫn sống lạc quan, yêu đời, hy vọng rằng ước mơ cao cả của mình sẽ thành hiện thực, mang lại cuộc sống ấm no cho nhân dân.
Bài thơ này là biểu hiện rõ ràng của tâm trạng tương tư của Nguyễn Trãi khi ở Côn Sơn, với tình yêu quê hương và nhân dân vẫn nồng nàn dù 'nước triều Đông vẫn cuồn cuộn' mỗi ngày. Ông mê mải với thiên nhiên, với cây cỏ. Có thể nói, chính thiên nhiên đã cứu Nguyễn Trãi thoát khỏi những phút giây u tối của cuộc đời. Dù sống gần gũi với thiên nhiên, nhưng ông vẫn luôn mang trong lòng tấm lòng nhân ái. Nguyễn Trãi không bao giờ quên đi lý tưởng nhân nghĩa, mong muốn thôn xóm êm đềm, không tiếng oán than, không nỗi đau buồn.
..................
Tải tài liệu để xem thêm mẫu văn phân tích Cảnh ngày hè
