Buzz
Đoạn trích Xuý Vân giả dại từ vở chèo Kim Nham là một trong những phần được yêu thích nhất của nền văn hóa chèo cổ Việt Nam. Qua đoạn này, chúng ta được thấy sự phê phán việc Xúy Vân 'bỏ chồng theo trai' nhưng cũng thấy được lòng tự do, trong sáng của nàng. Hãy cũng xem xét phân tích tâm trạng của Xuý Vân.
Dàn ý phân tích đoạn trích Xuý Vân giả dại
I. Khai bút.
- Tổng quan về nghệ thuật chèo: còn được biết đến với tên gọi chèo truyền thống hoặc chèo sân đình, là một dạng biểu diễn nghệ thuật dân gian đặc sắc, xuất xứ từ vùng đồng bằng Bắc Bộ. Nghệ thuật chèo là sự kết hợp hoàn hảo giữa kịch bản, lời hát, động tác và âm nhạc.
- Phần đoạn trích Xuý Vân giả dại từ vở chèo Kim Nham là một trong những đoạn được yêu thích nhất trong nghệ thuật chèo cổ Việt Nam.
II. Nội dung chính.
A. Tóm tắt cốt truyện vở chèo Kim Nham.
Kim Nham là một học trò nghèo ở Nam Định được viên huyện Tể kết hôn với con gái. Vợ của anh là Xúy Vân – một người phụ nữ chăm chỉ, thông minh, chỉ mong ước được sống hạnh phúc bên chồng và làm việc cùng nhau. Tuy nhiên, Kim Nham lại chọn lựa con đường vào Tràng An để học, khiến Xúy Vân phải chờ đợi trong nỗi buồn. Trong khi đó, nàng bị một kẻ giàu có là Trần Phương quyến rũ. Dưới âm mưu của tình nhân, Xúy Vân giả điên để bỏ chồng. Nhưng sau đó, nàng lại gặp phải những khó khăn. Xúy Vân đau khổ, từ việc giả điên thành thật sự điên khùng.
Kim Nham đỗ cử nhân, sau đó làm quan. Anh gặp lại vợ cũ đang ăn xin, và sai người mang tiền vào bát cơm, đưa cho Xuý Vân. Nàng nhận lấy, hiểu ra tình thế, cảm thấy xấu hổ và đau khổ, sau đó nhảy xuống sông tự tử.
Đoạn trích này mô tả cảnh Xúy Vân giả điên, ép Kim Nham phải đưa cô về nhà để sau đó theo Trần Phương.
B. CA KHÚC CỦA XUÝ VÂN TRONG ĐOẠN TRÍCH.
1. Tâm trạng cảm thấy hối hận về quyết định của mình được thể hiện qua lời hát: Tôi càng chờ đợi càng cô đơn, giữa trưa nắng chói chang. Không nên ở lại nhưng cũng không biết về đâu. Tôi không còn gì để mất, chỉ còn lại là sự trêu chọc của người khác. Hình ảnh cô gái chờ đợi mà con đò không đến đã rõ ràng thể hiện sự thất vọng, hối hận của cô.
Tâm trạng của Xúy Vân cảm thấy lạc lõng, không ý nghĩa trong gia đình của Kim Nham được mô tả qua hình ảnh con gà rừng bị kẹp trong lưới với nỗi buồn đắng cay, không thể chịu đựng được, căng thẳng...
2. Tâm trạng thất vọng giữa ước mơ về một gia đình hạnh phúc, anh đi làm nông, cô mang cơm đến, nhưng thực tế chồng mải mê với sách vở, thi cử, bỏ mặc cô một mình đối diện với gánh nặng của gia đình. Do đó, lời hát: Bông bông dắt, bông bông - Xa xa lắc, xa xa líu được lặp đi lặp lại nhiều lần để phản ánh rõ ràng tâm trạng đó. Duyên số khiến họ bị ràng buộc, dẫn dắt, gắn kết với nhau, nhưng những ước mơ của họ lại khác nhau, không thể chia sẻ.
3. Tâm trạng ấm ức, bế tắc, cô đơn của Xúy Vân được thể hiện qua hình ảnh con cá rô nằm trong vũng chân trâu – Mô tả cho sự hẹp hòi, đau đớn và vô vọng của cô. Đó cũng là tình cảnh của Xúy Vân.
Sau mỗi lời bộc bạch là một thông điệp sâu sắc: Láng giềng ai hay, ức bởi xuân huyên cho thấy nỗi cô đơn và mong muốn hạnh phúc của cô không thể chia sẻ với láng giềng, và cũng không được sự đồng cảm từ cha mẹ.
4. Những câu hát ngược cuối đoạn trích không chỉ thể hiện tâm trạng điên dại của Xúy Vân mà còn tạo ra hình ảnh phản chiều, kỳ quặc, đầy mâu thuẫn, không rõ ràng giữa thực tế và ảo tưởng mà cô đã chứng kiến, đồng thời diễn đạt sự bế tắc, mất phương hướng của cô.
Tóm lại, tâm trạng của Xúy Vân được thể hiện phong phú qua những hình ảnh tinh tế và ngôn từ điên rồ có lúc âm thầm, có lúc vô cùng rõ ràng, tất cả cùng nhau tạo ra một tâm trạng nội tâm đầy bi kịch.
C. NHÂN VẬT XÚY VÂN
1. Cuộc hôn nhân giữa Xúy Vân và Kim Nham được sắp đặt bởi cha mẹ một cách vội vã, và Xúy Vân hoàn toàn thiếu tình yêu.
- Khi mới về nhà chồng, Xúy Vân cũng muốn trở thành một người vợ tốt. Trong màn trình diễn Xuý Vân giả điên, cô biểu diễn các công việc như quay tơ, dệt cửi, vớt bèo, khâu vá... với sự sống động và khéo léo. Công việc hàng ngày của cô chứng tỏ cô là một người siêng năng, đảm đang, và tài năng.
- Là một cô gái lao động, ước mơ của Xúy Vân rất bình thường và nhỏ bé. Đó là một gia đình hạnh phúc, đầm ấm, nơi chồng cày vợ cấy, và khi lúa chín, chồng đi gặt, vợ mang cơm:
Đợi cho lúa chín bông vàng.
Để anh đi gặt, để em mang cơm.
Ước mơ của Xúy Vân không giống như mơ ước về danh vọng, mà là mơ ước về sự thành công công bằng của Kim Nham. Điều này dẫn đến bi kịch của Xúy Vân, được thể hiện qua lời hát của cô: Gà rừng ăn lẫn công, đắng cay không thể chịu được, ức!...
2. Trong hoàn cảnh trớ trêu đó, khi gặp Trần Phương, cô nghĩ rằng mình đã tìm được người tri kỷ, người thông cảm với mình. Xúy Vân đã tự mình hát về bản thân. Tôi không mong đợi sự hoàn hảo, lại gặp người không hoàn hảo. Cô không phải là người dễ dãi, nhưng cô không có tình yêu với chồng. Cô đã vượt qua mọi trở ngại, dám chạy theo tiếng gọi của tình yêu. Nếu Trần Phương không phải là kẻ lừa dối, thì có lẽ Xúy Vân sẽ hạnh phúc. Bi kịch của Xúy Vân ở đây là bị phản bội bởi Kim Nham, say mê Trần Phương, nhưng lại gặp một kẻ phản bội. Đến mức điên cuồng rồi dại.
3. Cuối cùng, cô đã chết một cách bi thương. Đó không phải là tội lỗi của cô mà là do xã hội. Vì khao khát tình yêu tự do, hạnh phúc của cô là chính đáng, nhưng không thể thực hiện trong một xã hội phong kiến, với hôn nhân ép buộc, không có chỗ cho một Xúy Vân tự do yêu đương và hạnh phúc.
Tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến bi kịch của Xúy Vân, cảm thông với những nỗi đau, tuyệt vọng của cô, chính là việc minh chứng cho Xúy Vân và thể hiện cách nhìn nhận, đánh giá con người mang tính nhân đạo.
III. Kết luận
- Khao khát hạnh phúc của Xúy Vân là chính đáng nhưng không thể thực hiện trong bối cảnh xã hội phong kiến.
- Hiểu và đồng cảm với tâm trạng đặc biệt của nhân vật Xúy Vân giúp ta hiểu sâu hơn về ý nghĩa của đoạn trích.
- Từ đó, chúng ta có thể nhận thức được rằng chèo cổ là một phần quan trọng của di sản tinh thần của người dân miền Bắc, cần được tôn trọng và bảo tồn như một phần của di sản văn hóa truyền thống đặc biệt của dân tộc.
